بازتعریف الگوهای طراحی مسکن معاصر بر اساس معیارهای مردم شناختی در راستای برنامه ریزی شهری (نمونه موردی: خانه های شهر بم)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 20، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 51، تیر 1400، صفحه 420-447   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

پونه پورسیستانی¹؛ مهناز محمودی زرندی^{* 2}؛ جواد مداحی مشیزی³

¹دانشجوی دکتری گروه معماری، واحد کرج ،دانشگاه آزاد اسلامی، کرج ،ایران

²دانشیار گروه معماری، واحد تهران شمال ،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران

³استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

چکیده

هدف اصلی مسکن ایجاد محیطی سازگار با روش زندگی انسان است تا نیازهای کمی، کیفی و‌اجتماعی را تأمین نماید. در عصر جدید و شیوع بیهویتی فعلی، کلیه ساخت‌و‌سازها به ‌سمت یکسان شدن پیش‌رفته است و به‌ علت نادیده انگاشتن کاربران و ‌یا عدم شناخت کافی نسبت به نیازهای آنان، منجر به بروز مشکلاتی چون کاهش رضایتمندی، از بین رفتن هویت فرهنگی و مکانی شده است. در‌حالیکه توجه‌ به معماری برخاسته از انسانشناسی، باورهای جامعه بومی و ‌بستر شهر که در ‌طی زمان تحت تاثیر عوامل مکانی و ‌فرهنگی شکل و‌محتوای خاصی یافته است. مقاله حاضر سعی دارد تا با ژرف‌کاوی کیفیت مسکن در خانه‌های سنتی ایران، مولفه‌هایی در جهت تبیین راهکارهای مؤثر برای افزایش کیفیت مسکن معاصر به‌دست آید. این پژوهش به روش کیفی انجام شده و برای ارزیابی نهایی از روش تحلیل سلسله‌مراتبی بهره گرفته شده و با نرم‌افزار اکسپرت‌چویس صورت گرفته و در نهایت اولویت‌بندی مولفه‌-های مؤثر در شکلگیری فضاهای مسکونی تدوین شده است. جمع‌آوری اطلاعات برپایه چک ‌لیستهایی جهت تکنیکهای مصاحبه، مشاهده و از مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و تحلیل نقشه‌‌ها بهره گرفته شده است. در‌ادامه با بررسی عوامل اصلی مدلهای مختلف، تعداد 22 مولفه مؤثر در شکلگیری فضاهای مسکونی خانه‌های معاصر شهر بم بیان گردید. سپس با تحلیل معیارها و اعمال تأثیرات شیوه زندگی، نیازهای انسان و شرایط جامعه معاصر با امتیازدهی مؤلفه‌‌ها و اولویت‌بندی شاخص‌ها، راهکارهایی برای بهبود جنبه‌های کیفی مسکن پیشنهاد گردید. براساس نتایج این پژوهش مولفه‌های موثر در طراحی فضاهای مسکونی، به شش دسته زیست‌پذیری، معناپذیری، انعطاف‌پذیری، نظارتپذیری، رفتارپذیری و بازی‌پذیری طبقه‌بندی شد.

کلیدواژه‌ها

مسکن؛ الگوهای طراحی؛ مردم شناختی؛ مسکن معاصر؛ بم

مراجع

 

Resources:

Ali Mohammadi, Gholamreza, Abdollahi, Roxana, (2018), explaining the principles of culture in the native architecture of Iran and its relationship with creating a sense of belonging to the place. Urban and Rural Management, 17 (50): 46-33

Aliabadi, Mohammad and Hashemi Toghraljerd, Majid, (2010), Visual privacy in Iranian and Islamic culture and its effect on house construction in Kerman, citing applied ethics in Iran and Islam. By: Ahmad Faramarz Gharamaleki. Tehran, Research Institute for Cultural and Social Studies: pp. 41-72

Alpagonolo, Adriano, (2005), Indigenous Architecture, translated by Ali Mohammad Sadat Afsari, , Fada Publications, p. 42

Asefi, Maziar and Elnaz Imani, (2012), Challenges of new technologies in architecture and its interaction with the values ​​of Islamic architecture in Iran, Bagh Nazar Magazine, No. 21 (9): 34-21.

Christian Nurberg, Schultz, (2009). The Spirit of Place, Towards Architectural Phenomenology, translated by Mohammad Reza Shirazi, Rokhdad-e No Publications, Tehran,.

Daliri, Vajiheh, Pakshir, Abdolreza, (2013), Evaluation and analysis of the impact of physical indicators on the security of urban neighborhoods (case study of Sarshur and Razi neighborhoods of Mashhad), National Conference on Sustainable Architecture and Urban Development, Buchan, Sazeh Kavir Company.

Erfanizadeh, Masoumeh, Nasr, Tahereh, Erfanizadeh, Zahra, (2014), A Study of Factors Affecting the Physical Identity of Bayram, Second International Congress, Architecture and Urban Development.

Flamaki, Mohammad Mansour, 2005, Privacy on Iran's Cultural Heritage, Fada Publications,

Flamaki, Mohammad Mansour, 2012, Principles and Reading of Iranian Architecture, Fada Publications,

Ghiaei, Mohammad Mehdi, Sadat Miri, Farzaneh, 2018, Principles of architectural design of nursing homes, first and last publications. First Edition.

Golkar, Kourosh, (2000), Sustainable Urban Design in Desert Cities, Fine Arts. 8 (0)

Haeri Mazandarani, Mohammad Reza, (2009), House, Culture, Nature, Study of the architecture of historical and contemporary houses in order to develop the process and criteria of house design, Tehran, Urban Planning and Architecture Research Center Publications.

Heidari Leila, Azar, Ali, (2020), A Study of the Position of New Models of Urban Planning in New Urban Neighborhoods (Case Study: Yaghchian Neighborhood, Tabriz), Quarterly of New Attitudes in Human Geography, 11 (3): 355-370

Iranian Cultural Heritage Organization Documentation Center, (2021), http://www.ichodoc.ir

Jalalian, Sara, Habib, Farah, Zakir Haghighi, Kianoosh, (2015). Development of a conceptual model of environmental factors affecting the security of residential complexes (Case study: Hamedan residential complexes), Quarterly Journal of Environmental Science and Technology. 18 (Special Issue No. 3. Urban Design and Management, 345-360.

Kamelnia, Hamed, Mahdavi Nejad, Mohammad Javad, (2016), Introduction to Contemporary Architecture from East to West, Alam Memar Publications, Fifth Edition,

Karke abadi, Zeinab, Ghaderi, Mohammad Reza, Akbari, Mahnaz, Bagheri, Hassan, (2018), Study of the level of development of provinces in the framework of land management, Quarterly of New Attitudes in Human Geography, 11(1): 101-110

Mirzaei Vahid, Sajjadzadeh, Hassan, Khanlu, Nasim, (2020), Physical and spatial modeling of Iranian house in hot and dry climate (Case study: Abbasian house in Kashan), Quarterly of New Attitudes in Human Geography, 13 (1): 136-153

Naghizadeh, Mohammad, (2015), Pattern, Principles, Pillars, Attributes and Principles of Islamic City, Farhang-e-Memari and Urban Planning Publications, First Year, Number One, pp.63-80.

Oliver, Paul. (2006). Built to meet needs: cultural: issues in vernacular architecture,  Amsterdam: Boston; London, Architectural.

Rahmani, Mohammad, (2016), An Analysis of the Physical-Spatial Expansion Pattern of Villages-Cities with Shannon Entropy Model and Holdern Model (Case Study: Jorqan Village), Quarterly of New Attitudes in Human Geography, 9 (1): 39-52.

Rostami, Kazem, Pourtaheri, Mehdi, Rokanuddin Eftekhari, Abdolreza, (2019), Identifying and ranking the components of environmental quality architecture in rural planning, Rural Research, Volume 10, Number 3, Pages 370.

Sadegh Pey, Nahid, (2012), History and Reasons for the Tendency to Indigenous Architecture in the West, Islamic Countries and Iran, Shahr-e-Amari Architecture Magazine, No. 2, Spring 2012.

Saeedi, Abbas, Amini, Fariba, (2010), Occasional residential instability and functional evolution of rural housing Case: Khafr village, Iranian Journal of Geographical Association, Volume 8, Number 27, p. 29-43.

Salehi, Ismail, (2009). The role of urban planning (environmental theory) in the prevention of abnormal urban behaviors, architecture and urban planning of fine arts Tehran, No. 39, p. 127-137.

Sarmast, Bahram, (2010), Study and analysis of the role of city scale in the sense of belonging to a place of study: Tehran, urban management, 21 (6). 133-146.

Sharbatian, Yaghub, (2018), A study of the climate, architecture and culture of Masouleh with a native architectural approach from the perspective of urban anthropology, Quarterly of New Attitudes in Human Geography, 10 (3): 47-59

Sharifzadegan, Mohammad Hossein, Seyed Amir Razavi(2010), Evaluation of the Planning Process of Land Planning in Iran and its Improvement Strategies, Journal of Environmental Science, No. 4. [In Persian]

Varasteh Dehkordi, Nasim, Babaei, Hamideh, Bayat, Parviz, (2014), The Impact of Eco-Based Technologies (Methods Based on Traditional Construction in Iranian Architecture), International Conference on New Design and Construction Methods in Contextual Architecture.