تأثیر آموزه‌های قرآنی و حدیثی بر تمدن عصر آل بویه و نفوذ آن بر اقدامات عملی عضدالدوله دیلمی

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 45، فروردین 1400، صفحه 223-247   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.680780

نویسنده

رمضان رضائی

استادیار رسمی گروه آموزشی تاریخ، تمدن و انقلاب اسلامی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

مستندات تاریخی بغداد قرن چهار و علاوه بر آن، تحلیل‌هایی که از جانب محدثان و مفسران و مورخان، تمدن پژوهان و فیلسوفان تاریخ و دیگران به دست آمده، حاکی از رشد و گسترش فکری و دینی اسلام در مقایسه با دیگر دوره‌هاست. لذا این پژوهش در نظر دارد بر ارتقای بی‏نظیر حوزه‏های گوناگون عمرانی عهد عضدی مانند ساخت اماکن درمانی و فرهنگی، شهرسازی و احیای ویرانی‌ها، توجه به مرمت مشاهد مقدسه، جمع‌آوری حدیث و رشد و گسترش تفاسیر و در نهایت امنیت در این عصر؛ که ریشه قرآنی و حدیثی داشته است؛ با استفاده از منابع و متون اصیل و تحلیل‏های جانبی، به کشف انگیزه‌های عمرانی این حاکم(عضدالدوله) بپردازد و انگیزه‌هایی که چرایی و چگونگی جهت‌گیری فعالیت‌های او را تا حدودی مشخص کند. به همین دلیل مسأله اصلی این است که تأثیرآموزه‌های قرآنی و حدیثی در شکوفایی و درخشش تفکر شیعی و ایرانی چقدر بوده است؟

کلیدواژه‌ها

قرآن و حدیث؛ تمدن آل بویه؛ عضدالدوله دیلمی؛ عصر طلایی

مراجع

قرآن کریم.

ابن اثیر، عز الدین أبوالحسن علی بن ابی الکرم. 1965م، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر.

ابن بلخی. 1343ش، فارسنامه، به کوشش علی نقی بهروزی، شیراز: اتحادیه مطبوعاتی فارس.

ابن جلجل الاندلسی، سلیمان بن حسان. 1349ش، طبقات الاطباء والحکماء، ترجمه‏‏ سید محمدکاظم امام، تهران: دانشگاه تهران.

ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن محمد. 1357ق، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، حیدرآباد دکن: مطبعة دار المعارف العثمانیة.

ابن خلکان. بی تا، وفیات الأعیان وانباء ابناء الزمان، تحقیق احسان عباس، بیروت: دار الثقافه.

ابن مسکویه رازی، ابو علی. 1379ش، تجارب الأمم، تحقیق ابو القاسم امامی، تهران: سروش.

اصفهانی، حمزه. 1367ش، تاریخ پیامبران و شاهان(تاریخ سنی ملوک الارض والانبیاء)، ترجمه جعفر شعار، تهران: امیرکبیر.

انصاف پور، غلامرضا. 2536پهلوی، ساخت دولت در ایران از اسلام تا یورش مغول، تهران: امیرکبیر.

بارتولد. 1372ش، تذکره جغرافیای تاریخی ایران، ترجمه حمزه سردادور، تهران: توس.

الحر العاملی، محمد بن حسن. ۱۴۰۹ق، وسائل الشیعة الی تحصیل الشریعة، ۳۰جلدی، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.

حسینی فسایی‏، حاج میرزا حسن. 1382ش، فارسنامه ناصری‏، تصحیح منصور رستگار فسایی‏، تهران: امیرکبیر.

راوندی، مرتضی‏. 1382ش، تاریخ اجتماعی ایران‏، تهران: انتشارات نگاه.

سمعانی، أبو سعید عبد الکریم بن محمد بن منصور التمیمی. 1382ق، الأنساب، تحقیق عبدالرحمن بن‏ یحیی المعلمی ‏الیمانی، حیدر آباد: مجلس دائرة المعارف العثمانیة.  

شبانکاره‏ای، محمد بن علی بن محمد. 1381ش، مجمع الأنساب‏، مصحح: میر هاشم محدث‏، تهران: امیرکبیر.

شهیدی صالحی، عبدالحسین. 1374ش، مدرسه کربلا از آغاز تا آل بویه، قم: حوزه.

طباطبایی، سید محمدحسین. ۱۴۱۷ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

عبدالعزیز دوری بغداد. بی تا، چند مقاله در تاریخ و جغرافیای تاریخی، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، بی جا: بی نا.

فقیهی، علی اصغر. 1365ش، آل بویه و اوضاع زمان ایشان، تهران: صبا.

فقیهی، علی اصغر. 1373ش، چگونگی فرمانروایی عضدالدوله دیلمی، تهران: نشر پرتو.

کسایی، نورالله. 1375ش، فرهنگ نهادهای آموزشی ایران، تهران: دانشگاه تهران.

الگود، سیریل. 1356ش، تاریخ پزشکی ایران و سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمه باهر فرقانی، تهران: امیرکبیر.

لمبتون، آن.ک.س. 1362ش، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

محدث ارموی‏، جلال الدین. 1358ش، تعلیقات نقض‏، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.

مرتضی عاملی، جعفر. 1384ش، آداب طب و پزشکی در اسلام، ترجمه لطیف راشدی، قم: میراث.

مقدسی، أبو عبد الله محمد بن أحمد. 1991م، أحسن التقاسیم فی معرفة الأقالیم، القاهرة: مکتبة مدبولی.

میرخواند، محمد بن سعید برهان الدین خواند شاه. 1339ش، تاریخ روضة الصفا، ج4، تهران: انتشارات کتابفروشی‌های مرکزی.