سیر تاریخی موضوعات نگاری در حدیث شیعه ؛ مطالعه موردی اعتبار سنجی احادیث ابوهریره در ترازوی نقد علامه شرف‌الدین عاملی (کاوشی در کتاب ابوهریره)

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 13، دوره 26، شماره 68، پاییز و زمستان 1399، صفحه 293-315  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

فیض اله اکبری دستک

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

چکیده

سنت به‌عنوان دومین چشمۀ جوشان دین‌شناختی اسلام در طول حیات بالندۀ خود، همواره در معرض آسیب‌ها و تهدیدهای جدّی و خطرناکی بوده است که ریشۀ اصلی آن را باید در ظرفیت‌ها و کارکردهای گوناگون و اثربخش و منحصر به‌فرد آن در تبیین و نوگستری معارف بنیادین اسلامی در حوزه‌های بینشی، ارزشی و کنشی جستجو نمود. به گواه تاریخ، رهیافت پدیدۀ وضع و برساختن احادیث دروغین را باید از مهم‌ترین و خسارت‌‌بارترین آسیب‌های وارده بر پیکره احادیث اسلامی قلمداد نمود که در آن عده‌ای با کنش آگاهانه، عامدانه و با انگیزه تحریف و به قصد صدمه‌زدن به مبانی دینی، به جعل روایات ساختگی اقدام نمودند. حدیث‌پژوهان فریقین نیز در ادوار مختلف با تعیین روش‌ها و معیارهایی چند، به نقد و پالایش اسناد و متون روایات پرداخته، استخراج و پاک‌سازی احادیث موضوعه را در دستور کار خویش قرار دادند که از آن‌جمله می‌توان به علامه شیخ شرف‌الدین عاملی اشاره نمود که با تألیف کتاب ابوهریره، با رویکردی عالمانه، مبتکرانه و غیرمتعصبانه به نقد سندی و متنی شماری از روایات منتخب ابوهریره پرداخته و با استفاده از هفت معیار قرآن، سنت، احادیث متقن، عقل، تاریخ، علم و قوانین طبیعی و نیز اضطراب متن، بر ساختگی‌بودن همه آن‌ها رأی داده است که مقالۀ حاضر درصدد تبیین روش‌ها و معیارهای علامه شرف‌الدین عاملی در نقد احادیث ابوهریره در کتاب مزبور می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

: شرف‌الدین عاملی؛ احادیث موضوعه؛ ابوهریره؛ نقد؛ روش‌شناخت

مراجع