بررسی غلظت فلزات سنگین سرب، نیکل، آرسنیک و کادمیوم در خاک، سبزیجات جعفری و شوید پایین دست رودخانه کارون

نوآوری در علوم و فناوری غذایی

دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 49، مهر 1400، صفحه 157-147   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jfst.2021.680658

نویسندگان

میثم قنواتی¹؛ مریم محمدی روزبهانی^{* 1}؛ خوشناز پاینده²

¹گروه محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

²گروه خاک شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی میزان فلزات سنگین سرب، نیکل، آرسنیک و کادمیوم در سبزیجات خوراکی جعفری و شوید و خاک در اراضی پایین دست رودخانه کارون در استان خوزستان در سال 1397 انجام شد. نمونه برداری طی مدت 2 ماه در فاصله فروردین تا اردیبهشت بود که 48 نمونه گیاه و خاک از آن مزارع جمع آوری شد و هضم بافت گیاهی با استفاده از روش جکسون و هضم بافت خاک نیز با استفاده از روشEPA3050 انجام شد. سرب به ترتیب با 50/32±77/628 و 45/57±40/748 میلی گرم بر کیلوگرم در خاک زیر کشت گیاه شوید و جعفری بالاترین غلظت را داشت. در گیاهان، نیز سرب با 67/85±68/667 و 70/53±80/678 میلی‌گرم بر کیلوگرم در دو گیاه شوید و جعفری بالاترین غلظت را داشت. کادمیوم، نیکل و آرسنیک در خاک و گیاه رتبه‌های بعدی قرار داشتند. غلظت دو فلز کادمیوم و سرب در خاک زیر کشت گیاه شوید بالاتر از خاک زیر کشت گیاه جعفری بودند. مقایسه غلظت فلزات سنگین با استاندارد جهانی نشان داد، فقط نیکل خاک در محدوده استاندارد سازمان بهداشت جهانی قرار داشت و سایر فلزات از استاندارد تعیین شده فراتر بودند. در مورد گیاهان شوید و جعفری، مقادیر نیکل، سرب، آرسنیک و کادمیوم در محدوده مجاز قرار نداشتند. مقایسه میان غلظت فلزات سنگین بین خاک و گیاه، نشان می‌دهد که غلظت فلزات بین خاک و گیاه شوید و جعفری اختلاف معنی‌داری نداشتند. با توجه به نتایج این بررسی مصرف شوید و جعفری، سبب تجمع مقادیر بالایی از فلزات در بدن انسان می‌شود.

کلیدواژه‌ها

فلزات سنگین؛ شوید؛ جعفری؛ خاک؛ رودخانه کارون

مراجع

1. تابنده، ل و طاهری، م. 1395. ارزیابی آلودگی و ارتباط بین غلظت فلزات سنگین در خاک و سبزیجات برگی استان زنجان. مجله پژوهش های خاک (علوم خاک و آب)، سال سی ام، شماره 1،60-49.

2. جوان سیامردی، ص.، رضایی کهخا، م. ر.، صفایی مقدم، ع و نوری، م. 1393. بررسی غلظت فلزات سنگین (آهن، نیکل، مس، روی، سرب) در خاک کشاورزی بخش مرکزی سیستان. مجله مهندسی بهداشت محیط، سال دوم، شماره 1،‌ 53-46.
3. چراغی، م و قبادی، ا. 1393. ارزیابی خطر سلامتی فلزات سنگین (کادمیوم، نیکل، سرب و روی) در سبزی جعفری برداشت شده از برخی مزارع شهر همدان. مجله طلوع بهداشت یزد، شماره 4، صفحات 143-
4. زهره­وند، ف.، تکدستان، ا.، جعفرزاده حقیقی فرد، ن.، رمضانی، ز.، احمدی انگالی، ک.، غریبی، ح و نظرزاده، ع. 1393. ارزیابی میزان آلودگی سرب در سبزیجات، آب و خاک اراضی کشاورزی آبیاری شده با آب­های سطحی در شهر اهواز. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، سال بیست و چهارم، شماره 118، 231-226.
5. کاظم زاده خویی، ج.، سادات نوری، ا.، پورنگ، ن.، علیزاده، م.، قریشی، ح و پاداش، ا. 1391. بررسی و اندازه گیری فلزات سنگین نیکل، سرب، مس، منگنز، روی، کادمیوم و وانادیوم در سبزی های خوراکی جنوب پالایشگاه تهران. مجله پژوهش های محیط زیست، سال سوم، شماره 6، 74-65.
6. وطنیان، ف.، پاینده، خ و رومیانی، ل‌. 1396. اندازه گیری کادمیوم، آرسنیک، نیکل و سرب در سبزیجات نعناع (Mentha piperita) و خرفه (Portulace oleracea)‌در خاک های دزفول و حمیدیه در استان خوزستان. فصلنامه زیست شناسی تکوینی، سال نهم، شماره4،82 -67.
7. Alloway, B.J. 2001. Heavy Metal in New York: John Wiley and Sons Inc.
8. Bakhshayesh, B.E., Delkash, M., and Scholz, M.‌ 2014. Response of Vegetables to Cadmium-Enriched Soil. Water, 6: 1246-1256. 
9. Hernandez-Martinez, R. and Navarro-Blasco, I. 2012. Estimation of dietary intake and content of lead and cadmium in infant cereals marketed in Spain. Food Control, 26 (1): 6-14.
10. Huang, Z., Pan, X.D., Wu, P.G., Han, J.L. and Chen, Q. 2014. Heavy metals in vegetables and the health risk to population in Zhejiang, China. Food Control, 36 (1): 248-252
11. Ivey, M.L.L., Lejeune, J.T. and Miller, S.A. 2012. Vegetable producers’ perceptions of food safety hazards in the Midwestern USA. Food Control, 26 (2): 453-465.
12. Joonki, Y.A., Xinde, C.A., Qixing, Z.B. and Lena, Q.M. 2006. Accumulation of Pb, Cu and Zn in native plants growing on a contaminated Florida site. Journal Science Total Environment, 368: 456-464.
13. Latif, A., Bilal, M., Asghar, W., Azeem, M., Ahmad, M.I., et al. 2018. Heavy Metal Accumulation in Vegetables and Assessment of their Potential Health Risk. Journal

 

 Environment Analysis Chemistry, 5: 234.

14. Maleki, A., Amini, H., Nazmara, S., Zandi, S., Zandi, S., Mahvi, A.H. 2014. Spatial distribution of heavy metals in soil, water, and vegetables of farms in Sanandaj, Kurdistan, Iran. Journal of Environmental Health Science and Engineering, 12: 136-146.
15. Manousaki, E. and Kalogerakis, N. 2009. Phytoextraction of Pb and Cd by the Mediterranean saltbush (Atriplex halimus): metal uptake in relation to salinity. Journal Environment Science Pollution Research, 16: 844-854.
16. Mashi, A., El-Ladan, I.Y. and Yaro, A. 2014. Atmospheric contamination by heavy metals in Ilupeju industrial area of Lagos. International Journalof current Microbiology and Applied science, 3‌(2): 833-840.
17. Mehrasbi, M., Sekhawatju, M., Hasanalizadeh, A.S. and Ramezanzadeh, Z. 2010. Study of heavy metals in the atmospheric deposition in Zanjan, Iran. Iranian Journal of Health and Environment, 2 (4): 240-249.
18. Nazar, R., Iqbal, N., Masood, A., Iqbal, M., Khan, R., Syeed, S. and Khan, N. 2012. Cadmium toxicity in plants and role of mineral nutrients in its alleviation. American Journal of Plant Sciences, 3: 1476-1489. 
19. Nipaporn, M., Nattapan, S. and Rattana, W. 2014. Analysis of Lead and Cadmium Contents in Local Vegetables in Surat Thani, Thailand. Walailak Journal Science and Technology, 11‌(6): 455-461.
20. Osma, E., Serin, M., Leblebici, Z. and Aksoy, A. 2012. Heavy Metals Accumulation in Some Vegetables and Soils in Istanbul. Ekoloji, 21‌(82): 1-8.
21. Pan, X.D., Tang, J., Chen, Q., Wu, P.G. and Han, J.L. 2013. Evaluation of direct sampling method for trace elements analysis in Chinese rice wine by ICP-OES. European Food Research and Technology, 236‌(3): 531-535.
22. Pinto, D., Fernandes, A., Fernandes, R., Mendes, I., Pereira, S., Vinha, A., Herdeiro, T., Santos, E. and Machado, M. 2011. Determination of heavy metals and other indicators in waters, soils and medicinal plants from Avevalley, in Portugal, and its correlation to urban and industrial pollution. Science against microbial pathogens: communicating current research and technological advances. 3030-309.
23. Rapheal, O. and Adebayo, K.S. 2011. Assessment of trace heavy metal contaminations of some selected vegetables irrigated with water from River Benue within Makurdi Metropolis, Benue State Nigeria. Advances in Applied Science Research, 2: 590-601.
24. Shakya, P.R. and Khwaounjoo, N.M. 2013. Heavy Metal Contamination in Green Leafy Vegetables Collected From diffٴerent Market Sites Of Kathmandu And Heir Associated Health Risks. Scientific World, 11‌(11).
25. Sharma, R.K., Agrawal, M. and Marshall, F.M. 2008. Heavy metals (Cu, Cd, Zn and Pb) contamination of vegetables in Urban India: a case Study in Varanasi. Environmental Pollution, 154: 254–263.
26. Song, B., Lei, M., Chen, T., Zheng, Y., Xie, Y., Li, X., et al. 2009. Assessing the health risk of heavy metals in vegetables to the general population in Beijing, China. Journal of Environmental Sciences, 21(12): 1702-1709.
27. Tasrina, R.C., Rowshon, A., Mustafizur, A.M.R., Rafiqul, I. and MP, A. 2015. Heavy Metals Contamination in Vegetables and its Growing Soil. Journal of Environmental Analytical Chemistry, 2‌(3): 142.
28. Zheng, N., Wang, Q. and Zheng, D. 2007. Health risk of Hg, Pb, Cd, Zn and Cu to the inhabitants around Huludao zinc plant in China via consumption of vegetables. Science of the Total Environment, 383: 81-89.
29. Zhou, H., Yang, W.T., Zhou, X., Liu, L., Gu, J.F., et al. 2016. Accumulation of Heavy Metals in Vegetable Species Planted in Contaminated Soils and the Health Risk Assessment. International Journal of Environmental Research & Public Health, 13: 289.