تحلیل رمان خارج‌الجّسد از عفاف البطاینه بر اساس مبانی فمینیستی (نگرش آسیب‌شناسانه)

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

دوره 4، شماره 14، اسفند 1399، صفحه 87-106   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

وهاب مرادیان¹؛ مصطفی یگانی^{* 2}؛ اردشیر صدرالدینی³

¹دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیّات عرب، واحد مهاباد.، دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیّات عرب، واحد مهاباد،. دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران.

³استادیار گروه زبان و ادبیّات عرب، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران

چکیده

اندیشه­های فمینیستی که در دوران معاصر و پس از انقلاب صنعتی از اروپا آغاز شد و در سراسر جهان گسترش پیدا کرد، در حوزۀ ادبیات نیز، راه یافت و نویسندگان بسیاری فارغ از جنسیّت، به حقوق تضییع­ شدۀ زنان در جوامع مردسالار پرداختند و دغدغه­های زنانه را در سطوح خرد و کلان بازگو کردند. با توجه به ریشه­ دوانیدن باورهای مردسالارنه در جوامع عربی، پرداختن به مسائل زنانه در ادبیات این کشورها روایی داشته ­است. از این بین، عفاف البطاینه در رمان خارج­الجّسد تحت تأثیر باورهای فمینیستی و ساختار مردسالار جوامع خود، با رویکردی انتقادی سعی در تشریح وضعیّت نابسامان زنان و ارائۀ راهکارهایی برای برون­رفت این قشر از شرایط موجود دارد. در این تحقیق، با کاربست مبانی فمینیسی (نگرش آسیب­شناسانه) و روش توصیفی­تحلیلی، دیدگاه­های نویسنده در رمان مذکور بازگو و تبیین شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که البطاینه به مسائلی چون: انقیاد کامل جنس زن در برابر مردان؛ ازدواج سنّتی در جوامع شرقی؛ احساس سرشکستگی از مؤنث بودن؛ سرکوب عشق و عاطفه در جوامع شرقی از ترس قضاوت­های نادرست جامعه؛ ارائۀ چهره­ای خشن و منفی از مرد؛ مساوات­طلبی؛ انتقاد به باورهای نادرست جامعه اشاره کرده­ است. منی به عنوان شخصیّت اصلی رمان، با سفر به کشورهای غربی و تغییر نام و چهرۀ خود، به طور کامل دچار استحالۀ فرهنگی شده و مؤلّفه­های فرهنگ زن­ستیز و مردسالار جامعۀ عربی را نفی کرده است.

کلیدواژه‌ها

عفاف البطاینه؛ خارج‌الجّسد؛ فمینیست؛ زن؛ جامعه

مراجع