ایجاد محیط تربیتی مساعد و تأثیر آن در بهبود تربیت با تأکید بر سوره اعراف

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 45، فروردین 1400، صفحه 197-221   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.680779

نویسندگان

هادی رزاقی هریکنده ئی¹؛ رقیه صادقی آهنگری²

¹استادیار، گروه معارف دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل

²طلبه سطح 3 آموزش عالی حضرت خدیجه بابل

چکیده

امروزه روش شناسی در هر علمی از اهمیتی وی‍ژه برخوردار است. امر تعلیم و تربیت نیز از این قاعده، مستثنی نیست. یعنی برای شکوفایی استعدادهای نهفته مربیان و پرورش انسان­هایی لایق و شایسته، چاره‌ای جز این نیست که اولیا و مربیان از روش‌هایی علمی و متقن بهره جویند تا نهال سعادت را در وجود متربّیان بپرورانند و لذا در سوره‌های مختلف قرآن، شیوه‌ها و راهکارهای تربیتی؛ ابعاد پررنگ­تری را به خود اختصاص داده است. از آنجا که سوره اعراف بعد از سوره بقره از لحاظ تعداد کلمات، جزء بزرگ‌ترین سوره‌های قرآن است و به نوعی اکثر اهداف و مقاصد قرآن در آن گرد آمده، می‌تواند زمینه مناسبی برای بررسی ابعاد تربیتی لحاظ گردد. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش فیش برداری از آیات سوره اعراف و مراجعه به تفاسیر متعدد به این نتیجه دست یافته که این سوره مشحون از روش‌های تربیتی است که ایجاد محیط تربیتی مساعد و تأثیر آن در بهبود تربیت فرزندان از آن موارد است و قرآن کریم برای رسیدن به آن محیط مناسب، به شیوه‌هایی از جمله زمینه‌سازی، الگوسازی، سالم‌سازی، و امر به معروف و نهی از منکر اشاره نموده است.

کلیدواژه‌ها

انسان؛ تربیت؛ مربّی؛ روش؛ محیط؛ سوره اعراف

مراجع

قرآن کریم. ترجمه ابوالفضل بهرام پور و مهدی الهی قمشه‌ای.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1408ق، لسان العرب، قم: نشر ادب و حوزه.

ایازی، سید محمدعلی. 1375ش، تفسیر البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات آفتاب.

باقری، خسرو. 1384ش، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: انتشارات مدرسه.

بستانی، فواد افرام. 1375ش، المنجد الابجدی، ترجمه: رضا مهیار، تهران: اسلامی.

بلاغی، سید عبدالحجه. 1354ش، تفسیر حجة التفاسیر وبلاغ الاکسیر، قم: حکمت.

حجتی، سید محمد باقر. 1360ش، پژوهش در تاریخ قرآن، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

حرانی، ابن شعبه. 1384ش، تحف العقول، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامی.

حویزی، عبد علی بن الجمعه العروسی. 1415ق، تفسیر نور الثقلین، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، چاپ چهارم، قم: انتشارات اسماعیلیان.

دلشاد تهرانی، مصطفی. 1377ش، سیری در تربیت اسلامی، تهران: مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر.

دیلمی، احمد و مسعود آذربایجانی. 1379ش، اخلاق اسلامی، تهران: انتشارات معارف.

راغب اصفهانی. 1390ش، معجم مفردات الفاظ قرآن، قم: نشر نوید اسلام.

رضا، محمد رشید. 1414ق، تفسیر القرآن الحکیم(تفسیر المنار)، چاپ اول، بیروت: دار المعرفه.

زمخشری، محمود بن عمر بن محمد. 1407ق، تفسیر الکشاف، بیروت: دار الکتب العربی.

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر. 1363ش، الإتقان فی علوم القرآن، ترجمه: سید مهدی حائری قزوینی، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر. 1404ق، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی(ره).

شرف الدین، جعفر. بی تا، الموسوعة القرآنیة، بیروت: دار التقریب بین المذاهب الاسلامیه.

طباطبایی، محمدحسین. 1390ش، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.

طباطبائی، محمد حسین. 1374ش، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم: محمد باقر موسوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.

فیض کاشانی، ملا محسن. بی­تا، الصافی فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.

قرائتی، محسن. 1374ش، تفسیر نور، قم: انتشارات در راه حق.

قرشی، سید علی اکبر. 1381ش، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

قرطبی، محمد بن احمد. 1364ش، الجامع لأحکام القرآن(تفسیر قرطبی)، تهران: ناصرخسرو.

مترجمان. 1360ش، ترجمه تفسیر مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات فراهانی.

مجلسی، محمدباقر. 1403ق، بحار الأنوار، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الوفاء.

مصطفوی، حسن. 1368ش، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، الطبعة الأولی، تهران: مؤسسه الطباعة والنشر وزارة الثقافة والإرشاد الإسلامی. 

مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از فضلا. 1377ش، پیام قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

نرم افزار جامع الاحادیث نور. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. 

 

مقالات

ممتحن، مهدی و فاطمه قربانی. 1393ش، «نماد عنکبوت و زنبور عسل در قرآن و مثنوی»، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره 17.