تعیین میزان و مقایسه ترکیبات فنلی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌های آبی، متانولی، اتانولی و هگزانی حاصل از اندام‌های مختلف گیاه دارویی برازمبل (Perovskia abrotanoides Karel.)

نوآوری در علوم و فناوری غذایی

دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 50، دی 1400، صفحه 11-1   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jfst.2021.680659

نویسندگان

حسن بیات^{* 1}؛ مرتضی علیرضایی نقندر²؛ محمد حسین امینی فرد¹

¹استادیار،گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

²دانش‌آموخته دکتری علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

برازمبل (Perovskia abrotanoides Karel.) یکی از گیاهان بومی باارزش دارویی و دارای مقادیر قابل توجهی از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است که به علت خواص ضد میکروبی، کاربرد زیادی در بین اهالی بومی شمال شرق ایران دارد. هدف این پژوهش اندازه‌گیری و مقایسه ترکیبات فنلی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی در عصاره‌های حاصل از حلال‌های (متانول، اتانول، هگزان و آب)، غلظت‌های (0، 25/31، 5/62، 125، 250 و 500 پی‌پی‌ام) و اندام‌های مختلف (گل، ساقه و برگ) گیاه برازمبل بود. بدین منظور اندام هوایی گیاهان در مرحله‌ی اوج گلدهی از رویشگاه جمع آوری و به سه بخش گل، ساقه و برگ تفکیک شدند. نتایج حاصله از سنجش فعالیت آنتی‌اکسیدانی نشان داد که در میان عصاره‌های مختلف بیشترین و کمترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی و ترکیبات فنلی به ترتیب مربوط به عصاره‌های متانولی و هگزانی است. در تمامی حلال‌های مورد استفاده، با افزایش غلظت عصاره از 25/31 تا 250 پی‌پی‌ام، میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی نیز افزایش یافت و با افزایش غلظت از 250 به 500 پی‌پی‌ام، کاهش جزئی در فعالیت آنتی‌اکسیدانی مشاهده شد. همچنین مقدار ترکیبات فنلی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی در عصاره‌های گل بیشترین و در عصاره‌های ساقه کمترین بود. سنجش فاکتور IC50 در میان عصاره‌های مختلف و مقایسه آن با محلول حاوی استاندارد آسکوربیک اسید حاکی از آن بود که بیشترین اثر بازدارندگی بعد از آسکوربیک اسید، در عصاره‌های متانولی حاصل شد. بطور کلی نتایج نشان داد که گیاه برازمبل و مخصوصا گل‌‌ها غنی از ترکیبات فنلی می‌‌باشد و متانول به عنوان بهترین حلال جهت استخراج ترکیبات فنلی و آنتی‌اکسیدانی می‌‌باشد.

کلیدواژه‌ها

برازمبل؛ ترکیبات فنلی؛ عصاره‌های گیاهی؛ فعالیت آنتی‌اکسیدانی

مراجع

1. افرازه، ز.، بلندی، م.، خورشیدی، م. و محمدی نافچی، ع. 1393. بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره های آبی و الکلی (متانول، اتانول) گلبرگ زعفران. زراعت و فناوری زعفران،دوره2، شماره3، 236-231.
2. امید بیگی، ر. تولید وفرآوری گیاهان دارویی1393. انتشارات آستان قدس.
3. خلاصی اهوازی، ل.، غلامعلی، ح.، ذوفن، پ. و اکبرلو، م. 1395. تأثیر عوامل محیطی بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی گونه گیاهی Gundelia tournefortii در مراحل مختلف رویشی. مرتع، دوره10، شماره2، :۲۳۷-۲۴۶.
4. صالح آبادی، س. و مهربان سنگ آتش، م. 1394. بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی و سنجش میزان فنل تام و فلاونوئید عصاره های متانولی، دی کلرومتانی و اتیل استاتی اندام هوایی گیاه روناس صخره زی Rubia florida‌. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، دوره7‌،شماره1، 1۱۰-۱۱۲.
5. مازندرانی، م.، بیک محمدی، م. و بیات، ه. 1388. اتنوفارماکولوژی و بررسی مهمترین مواد موثره ثانوی گیاه برازمبل .Perovskia abrotanoides Karel در رویشگاه های طبیعی استان های گلستان و خراسان شمالی. فیزیولوژی محیطی گیاهی (پژوهش های اکوفیزیولوژی گیاهی ایران)، دوره4، سماره4، ‌77 –
6. مظفریان، و. 1393. فرهنگ نامهای گیاهان ایران. انتشارات فرهنگ معاصر.
7. مهرپور، م.، کاشفی، ب. و مقدم، م. 1395. بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی و آنتی اکسیدانی اندام های

 

مختلف گیاه دارویی Ferula assafoetida L. در دو رویشگاه طبیعی استان های سمنان و خراسان. اکو فیتو شیمی گیاهان دارویی، دوره4، شماره1، 68- .56  

8. Aberoomand Azar, P., Larijani, K. and Kalantari, N. Volatile components of Perovskia abrotanoides and Nepeta glomerulosa. from Iran. International Research Journal of Applied and Basic Sciences, 9 (10):1686-1690.
9. Ahmadi, F., Kadivar, M. and Shahedi, M. 2007. Antioxidant activity of Kelussia odoratissima in model and food systems. Food Chemistry, 105(1):57-64.
10. Alai, F.Q., Tawaha, K., El-Elimat, T., Syouf, M., El-Fayad, M., Abulaila, K., Nielsew, S.J., Wheatons, W.D., Falkinham, J.O. and Oberlies, N.H. 2007. Antioxidant activity and total phenolic content of aqueous and methanolic extracts of Jordanian plants: an ICBG Project. Natural Product Research, 21:1121-1131.
11. Andreja, H., Majda, H., Zeljko, K. and Davorin, B. 2000. Comparison of antioxidative and synergistic effects of rosemary extract with α - tocopherol, ascorbyl palmitate and citric acid in sunflower oil. Food chemistry, 71(2):233-229.
12. Aoyagi, Y., Takahashi, Y., Satake, Y., Takeya, K., Aiyama, R., Matsuzaki, T., Hashimoto, S. and Kurihara, T. 2006. Cytotoxicity of abietane diterpenoids from Perovskia abrotanoides and their semisynthetic analogue. Bioorganic & Medicinal Chemistry, 14:5285-5291.
13. Aruoma, O.I. 1996. Assessment of potential prooxidant and antioxidant actions. Journal of the American Oil Chemists' Society, 73:1617-1625.
14. Candan, F., Unlu, M., Tepe, B., Daferera, D., Polissiou, M., Sokmen, A.H. and Akpulat, A. 2003. Antioxidant and antimicrobial activity of the essential oil and methanol extracts of Achillea millefolium millefolium Afan (Asteraceae). Journal of Ethnophamacology, 87:215-220.
15. Cetin, H., Erler, F. and Yanikoglu, A. 2007. A comparative evaluation of Origanum onites essential oil and its four major components as larvicides against the pine processionary moth, Thaumetopoea wilkinsoni Pest Management Science, 63(8):830-833.
16. Chang, C., Yang, M., Wen, H. and Chern, J. 2002. Estimation of total flavonoid content in propolis by two complementary colorimetric methods. Journal of Food and Drug Analysis, 10:178-182.
17. Devasena, T. and Menon, V.P. 2002. Enhancement of circulatory antioxidants by fenugreek during 1, 2-dimethylhydrazineinduced rat colon carcinogenesis. Journal of Biochemistry, Molecular, Biology and Biophysics, 6(4):289-292.
18. Gardeli, C., Vassiliki, P., Athanasios, M., Kibouris, T. and Komaitis, M. 2008. Essential oil composition of Pistacia lentiscus and Myrtus communis L.: evaluation of antioxidant capacity of methanolic extracts. Food Chemistry, 107:1120-1130.
19. Guo, C., Cao, G., Sofic, E. and Prior, R. 1997. High performance liquid chromatography coupled with colometric array detection of electroactive components in fruits and vegetables: Relationship to oxygen radical absorbance Journal of Agricultural and Food Chemistry, 54:1787-1796.
20. Jaafari, M.R., Hooshmand, M.R., Samiei, S. and Hosseinzade, H. 2007. Evaluation of leishmanicidal effect of Perovskia abrotanoides root extract by in vitro leishmanicidal assay using promastigotes of Leishmania major. Pharmacology Online, 1:299-303.
21. Khaliq, S., Volk, F.J. and Frahm, A.W. 2007. Phytochemical investigation of Perovskia abrotanoides. Planta Medica, 73(1):77-83.

 

22. Korkina, L.G. 2007. Phenyl propanoid compounds in plant response to different stress factors. Acta Physiologia Plantarum, 19:257-268.
23. Kulisic, T., Radonic, A., Katalinic, V. and Milosa, M. 2004. Use of different methods for testing antioxidative activity of oregano essential oil. Food Chemistry, 85:633-640.
24. Moallem, S.A. and Niapour, M. 2008. Study of embryotoxicity of Perovskia abrotanoides, an adulterant infolk-medicine, during organogenesis in mice. Ethnopharmacology, 117:108-114.
25. Muret, K., Sevgi, K., Sengul, K., Esra, U., Cemalettin, B. and Fedra, V. 2007. Biological activities, chemical composition of three honeys of different types from Anatolia. Food Chemistry, 100(2):526-534.
26. Peschel, W., Rabaneda, F., Diekmann, W., Plescher, A., Gartzıa, I., Jimenez, D., Raventos, L., Buxaderas, S. and Codina, C. 2006. An industrial approach in the search of natural antioxidants from vegetable and fruit wastes. Food Chemistry, 97(1):137–150.
27. Rechinger, K.H. 1982. Flora Iranica. Akademische Druck-u.Verlagsamstalt, Graz, 597p.
28. Safaei-Ghomi, J. and Batooli, H. 2010. Determination of bioactive molecules from flowers, leaves, stems and roots of Perovskia abrotanoides karel growing in central Iran by nano scale injection. Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, 5(2):551-556.
29. Sairafianpour, M., Christensen, J., Staerk, D., Budnik, B.A., Kharazmi, A., Bagherzadeh, K. and Jaroszewski, J.W.J. 2001. Leishmanicidal, antiplasmodial, and cytotoxic activity of novel diterpenoid 1, 2-quinones from Perovskia abrotanoides: new source of tanshinones. Journal of Natural Products, 64:398-403.
30. Sajjadi, E.S., Mehregan, I., Khatamsaz, M. and Asghari, C.H. 2005. Chemical composition of essential oil of Perovskia abrotanoides growing wild in Iran. Flavour and Fragrance Journal, 20(4):445-446.
31. Siddharthan, S., Yi-Zhong, C., Harold, C. and Mei, S. 2007. Systematic evaluation of natural phenolic antioxidants from 133 Indian medicinal plants. Food Chemistry, 102:938–953.
32. Singleton, V.L. Rossi, J.A. 1965. Colorimetry of total phenolics with phosphomolybdic phosphotungstic acid reagents. American Journal of Enology and Viticulture, 16:144-158.
33. Soosaraei, M., Fakhar, M., Hosseini Teshnizi, S., Ziaei Hezarjaribi, H. and Banimostafavi, E.S. 2017. Medicinal plants with promising antileishmanial activity in Iran: a systematic review and meta-analysis. Annals of Medicine and Surgery, 21:63-80.
34. Stoilova, A., Krastano, A., Dtoyanova, P., Senev, P. and Farfova, S. 2007. Antioxidant activity of ginger extract (Zingiber officinale). Food Chemistry, 102(3):764-770.
35. Tekao, T., Watanabe, N., Yagi, I. and Sakata, K. 1994. A simple screening method for antioxidant and isolation of several antioxidants produced by marine bacteria from fish and shellfish. Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry, 58:1780-1783.
36. Ting, S. and Chi-Tang, H. 2005. Antioxidant activities of buckwheat extracts. Food Chemistry, 90:743-749.
37. Yao, H. and Qing, L. 2007. Antioxidant activities of barley seeds extracts. Food Chemistry, 102:732-737.
38. Zayzafoon, G., Odeh, A., Mohzia, Y. and Allaf, A.W. 2011. Measurements of essential oil extract and antioxidants in Syrian Myrtus Communis leaves using photochemilumine-science assay. Helvia Polonica, 57:5-19.