ارائه مدل تربیت فرهنگی بر اساس آموزه‌های دینی نهج البلاغه

مطالعات رفتاری در مدیریت

دوره 11، شماره 23، آذر 1399، صفحه 33-51   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محبوبه اسماعیلی¹؛ اسماعیل کاوسی^{* 2}

¹دانش آموخته دکتری مدیریت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

²استاد، گروه مدیریت فرهنگی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

تربیت یکی از مباحث مورد توجه ادیان و مکاتب مختلف در طول قرون و اعصار بوده است. تربیت ابعاد مختلفی را داراست که یکی از مهمترین این ابعاد، بعد تربیت فرهنگی است. برای تربیت فرهنگی نیز بهترین دوران، دوران کودکی است. زیرا این دوران زمان و فرصتی بسیار مناسب برای انواع یادگیری‌های فرهنگی است و روند تغییرات فرهنگی در سال‌های کودکی از سرعت بیشتری برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف واکاوی آموزه‌های فرهنگی نهج‌البلاغه و به منظور ارائه مدلی برای تربیت فرهنگی انجام شده است. این مطالعه از نوع مطالعات کیفی بوده و روش اجرای آن، نظریه‌پردازی داده بنیاد می‌باشد. جامعه آماری پژوهش عبارت از کلیه خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه می‌باشد که از میان آن‌ها ۳۰ خطبه، نامه و حکمت بر اساس نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده و مورد تحلیل محتوا قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط رویکرد سیستماتیک (منظم) اجرا گردید و مراحل 3 گانه کدگذاری انجام شد. در مرحله کدگذاری باز، ۷۱ مقوله به دست آمد که این مفاهیم در مرحله کدگذاری محوری در 10 دسته طبقه‌بندی شدند. در مرحله کدگذاری انتخابی، طبقه اصلی یا محوری تحت عنوان ایمان به خدا و آخرت انتخاب شد و به عنوان مقوله کانونی، ارتباطش با سایر طبقات از جمله دوری از رذایل اخلاقی، پرورش فضایل اخلاقی، مردم‌داری و متعادل بودن مورد بررسی قرار گرفت. پس از این مراحل و با استناد به یافته‌های پژوهش؛ مبانی، اصول و روش‌های تربیت فرهنگی استخراج شده از آموزه‌های نهج‌البلاغه در قالب مدل پیشنهادی ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها

مدل تربیت فرهنگی؛ آموزه‌های دینی؛ نهج‌البلاغه؛ ایمان به خدا و آخرت