بررسی و ارزیابی جایگاه حکمرانی مطلوب در نهج‌البلاغه

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

دوره 8، شماره 27، فروردین 1400، صفحه 7-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2020.1911218.1266

نویسندگان

سید روح الله طباطبایی¹؛ علی شیرخانی^{* 2}؛ مهدی مطهرنیا³

¹دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

²دانشیار، گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

³استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین ویژگی‌‌های سیاست و حکمرانی مطلوب از دیدگاه حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه است. پرسش اصلی مقاله حاضر آن است که «حکمرانی مطلوب از دیدگاه امام علی(ع) از چه جایگاهی برخوردار می‌باشد؟». همچنین پژوهش حاضر بر این فرضیه استوار است که حکمرانی مطلوب براساس دیدگاه امام علی(ع)، برگرفته از احکام الهی است، و مجموعه‌ای از عوامل از جمله قانون‌گریزی و عدم توجه به شایسته‌سالاری از ویژگی‌های حکومت طاغوتی هستند. حکومت مطلوب در اندیشه امام علی(ع) از اهمیت زیادی برخوردار است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که از منظر امام علی(ع)، قانونمندی، مشارکت مردم، شفافیت(پذیرا بودن انتقادات و پاسخگو بودن)، مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی، اثربخشی و کارایی، شایسته‌سالاری نقش موثری در ایجاد حکمرانی مطلوب در جامعه دارند. در مقابل، ایشان یکی از موانع مهم و اساسی در مسیر ایجاد حکمرانی مطلوب را قانون‌‌گریزی، عدم توجه به شایسته‌سالاری، خودکامگی و ریاست‌طلبی معرفی می‌‌کنند.
 

کلیدواژه‌ها

امام علی(ع)؛ حکمرانی؛ نهج‌البلاغه؛ سیاست؛ حکومت

مراجع

قرآن کریم.

امام جمعه‌زاده، سیدجواد (1381). آسیب‌شناسی جامعه و حکومت در نهج‌البلاغه. علوم انسانی، شماره 24.

آرائی، وحید؛ قاسمی، ابوالفضل؛ معینی‌فر، یاسر (1396). توصیه‌های سیاستی موانع تحقق‌پذیری حکمرانی خوب در اداره امور عمومی (مطالعه موردی: فرمانداری و شهرداری شهرستان مینودشت). مطالعات راهبری سیاستگذاری عمومی، 7(25).

بامری، نصرت؛ منشادی، مرتضی؛ اسلامی، روح‌اله (1396). سیاست عملی و فنون حکمرانی امام علی(ع): مطالعه موردی حکومت در نامه‌های نهج‌البلاغه. پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 5(19).

دلشاد تهرانی، مصطفی (1379). دولت آفتاب. تهران: انتشارات دریا.

دلشاد تهرانی، مصطفی (1387). جمال دولت محمود (حکومت امام علی(ع) حکومت فوق تاریخ). تهران: نشر اروپا.

شاه‌آبادی، ابوالفضل؛ جامه‌بزرگی، آمنه (1392). نظریه حکمرانی خوب از دیدگاه نهج‌البلاغه. پژوهشنامه نهج‌البلاغه، شماره 2.

شهیدی، جعفر (1368). ترجمه نهج‌البلاغه. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

مجلسی، محمدباقر (1386). بحارالانوار. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج40.

مطهری، مرتضی (1391). سیری در نهج‌البلاغه. تهران: صدرا.

میمنه جهرمی، حیدرعلی (1378). حکومت علوی الگوی حکومت مهدوی. موعود، شماره17.

ناظم‌زاده قمی، سیداصغر (1372). تجلی امامت (تحلیلی از حکومت امیرالمومنین علی(ع)). قم: انتشارات الهادی.

نقیبی مفرد، حسام (1389). حکمرانی مطلوب در پرتو جهانی شدن حقوق بشر. تهران: انتشارات شهر دانش.

نوایی، علی‌اکبر (1390). ساختار حکومت در نهج‌البلاغه. مطالعات تفسیری، دوره 2، شماره 6.

Plumptres, T. & Graham, J.(1999). Governanace and Good Governance: International and Aboriginal Perspectives.Available at: https://ethz.ch/content/specialinterest/gess/cis/center-for-securities-studies/en/services/digital-library/publications/publication.html/122184

Punyaratabandhu, L. (2004). Commitment to Good Governance Development and Poverty Reduction. Harward university press.

Sano, H.A. (2002). Human Rights and Good Governance. Kluwer Law International