تحلیل عوامل موثر بر کاهش گرایش جوانان روستایی به مصرف مواد مخدر (مطالعه موردی: شهرستان اردبیل)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 1، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 54، فروردین 1400، صفحه 1-14   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

وکیل حیدری ساربان^{* 1}؛ شراره صائب²

¹استاد گروه جغرافیا، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

مقدمه: اعتیاد یکی از بزرگترین معضلاتی است که حیات جوانان روستایی را تهدید می‌کند لذا بررسی عوامل موثر بر اعتیاد گامی مهم در مبارزه با این پدیده مهلک است.
هدف پژوهش: هدف این مقاله بررسی عوامل موثر بر کاهش گرایش جوانان روستایی به مصرف مواد مخدر می‌باشد.
روش شناسی تحقیق: این تحقیق، از لحاظ هدف توسعه‌ای، و از لحاظ ماهیت توصیفی و پیمایشی و نیز از نوع تحلیلی است. در این تحقیق روش گرد‌آوری داده‌ها برای پاسخ‌گویی به سئوالات تحقیق، به دو صورت اسنادی (داده‌های ثانویه) و پیمایشی (داده‌های اولیه) و ابزار مورد استفاده در روش پیمایشی پرسش‌نامه و مصاحبه بوده است. روایی صوری پرسش‌نامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسش نامه صورت گرفت و با داده‌های کسب شده و استفاده از فرمول ویژه آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS، پایایی بخش‌های مختلف پرسش‌نامه تحقیق 75 /0 الی 89/0 بدست آمد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: اردبیل یکی از شهرهای قدیمی در شمال غربی ایران و مرکز استان اردبیل است و مطابق سرشماری 2016، جمعیت اردبیل 529374 نفر می‌باشد.
یافته‌ها و بحث: یافته‌های این پژوهش نشان داد که اعتیاد در بین جوانان روستایی شیوع بیش‌‌تری دارد و عوامل متعددی در گرایش جوانان روستایی به مصرف مواد مخدر دخیل است که مهم‌ترین آن فقدان معنا می‌باشد.
نتایج: یافته‌های این پژوهش نشان داد که مهم‌ترین عوامل موثر بر کاهش اعتیاد جوانان روستایی به مواد مخدر در منطقه مورد مطالعه شامل چهار مولفه (توانمندسازی و اقدامات حمایتی، فقرزدایی و سالم‌سازی محیط پدیداری، تقویت بنیان‌های خانواده و سرمایه روان شناختی و ترویج فعالیت‌های گروهی و تقویت بنیان‌های ارزشی و اخلاقی) است که مقدار واریانس و واریانس تجمعی تبیین شده توسط این چهار عامل 93/48 می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

: اعتیاد؛ جوانان روستایی؛ توسعه روستایی؛ شهرستان اردبیل

مراجع

بهرامی، احسان .(1385). اعتیاد و فرآیند پیش‌گیری از آن، تهران: سمت.

چراغیان، حدیث؛ زینیوند، مریم؛ حیدری، ناصر و زارعی توپخانه، محمد .(1396). رابطه تجربه معنوی و تاب آوری با میزان گرایش به مواد مخدر. فصلنامه اسلام و پژوهش­های روان شناختی، 2 (2)، 109-95 .

حاج فیروزآبادی، مرجان؛ امیری، سیامک؛ بهرامی، توران و خوش کشت، سحر .(1396). بررسی شیوع گرایش به سوء مصرف مواد اعتیاد آور در دانشجویان پسر دانشگاه علوم پزشکی البرز و ارتباط آن با سبک‌های هویتی آن‌ها. نشریه علمی و پژوهشی دانشکده علوم پزشکی البرز، 6 (1)، 65-60.

خدایاری فرد، محمد؛ شهابی، روح­الله و اکبری زردخانه، سعید .(1390). رابطه دین‌داری و خودکنترلی پایین با استعداد سوء مصرف در دانشجویان. مجموعه مقالات چهارمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، 132- 128.

زکریایی، محمد .(1389). جامعه شناسی مصرف مواد مخدر. فصلنامه اعتیاد پژوهی، 2 (5)، 60-55.

ستار، پروین و درویشی فرد، علی اصغر .(1394). خرده فرهنگ فقر و آسیب‌های اجتماعی در محلات شهری (مطالعه موردی محله هرندی). فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 3 (2)، 89- 52.

ستوده، هدایت‌الله .(1372). مقدمه‌ای بر آسیب‌شناسی اجتماعی. تهران: نشر آوای نور.

سحابی، جلیل؛ مفاخری باشماق، جلیل و شاپری، رفیق .(1395). فراتحلیل پژوهش های صورت گرفته در زمینه عوامل موثر بر گرایش به اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر در فاصله زمانی 1392- 1370 در استان کردستان. دو فصلنامه پژوهش‌های جامعه شناسی معاصر، 5 (8)، 122-99.

سروستانی، رحمت­الله و نصر اصفهانی، آرش .(1389). اعتیاد، طرد اجتماعی و کارتن‌خوابی در شهر تهران. پژوهش کیفی، بررسی مسائل اجتماعی ایران، 1(4)،  132-122.

فاطمه‌پور، نسرین؛ سید موسایی، موسی و کافی، موسی .(1393). رابطه بین عوامل جمعیت‌شناختی با ولع مصرف در وابستگان به مواد. فصلنامه اعتیادپژوهی، 8 (32)، 47-63.

کردستانی، داود؛ فرهادی، علی و سلیمانی، فریبا .(1396). بررسی علل گرایش به مصرف مواد مخدر و داروهای روان‌گردان از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان. فصلنامه علمی-پژهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، 19 (1)، 53-42.

گلپایگانی، فهیمه و خادمی اشکذری، ملوک .(1391). رابطه تعهد به مدرسه، گرایش به مواد و مصرف آن در دانش آموزان. فصلنامه اعتیاد پژوهشی سوء مصرف مواد، 2 (2)، 74-65.

محمدی، غلامرضا .(1395). نقش دین‌داری، سبک‌های فرزندپروری و ناگویی هیجانی در آمادگی به اعتیاد جوانان. فصلنامه طب انتظامی، دوره 5 (3)، 212-205.

مشکانی، محمدرضا و مشکانی، زهرالسادات .(1388). سنجش تاثیر عوامل درونی و بیرونی خانواده بر بزهکاری نوجوانان: آزمون تجربی نظریه ترکیبی کنترل اجتماعی و پیوند افتراقی. مجله جامعه شناسی ایران، 2، 25-3.

ممتاز، فریده .(1390). انحرافات اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار.

مولوی، پرویز و رسول‌زاده، بهزاد .(1383). بررسی عوامل موثر در گرایش جوانان به مصرف مواد. فصلنامه روان‌شناسی سلامت، 5 (3)، 48-36.

نریمانی، محمد و پوراسماعیلی، اصغر .(1390). مقایسه ناگویی خلقی و هوش معنوی در افراد معتاد، افراد تحت درمان با متادون و افراد غیرمعتاد. فصلنامه اعتیادپژوهی، 6 (23)، 23-7.

نیک‌خواه قمصری، نرگس .(1394). اعتیاد در عصر جهانی: انحراف اجتماعی یا مساله هویت. سلامت اجتماعی و اعتیاد، 2 (5)، 5، 30-9.

ولدبیگی، اقبال؛ نیک بخت، عیسی؛ و لشکری، امیر .(1396). گرایش به مصرف مواد مخدر در بین دانش آموزان دبیرستانی دبیرستان‌های شهرستان مریوان. فصلنامه رفاه اجتماعی، 96 (64)، 253-231.

هزارجریبی، جعفر؛ ترکمان، مهدی و مرادی، غلامرضا .(1390). عوامل موثر بر گرایش نوجوانان و جوانان پسر شهرستان کرج به مصرف مواد مخدر، فصلنامه مدیریت انتظامی، 5 (2)، 338-322.

یالوم، اروین .(1399). فلسفه‌ای برای زندگی. ترجمه محمود مقدسی، نشر گمان.

Botvin G.J., & Botvin EM. (2000). prevention strategies, empirical findings, and assessment issues. Journal of evel-opmental Behavioral Pediatrics, 13(4), 290-301.

Fagan, R. (2008). Using community and family risk and protective factors for community- Based prevention planning. Journal of Community Psychology, 35(4), 535-555.

Farris, S. G., DiBello, A. M., Heggeness, L. F., Reitzel, L. R., Vidrine, D. J., Schmidt, N. B., & Zvolensky, M. J. (2016). Sustained smoking abstinence is associated with reductions in smoking-specific experiential avoidance among treatment-seeking smokers. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 5(1), 51-57.

Hester, R.D. (2010). Integrating behavioral health services in rural primary care settings. Substance Abuse, 25(1), 63-64.

Hunt, K., & R.T. Furst. (2011). A selected annotated bibliography: illegal drug research in rural and  suburban areas. Journal of Psychoactive Drugs, 38(2), 173-88.

Luthans, F. (2011). Positive physiological capital: going beyond human and social capital. Bushoritz, 47(1), 45-50.

Salsman, J.M. (2010). The link between religion and spirituality and psychological adjustment: the mediating role of optimism and social support,National institutes of health, 31(4), 522-535.

Sarvela P. D., & McClendon E. (2000). Indicators of rural youth drug use. Journal of Addiction, 17(4), 335-347.

Sligman, R.(2012). the linkage between psychological capital and commitment to organizational mission: A Study of nurses. Journal of Nursing Administration, 35(6), 304-306.

Van Gundy, K. (2006). Substance abuse in rural and small town America. in Reports on Rural America. University of New Hampshire: Durham, NH.