مطالعۀ تطبیقی آراء ناصرخسرو و برادران شلگل در زمینۀ «نگاه شاعرانه به جهان» بر مبنای فلسفۀ فلوطین

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

دوره 4، شماره 14، اسفند 1399، صفحه 1-22   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

احسان کوشا¹؛ علی اصغر حلبی^{* 2}

¹گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،واحد تهران مرکزی- دانشگاه آزاد اسلامی-تهران- ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی- دانشگاه آزاد اسلامی- تهران- ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

در برخی مکاتب فکری نظرگاه­های شاعرانه برای تفسیر جهان و پدیده­های آن با دیدگاه­های فلسفی آمیخته شده­اند و پدیداری آثاری با محتوای ادبی-فلسفی حاصل چنین نگرشی بوده­ است. در این پژوهش، آراء ناصرخسرو (394-481 ه.ق) (از پیروان مذهب اسماعیلی) و برادران شلگل: فردریش (1772-1829 م) و آگوست ویلهلم (1767-1845م)  (از بنیان­‌گذاران رمانتیسم آلمانی) در زمینۀ نگاه شاعرانه به جهان را مورد مطالعۀ تطبیقی قرار داده­ایم. هدف از این مطالعه، نشان دادن شباهت‌ها و تفاوت‌های میان اندیشه‌های متفکران مذکور به عنوان نمایندگانی از دو فرهنگ غنیِ کشورهای ایران و آلمان در زمینۀ نگاه شاعرانه به جهان بوده ‌است. با توجه به این‌که ایران و آلمان شاعران بزرگی را به جامعۀ بشری تقدیم کرده‌اند، انجام مطالعاتی در زمینۀ قیاس دیدگاه‌های شاعران و ادبای دو کشور (با توجه به ریشه‌های تفکراتشان) برای روشن‌تر شدن ابعاد مختلف کارهای آنان ضروری می‌نماید. مطالعۀ تطبیقی مفهوم «نگاه شاعرانه به جهان» در آثار متفکران مورد بحث نشان می­دهد که اینان چگونه سعی داشتند با استفاده از  آمیختگیِ دیدگاه­های فلسفی و شاعرانه به تفسیر جهان و نیز ترسیم دنیای آرمانی-ذهنی خود بپردازند. توصیف زیبایی‌های جهان و تلاش برای نشان‌ دادن سرچشمۀ آن‌ها در جهان برین، مهم‌ترین شباهت بین آن‌ها و تفاوت در نگاه دینی و فلسفی، مهم‌‌ترین تفاوتشان به شمار می‌رود. مطالعۀ آراء آنان با نگاهی به دیدگاه­های فلوطین اسکندرانی (فیلسوف نوافلاطونی) صورت گرفته؛ زیرا مفاهیم اصلی تفکر این فیلسوف به وضوح در اندیشه­های ناصرخسرو و برادران شلگل دیده‌ می­شود. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی-مقایسه‌ای از طریق مطالعۀ کتابخانه‌های، یادداشت‌برداری، تنظیم، مقایسه و تحلیل یادداشت­ها انجام شده‌ است. 

کلیدواژه‌ها

برادران شلگل؛ دیوان ناصرخسرو؛ فلوطین؛ نگاه شاعرانه به جهان

مراجع