تاثیر رقابت خاورمیانه‌ای روسیه و ایالات متحده آمریکا بر جایگاه منطقه‌ای ایران (2011-2019)

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 1، دوره 12، شماره 45، اسفند 1399، صفحه 1-16   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2021.680914

نویسندگان

الهه کولائی^{* 1}؛ امین نایینی²

¹استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

²دانش آموخته مطالعات منطقه ای

چکیده

خیزش‌های عربی از دسامبر2011 تقریبا به طور کامل نظم امنیتی و بازیگران اصلی در منطقه را دچار تحولات سیاسی و نظامی کرد. حضور مستقیم روسیه به عنوان یک قدرت فرامنطقه‌ای در سوریه یکی از مهمترین تغییرهای استراتژیک در خاورمیانه را ایجاد کرده است. روسیه بعد از پیوسته‌سازی کریمه به خاک خود در سال 2014، در سال 2015 با دخالت نظامی در سوریه در یک نزاع ژئوپلیتیک با آمریکا قرار گرفته است. مسکو همچنین سیاست تقویت رابطه خود با متحدان سنتی آمریکا در منطقه از جمله اسرائیل، عربستان و ترکیه را نیز مدنظر قرار داده است. رقابت مسکو و واشنگتن درحالی به خاورمیانه کشیده شده است که جمهوری اسلامی ایران به دنبال حفظ و تقویت خود در بی نظمی ناشی از بهار عربی است. با توجه به سیاست های کلی ایران در منطقه، تهران روابط خود با روسیه را افزایش داده است. این رابطه در «حفظ بشار اسد در قدرت» به همپوشانی منافع رسیده است. این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی روابط ایران، روسیه و امریکا را یک چرخه به هم پیوسته در نظر گرفته و تاثیر رقابت روسیه و آمریکا را برجایگاه منطقه‌ای ایران بررسی می کند.
این مقاله با حمایت مالی مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران تهیه شده است.

کلیدواژه‌ها

"ایران"؛ "امریکا"؛ " خاورمیانه"؛ "رقابت"؛ " روسیه"

مراجع

اسپوتنیک فارسی (2017)، رهبر ایران: همکاری ایران و روسیه، آمریکا را منزوی می کند، https://ir.sputniknews.com/russia/201711012977610-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%A7%D8%AA/

ایرنا (1395)، دنیای امروز و ضرورت های توسعه توان دفاعی کشور/ نگاه سیاسی و اقتصادی روزنامه ها، https://www.irna.ir/news/82213120/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%83%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C

بوگدانف، میخائیل(1396)، «اشتباه ما این بود که به آمریکایی‌ها اعتماد کردیم»، فصنامه مطالعات سیاست خارجی تهران، سال دوم، شماره هفتم دیپلماسی ایرانی (1394)، مهمترین نکته‌ رهبر انقلاب در دیدار با پوتین، http://irdiplomacy.ir/fa/news/1954069/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%DA%A9%D8%AA%D9%87-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%86

خامنه ای سید علی (1393)، ۲۰ جمله از رهبر انقلاب درباره موضع جمهوری اسلامی نسبت به اسرائیل، https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=28850&p=2 خامنه ای سید علی (1390)، :بیانات در حرم مطهر رضوی در آغاز سال ۹۰، https://farsi.khamenei.ir/newspart-print?id=11804&nt=2&year=1390&tid=1648

خامنه ای سید علی (1394)، بیانات در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و خانواده‌های آنان، https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=31024

ساژین، ولادیمیر (2017)، «روسیه – ایران: نتایج سال 2016» اسپوتنیک، در https://ir.sputniknews.com/opinion/201701042114955/

رحیم صفوی، یحیی، (1387)، «وحدت جهان اسلام، چشم انداز آینده»، موسسه آینده پژوهی جهان اسلام، شکیب، تهران روزنامه کیهان (29/11/1391)، «حمایت از سوریه چه ربطی به دفاع از خوزستان دارد؟!»، شماره پیاپی 20432

کولایی الهه و سلطانی نژاد محمد (1395)، علل و انگیزه های عملیات نظامی روسیه در سوریه، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 73، پاییز 95

کولایی، الهه (1390)، "روابط روسیه و آمریکا در پرتو سیاست از سرگیری اوباما"، مطالعات اوراسیای مرکزی، سال چهارم، شماره 9،

کولایی الهه، کاویانی پیمان، عفیفیه عابدی (1397)، دگرگونی و تداوم در سیاست خاورمیانه ای روسیه، رانه ها، دستاوردها و چالش ها، فصلنامه رهیافت های سیاسی و بین المللی، دوره 10 شماره 2،

کولایی، الهه (1396)، «فراز و فرود روابط ایران و روسیه 1990-2016»، فصل‌نامه مطالعات روابط بین الملل، سال دهم شماره 4

Alterman Jon B. Russia(2017), the United States, and the Middle East, Center for Strategic and International Studies (CSIS), in: https://www.csis.org/analysis/russia-united-states-and-middle-east

Asseburg, Muriel & Wimmen, Heiko .(2013). The civil war in Syria and the impotence of International politics, In: Marc v. Boemcken et al. (ed.): Peace Report, LIT-Verlag

Bachner Michael (2018), Tehran Rejects Russian Call for Iranian Forces to Eventually Leave Syria, Times of Israel, https://www.timesofisrael.com/tehran-rejects-russian-call-for-iranian-forces-to-eventually-leave-syria.

Baev, Pavel.K (2015), Russia’s policy in the Middle East imperilled by the Syrian intervention, The Norwegian Peacebuilding Resource Centre Dannreuther Roland, Russia and the Arab Spring: Supporting the Counter-Revolution, Journal of European Integration, 2015, Vol. 37, No. 1, 77–94

Duke, S (2004), The European Security Strategy in a Comparative Framework: Does it Make for Secure Alliances in a Better World, European Foreign Affairs Revue, Vol. 9, No. 4.pp.459-481

 Freedman, Robert O.(2006). Russia, Iran and the Nuclear Question: The Putin Record, The Strategic Studies Institute(SSI) of the U.S. Army War College, pp.1-54, in: http://www.strategicstudiesinstitute.army.mil/pdffiles/pub737.pdf Ilan

Goldenberg, Julie Smith (2017), U.S.-Russia Competition in the Middle East Is Back, Foreign Policy, in: https://foreignpolicy.com/2017/03/07/u-s-russia-competition-in-the-middle-east-is-back/

Katz Yaakov and Bohbot Amir (2017). How Israel Sold Russia Drones to Stop Missiles From Reaching Iran, Jerusalem Post.

Keinon Heber (2016). “Putin Reaffirms Israel-Russia Ties”, Jerusalem Post, in: https://www.jpost.com/israel-news/politics-and-diplomacy/putin-reaffirms-mutual-ties-470690

Kozhanov, Nokolay, (2015), “Understanding the Revitalization of Russian-Iranian Relations”, Carnegie, in: http://carnegieendowment .org/files

John J. Mearsheimer (2001), “The Tragedy of Great Power Politics”, W.W. Norton company Ltd, New York,

J. Blank, Stephen (2011), Russian Military Politices & Russia's 2010 Defense Doctrine, Strategic Studies Institute (SSI), United States.

Mariya Y. Omelicheva (2012), “Russia’s Foreign Policy toward Iran: A Critical Geopolitics Perspective”, Journal of Balkan and Near Eastern Studies ,Vol. 14, No. 3, September 2012, pp. 331–344

Mousavi Hamed and Naeni Amin (2019), Iran and Russia Pivot to the East: Was It U.S. Pressure?, Middle East Policy, Vol. XXVI, No. 3,

Reuters (2018), Russia establishing permanent presence at its Syrian bases: RIA, https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-russia-bases/russia-establishing-permanent-presence-at-its-syrian-bases-ria-idUSKBN1EK0HD

Rodman David (2015) Russia and Israel in the changing Middle East, Israel Affairs, Volume 21:1, pp: 45-64

Russia today (2017), Russian weapons sales to Middle East soar, in: https://www.rt.com/business/410410-russias-arms-sales-middle-east/ Qiblawi Tamara, All Foreign Forces to Leave Syria, Putin Tells Assad, CNN, May 18, 2018, https://edition.cnn.com/2018/05/18/middleeast/assad-putin-intl/index.html

Shlapentokh Dmitry (2011), Putin's Moscow approach to Iran: Between pragmatism and fear, Journal of Balkan and Near Eastern Studies 13(2):189-213

Sladden James, Wasser Becca, Connable Ben, Grand-Clement Sarah(2017), “Russian Strategy in the Middle East, rand, corporation in: https://www.rand.org/pubs/perspectives/PE236.html

Syria Study Group Final Report (2019), The United States Institute of Peace, in: https://www.usip.org/syria-study-group-final-report

Tatev M. Antonyan (2017). Russia and Iran in the Syrian Crisis: Similar Aspirations, Different Approaches, Israel Journal of Foreign Affairs 11, no. 3 (2017): 337-348.

Tarock Adam, (2017), “Russo–Iranian Relations in the Post-Soviet Era,” Diplomacy and Statecraft 28, no. 3: 518-537.

Trenin, Dimitry (2017) “Putin's Plan for Syria How Russia Wants to End the War”, Foreign affairs, https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2017-12-13/putins-plan-syria?cid=nlc-fa_fatoday-20171213.

Trenin, Dimitry. Malashenko, Alexey, (2010), “Iran; A view from Moscow”, Carnedie endowment. Carnegieendowement.org

Waltz Kenneth N., “Why Iran Should Get the Bomb: Nuclear Balancing Would Mean Stability,” Foreign Affairs 91, no. 4 (2012): 2-5.

Wasser Becca (2019), The Limits of Russian Strategy in the Middle East, Rand, in: https://www.rand.org/pubs/perspectives/PE340.html

Zakaria, Fareed (1998), “From Wealth to Power: The Unusual Origins of American’s World Role”, Princeton, NJ: Princeton University Press