روش شناسی توصیفی تفسیر المیزان بر اساس تحلیل محـتوای سوره ق

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 12، شماره 45، فروردین 1400، صفحه 249-261   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2021.680781

نویسنده

حدیث ریاحی

کارشناس علوم قرآن و حدیث، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

از شاخص‌ترین عوامل مؤثر بر توسعه علوم انسانی، تبیین مباحث روش شناسی است. این امر به پژوهشگر کمک می‌کند تا درک بهتری از چگونگی روند مطالعات دینی و زمینه‌های شکل ‌گیری متون دینی پیدا نماید و از این رهگذر می‌توان موجبات کشف و استخراج لایه‌های عمیق معنایی آیات قرآن در قالب روش‌های جدید نیز فراهم کرد. این مقاله تلاش می‌کند با استفاده از روش شناسی توصیفی و تحلیل محتوای کمی و کیفی، به بررسی تفسیر «المیزان» و توصیف روش آن بپردازد. پژوهشگر با انتخاب سوره ق، به بررسی روش علامه ذیل یکایک گزاره‌های تفسیری آن می‌پردازد؛ و در نهایت با کمک داده‌های آماری، روش علامه در سوره «ق» تحلیل و معرفی شده است. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که علامه جهت تفسیر آیات سوره غافر، از روش اجتهادی نسبت به سایر روش بهره برده است و بیش‌ترین ارقام و اعداد، در تحلیل کمی مربوط به این حوزه است و پس از این حوزه تفسیر قرآن به قرآن(سیاق)، بیش‌ترین بسامد را در گونه‌های تفسیر دارا است.

کلیدواژه‌ها

تفسیر المیزان؛ تحلیل محتوا؛ روش‌شناسی توصیفی؛ سوره ق

مراجع

قرآن کریم.

بابایی، علی اکبر. 1385ش، روش شناسی تفسیر قرآن، ج2، تهران: سمت.

جوادی آملی، عبدالله. 1388ش، تسنیم، قم: اسراء.

حسینی طهرانی، سید محمد حسین. 1384ش، مهر تابان: یادنامه و مصاحبات تلمیذ علامه محمد حسین طباطبایی تبریزی، قم: ملکوت قرآن.

رضایی اصفهانی، محمد علی. 1385ش، منطق تفسیر قرآن، ج2، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.

شکرانی، رضا. 1391ش، درسگفتار بررسی و نقد مکاتب و روش‌های تفسیری، اصفهان: دانشگاه اصفهان.

طباطبایی، سید محمد حسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

مؤدب، سید رضا.1390ش، روش‌های تفسیر قرآن، قم: دانشگاه قم.

 

مقالات

ربانی، محمد حسن. 1380ش، «نقش سیاق در تفسیر»، پژوهش‌های قرآنی، شماره28-27،مشهد، دفتر تبلیغات اسلامی.

شاکری، سیمین دخت. 1381ش، «نقش سیاق در تفسیر جامع البیان عن تأویل ای القرآن»، علوم انسانی، شماره41، صص222-203.