تحلیل مهمترین عوامل مؤثر بر گسترش اعتیاد در نواحی روستایی (مطالعه موردی : دهستان قره پشتلو بالا، شهرستان زنجان)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 8، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 58، خرداد 1401، صفحه 107-118   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدی چراغی^{* 1}؛ معصومه محمدلو²

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی تهران، تهران، ایران

چکیده

اعتیاد در جوامع روستایی رو به گسترش است ولی با این وجود اغلب مطالعات اعتیاد در خصوص نواحی شهری صورت گرفته است، نیاز است پژوهش ها درخصوص شناسایی عوامل موثر بر اعتیاد در نواحی روستایی انجام شود. پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر بر گسترش اعتیاد در نواحی روستایی پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و ماهیت تحقیق توصیفی – تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و میدانی (پرسشنامه)‌، روش تجزیه و تحلیل به صورت توصیفی و استنباطی (آزمون تحلیل عاملی) می‌باشد. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای روستایی دهستان قره پشتلوی بالا می‌باشد، به علت تعداد بالای روستاها و جهت مطالعه دقیق 12 روستای دهستان از طریق نمونه گیری خوشه ای و بر مبنای تعداد جمعیت، تعداد نمونه هر طبقه جمعیتی مشخص شد. یافته های تحقیق نشان می دهد، عامل اقتصادی مهمترین عامل موثر در گسترش اعتیاد در نواحی روستایی مورد مطالعه می باشد. مقدار ویژه این عامل 756/7 می باشد که به تنهایی قادر است 96/13 درصد واریانس را محاسبه و توضیح دهد. در این عامل 16 متغیر بارگذاری شده است. از میان 16 متغیر مورد بررسی در این عامل متغیر پایین بودن قیمت مواد مخدر با بار عاملی 785/0، بیکاری با بار عاملی 710/0 و متغیر پائین دسترسی آسان به مواد مخدر با بار عاملی 716/0، در عامل اقتصادی، فردی و زیرساختی به عنوان مهمترین عوامل موثر بر گسترش اعتیاد شناخته شدند.

کلیدواژه‌ها

بزهکاری؛ اعتیاد؛ موادمخدر؛ شهرستان زنجان

مراجع

آبادینسکی، هوارد .(1384). موادمخدر، نگاه اجمالی. ترجمة محمدعلی زکریایی. تهران: انتشارات مرکز اطلاعات مواد مخدر.

آبادینسکی، هوارد. (1386). جامعه­شناسی مواد مخدر. ترجمه محمدعلی زکریایی، تهران: انتشارات جامعه و فرهنگ.

اورنگ، جمیله. (1367). پژوهشی درباره اعتیاد. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

بشارت، محمدعلی (1386). آسیب شناسی خانوادگی اعتیاد. تازه­های روان درمانی، شماره 43 و 44، 40-25.

پرویزی، سرور؛ نیکبخت نصرآبادی، علی رضا و احمدی، فضل الله. (1383). اعتیاد از نگاه نوجوانان: یک پژوهش کیفی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 2(10)، 257-250.

پناهلو، حسین. (1355). اعتیاد درمانی در روستا. تهران: بیست و ششمین گنگره پزشکی.

حبیبی کلیبر، رامین؛ فرید، ابوالفضل و غریبی، حسن. (1393). واکاوی پدیدارشناسانه علل گرایش به اعتیاد و عامل­های زمینه­ساز ترک آن از دید معتادان بهبود یافته. فصلنامه سلامت اجتماعی و اعتیاد، 2(1)، 54-41.

حجاریان، احمد؛ قنبری، یوسف. (1392). شناسایی و تحلیل مؤلفه­های اجتماعی مؤثر در گرایش جوانان روستایی به اعتیاد در مناطق روستایی شهرستان اصفهان. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، 7(27)، 78-67.

رابینگتن، ارل؛ واینبرگ، مارتین. (1383). رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعی. ترجمة رحمت الله صدیق سروستانی. تهران: دانشگاه تهران.

زاهدی، محمدجواد. (1380). مسائل اجتماعی محوری در جامعة روستایی کشور (ارزیابی وضعیت جامعه­شناسی روستایی رسمی و دانشگاهی در کشور). نامة انجمن جامعه­شناسی،  شمارة 5.

سام آرام، عزت­الله؛ کردونی، روزبه؛ دغاغله، عقیل و افقه، سید مرتضی. (1387). آسیب اجتماعی اعتیاد در بین جوانان روستایی: مطالعة موردی روستاهای شهرستان اهواز. فصلنامه روستا و توسعه، 11(50)،50-27.

ستوده، هدایت­الله. (1384). آسیب­شناسی اجتماعی (جامعه­شناسی انحرافات). تهران: آوای نور.

سراج­زاده، حسین؛ فیضی، ایرج. (1386). عوامل مؤثر بر مصرف تریاک و مشروبات الکلی در بین دانشجویان. نامة علوم اجتماعی دانشگاه تهران. 8(31)، 102-81.

عبدالرسولی، رضا. (1387). بررسی عوامل مؤثر در اعتیاد جوانان 14 تا 29 ساله شهر تهران، براساس نظریة آگنیو. مطالعات فرهنگ- ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)، 9(2)، 113-79.

عزیزی، جلیل. (1387). فقر اقتصادی و سوءمصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی در بین جوانان شهر تهران و شمیرانات. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 7(29)، 29،-71.

فروع­الدین عدل، اکبر؛ صدرالسادات، سیدجلال الدین؛ بیگلریان، اکبر و جوادی یگانه، محمدرضا. (1383). تأثیر هم­نشینی و معاشرت با گروه هنجارشکن و گرایش جوانان به اعتیاد. فصلنامه رفاه اجتماعی، 4(15)، 332- 319.

فیضی، ایرج؛ علی بابایی، یحیی و رحمتی، محمد مهدی.(1389). بررسی تأثیر خانواده، دوستان و محله بر مصرف مواد مخدر. بررسی مسائل اجتماعی ایران، 1(4)، 150-131.

محسنی تبریزی، علیرضا. (1383). وندالیزم: مبانی روانشناسی اجتماعی رفتار وندالیستی در مباحث آسیب­شناسی اجتماعی. تهران: انتشارات آن.

مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ فرهادی، صامت و زارع، زهره. (1392). عوامل مؤثر بر گسترش اعتیاد در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان چهاردولی غربی شهرستان قروه). پژوهش­های جغرافیای انسانی، 1(45)، 85-65.

مکارم، سپیده؛ زنجانی، زهرا. (1392). رابطه دینداری فرد، خانواده و اعتقاد به پیامدهای مصرف مواد با میزان مصرف موادمخدر. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوء مصرف مواد، 7(28)، 88-75.

ممتاز، فریده. (1381). انحرافات اجتماعی: نظریه­ها و دیدگاه­ها. تهران: شرکت سهامی انتشار.

نورانی پور، رحمت­اله. (1383). بررسی علل اعتیاد به مواد تغییر دهنده خلق و رفتار و روش­های مؤثر و کارآمد مشاوره اعتیاد. فصلنامه اعتیاد پژوهی، 6(2)،54- 13.

وایت، راب؛ هینز، فیونا. (1383). جرم و جرم­شناسی. ترجمة علی سلیمی، قم: پژوهشکدة حوزه و دانشگاه.

ولد، جرج؛ برنارد، توماس و اسنیپس، جفری. (1380). جرم­شناسی نظری (گذری بر نظریه­های جرم­شناسی). ترجمه علی شجاعی، تهران: انتشارات سمت.

هزار جریبی، جعفر؛ ترکمان، مهدی و مرادی، غلامرضا. (1389). عوامل مؤثر بر گرایش نوجوانان و جوانان پسر شهرستان کرج به مصرف مواد مخدر. مطالعات مدیریت انتظامی، 5(2)، 338-322.

Alexander, Bruce K. (1990). Alternatives to the war on drugs. Journal of Drugs, 20(1), 1-27.

Bounstein, Paul J., Harry, Harry P., Altschuler, David M., & Blair, Louis H. (1990). Substance Use and Delinquency Among Inner City Addollescent Males. Washington, DC: Urben Institute.

Brown, S. (2002). Adolescent Girls and Addiction. Jesse Publications, London.

Burgress, Robert L., & Akers, Ronald L. (1969). Differntial association-reinforcement theory of criminal behavior. In: Behavioral Sociology. New York: Columbia University Press.

Bursik Robert J.(1988). Social Disorganization & Theories of Crime & Delinquency Problems & Prospects, Criminology, 26(4), 519-551.

Coleman, V. (2001). What is Addiction? Who is addicted?. Translate by: Fakhraei A., Tehran: Ohadi Publication.

Currie, Elliott (1993), Reckoning: Drugs, the Cities, and the American Future. New York: Hill and Wang.

Glantz., M. D., Weinberg, N. Z., Miner, L. L., & Colliver, J. D. (1999). The etiology of drug abuse: Mapping the paths. In M. D. Glantz & C. R. Hartel(Eds.), Drug Abuse:Origins and interventions (pp. 3-45).Washington: American Psychological Association.

Havens, J.R., Walker, R., & Leukefeld, C. G. (2007). Prevalence of Opioid Analgesic Injection among Rural Nonmedical Opioid Analgesic Users. Drug and Alcohol Dependence, 87(1), 98-102.

Herz, D.C. (2000). Drugs in the Heartland: Methamphetamine Use in Rural Nebraska. Published by U.S. Department of Justice, Office of Justice Programs, National Institute of Justice, USA.

Hirischi, T. (1969). Causes of Delinquency. Berkeley: Univesity of California Press.

Hindelang, Michael J. (1978). Race and Involvement in Common Law Personal Crimes. American Sociological Review. Vol. 43 (February).

Madhu, B. (2009). Opium Addiction among Rural Population in Desert Districts of Western Rajasthan: Some Observation from the Study. Journal of Human Ecology, 25(1), 1-4.

Merton, Robert K. (1964). Social structure and anomie. In: SturatH.Traub and Craig B. Little (eds.), Theories of Deviance. New York: F. E.Peacock.

Miller, Walter B. (1958). Lower class as a generating milieu of gang delinquency. Journal of Social, 14(3), 5-19.

Siegel, Larry J.(2001). Criminology, Theories & Typologies, Wadsworh.

Surekha Kishore, B. S. (2007) Tobacco Addiction amongst Adolescents in Rural Areas of District Wardha. JK Science Original Article, 9(2), 79-82.

Sutherland, Edwin H., & Cressey, Donald R. (1978). Criminology. Philadelphia: J.B. Lippincott.

Wendy, L., Haight. (2009). Mothers Experience of Methamphetamine Addiction: A Case-Based Analysis of Rural. Midwestern Women, Children and Youth Services Review, 31(1), 71-77.

West R. (2013). Theory of Addiction. Addiction Press. PETER M. MILLER& Others. PRINCIPLES OF ADDICTION, Comprehensive Addictive Behaviors and Disorders, Volume 1. .Elsevier Inc.

Woods, M. (2005). Rural Geography. Sage Publication (2 Ltd), Londen.

Wunsch, J. (2009). Opioid Deaths in Rural Virginia: A Description of the High Prevalence of Accidental Fatalities Involving Prescribed Medications. American Journal on Addictions, 18(1), 5-14.