بررسی تطبیقی- تحلیلی معناشناختی استعاره‌های مفهومی و عرفانی درجزء اول قرآن و دفتر اول مثنوی مولوی

عرفان اسلامی

مقاله 17، دوره 18، شماره 67، فروردین 1400، صفحه 301-322   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم امین افشار¹؛ مسعود اکبری زاده^{* 2}؛ مهدی محمدی نیا³

¹دانشجوی دکتری زبان، گرایش زبانشناسی عمومی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

²استادیار گروه زبان وادبیات عربی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران. نویسندۀ مسئول: [e-mail]

³استادیار گروه زبان، گرایش زبانشناسی، دانشگاه ولایت ایرانشهر، ایرانشهر، ایران.

چکیده

بدیهی است که قرآن کتاب زندگی مسلمانان است و بر تمام فرهنگ و ادبیات اسلامی تأثیر فراوان داشته است. یکی از بزرگ‌ترین ادب آموختگان قرآنی مولانا جلال الدین مولوی بلخی است و اثر برجستۀ وی مثنوی هم آنچنان سرشار از مفاهیم و تعالیم فعال نیست قرآنی و عرفانی است که آن را قرآن فارسی می‌نامند. در این مقاله برآنیم که از رویکرد استعاره‌های مفهومی وعرفانی به مقایسه و تحلیل در قرآن و مثنوی بپردازیم. بر این اساس در پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی معنا شناختی استعاره‌های جزء اول و و دفتر اول مثنوی مولوی پرداخته شده است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که استعارات مفهومی به کار رفته در قرآن کریم در جزء اول قرآن در مورد موضوعاتی از قبیل زندگی دنیوی و راهنمایی بشر و تأثیرپذیری دل می‌باشد. در مثنوی نیز استعارات مفهومی در حیطه مفاهیم عرفانی و سیر و سلوک در راه رسیدن به معشوق اصلی می‌باشد که غالباً با مفاهیم مرتبط با عاشقی همانند آتش و دل و نی و غیره بیان شده است. در مجموع می‌توان گفت وجه مشترک استعارات مفهومی قرآن کریم و مثنوی معنوی در بخش‌های بررسی شده «دل» است.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم؛ مثنوی معنوی؛ استعاره مفهومی

مراجع