زمینه‌ها و عوامل توسعۀ فقه روایی شیعه در سده‌های 2-4ق

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 7، دوره 26، شماره 68، اسفند 1399، صفحه 139-160   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

علی مهمان نواز^*

دانش‌آموختۀ دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد علوم، تحقیقات و فن‌آوری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

حدیث امامیه در گذر زمان دچار تحولاتی شده است. تغییر اندیشه ایشان از دورۀ اهل بیت و انتقال آن از کوفه به بغداد و سپس قم، با فراز و نشیب‌های گوناگونی همراه بوده است. بوم‌گرایی و جریان‌های مؤثر بر هر یک از بوم‌ها از جمله عوامل جهت گیری‌های گوناگون در میان اندیشمندان سده‌های نخستین قلمداد می‌گردد. در این مجال کوشیده شده در گذر از رویکردهای حدیثی بوم‌های گوناگون، به ویژگی‌های هر منطقه پرداخته و اثرات آن را بر تفاوت نگرش‌های حدیثی و فقهی نشان دهد. چه این‌که جریان‌های غالب بر هر یک از بوم‌ها توانسته است بر خطی مشی درایی یا روایی حدیث و به تبع آن گوناگونی آراء فقهی، اثر گذار باشد. ازاین‌رو، با رصد کردن جریان‌های غالب در هر منطقه به واکاوی پیوند هر جریان با گفتمان برآمده از مکاتب حدیثی و روایی آن عصر پرداخته و در نهایت اثرات آن بر موضع گیری‌های فقهی واکاویده شده است.

کلیدواژه‌ها

فقه؛ حدیث امامیه؛ عقل‌گرایی؛ نقل‌گرایی؛ اصحاب رأی؛ اصحاب حدیث

مراجع