ارتباط فتح هرمز و قندهار با جنوب هند در عصر صفوی

فصلنامه تاریخ

مقاله 12، دوره 15، شماره 59، اسفند 1399، صفحه 257-272   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

علیرضا قاسم پور نوبیجاری¹؛ محمود سید^{* 2}؛ سید علیرضا واسعی³

¹دانشجوی دکتری تاریخ ، واحد تهران مرکزی ،دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ،ایران

²استادیار گروه تاریخ ، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، ،تهران،ایران

³دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ،قم ، ایران

چکیده

در دوران فترت حکومت صفویه، تغییر و تحولات قدرت‌های منطقه تأثیر بسیاری در تعیین کم‌وکیف روابط دولت‌های شیعه‌مذهب جنوب با این حکومت داشت.
شرایط آشفته داخلی ایران در این دوران و درگیری با ترکان عثمانی در غرب و گرفتاری وی با ازبکان در شرق که خراسان را مورد تهدید قرار داده بود، با یک سیاست هوشمندانه و صلح با دولت عباسی شاه‌عباس توانست بر مشکلات فائق آید و هم‌زمان رابطه مسالمت‌آمیزی با حکومت بابریان طرح‌ریزی نکرد.
فتح قسطنطنیه در سال 857ق موجب تحول بزرگی در عرصه تجارت بین‌المللی شد و ترکان با در اختیار گرفتن کامل مسیرهای خشکی بر تجارت شرق دست یافتند و دولت پرتغال به اهمیت جزیره هرمز به عنوان منطقه‌ای سوق‌الجیشی برای سیطره بر کل خلیج‌فارس پی برد و به تسخیر جزیره هرمز برآمدند و توانستند متجاوز از یک قرن در متصرفات خود فرمانروای مطلق باشند تا در دوره شاه‌عباس در سال 1022ق موفق به بازپس‌گیری بندر گمبرون و سیطره بر سواحل دریا شد. شاه‌عباس با روی کار آمدن جهانگیر سعی در بازپس‌گیری مسالمت‌آمیز قندهار کرد اما جهانگیر پاسخ به درخواست شاه‌عباس را موکول به رفع دل‌مشغولی‌اش از دکن نمود که در همین احوال شاه‌عباس از این فرصت برای تسخیر قندهار استفاده نمود. مسأله قندهار همواره بین ملوک دکن و دولت صفوی عامل مهم و مؤثری بود و ایرانیان به دنبال تحقق داعیه خود بر این منطقه بودند.

کلید واژه: جزیره هرمز، قندهار، صفویه، جنوب هند، گمبرون

کلیدواژه‌ها

جزیره هرمز؛ قندهار؛ صفویه؛ جنوب هند؛ گمبرون

مراجع