بررسی کاربردهای آینده‌‌پژوهی در سیاست‌گذاری عمومی

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

دوره 8، شماره 27، فروردین 1400، صفحه 85-102   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2021.573034.1093

نویسندگان

مهدی رضایی قادی^{* 1}؛ حسین رفیع²

¹دکتری سیاست‌گذاری عمومی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

²دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی کاربردهای آینده‌‌پژوهی در سیاست‌گذاری عمومی است. در این راستا، با روش توصیفی- تحلیلی، ضرورت به کارگیری آینده‌پژوهی به منزلۀ یک قلمرو میان‌رشته‌ای در مطالعات علوم سیاسی، کاربردهای آینده‌پژوهی در سیاست‌گذاری‌های عمومی و نیز تفاوت‌های این دو مقوله و روش‌های اجرای آینده‌پژوهی در جامعه و اهداف کلیدی آن بررسی شد. نتایج نشان داد که در حالت کلی، آینده‌پژوهی و سیاست‌گذاری در یک راستا می‌باشند، با این تفاوت که در پیش‌فرض‌ها با یکدیگر تفاوت اساسی دارند. به عبارت دیگر، اگر در سیاست‌گذاری‌های عمومی و برنامه‌ریزی‌ها، آینده‌پژوهی را دخیل کنیم، به نتایج و بازدهی بسیار بیشتری در نظام خواهیم رسید، زیرا آینده‌پژوهی به ساختن آینده می‌پردازد و سیاست‌گذاری نیز در بطن خود به دنبال همین هدف است. حال اگر سیاست‌گذاری‌های عمومی یک کشور براساس نتایج به‌ دست آمده از تحقیقات آینده‌پژوهان سازماندهی شوند، مطمئناً به پیشرفت و عملکرد کشور یا هر نوع سازمانی کمک شایانی خواهد کرد. آینده‌پژوهی در مطالعات سیاسی، محصول ارزش‌های اساسی است. بدین معنا که آینده‌پژوهی باید ریشه در ارزش‌های اساسی داشته باشد. این ارزش‌ها هرچند شامل اعتقادات و باورها می‌شود، ولی برای تبدیل به ارزش‌های اساسی، باید به صورت قانون درآید و عام و فراگیر باشد.
 
 

کلیدواژه‌ها

آینده‌پژوهی؛ سیاست‌گذاری عمومی؛ آینده‌نگاری

مراجع

ارسطو (1389). سیاست. ترجمۀ حمید عنایت. تهران: نشر نی.

اسپریگنز، توماس (۱۳85). فهم نظریه‌های سیاسی. ترجمه فرهنگ رجایی. تهران: آگه.

پایا، علی (۱۳۸۲). ملاحظاتی شتاب‌زده در باب معرفت‌شناسی آینده‌پژوهی. در: علی پایا و حسین راغفر. ملاحظاتی شتاب‌زده در باب معرفت‌شناسی آینده‌اندیشی. نخستین کارگاه آینده‌اندیشی: معرفت‌شناسی. تهران. مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.

عبدالرحیم، پدرام و همکاران (۱۳۸۸). آینده‌پژوهی مفاهیم و روش. تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری و دفاعی.

ملکی‌فر، عقیل و همکاران (۱۳۸۵). الفبای آینده‌پژوهی. تهران: کرانه علم.

منصوری، رضا (۱۳۷۷). عزم ملی برای توسعه علمی و فرهنگی. تهران: طرح نو.

ناظمی، امیر؛ قدیری، روح‌الله (۱۳۸۴)، آینده‌نگاری از مفهوم تا اجرا. تهران: مرکز صنایع نوین.

Bell, W. (1996). Foundations of futures studies: What do we mean by futures studies?
In: Richard A. Slaughter. New Thinking for a New Millennium. London: Routledge.

Bell, W. (2003). Foundation of Futures Studies: History, Purposes, and Knowledge (Human Science for New Era). London: Transaction Publishers.

Brewer, G.D. & DeLEON, P. (1983). The foundations of policy analysis. Horne wood, the Dorsey Press.

Dator, J. (ed) (2002). Futures Studies in Higher education: Advancing Futures. Wesport CT: Praeger.

High Level Expert Group (2002). Thinking the Future: Finla Report. Available at:

www.efmn.info/kb/thinking-debating-shaping.pdf.

Inayatullah, S. (2007). Questioning the Future: Methods and Tools for Organizational and Societal Transformation. Tamkang University Press, Graduate Institute of Futures Studies.

Jean-Claude, T. (1985). L’analyse des politiques, in Madeleine Grawitz et Jean LECA, Traite de science politique. Paris: PUF, Tome.

Lagroye, J. (1998). Sociologie politique. Paris: Presses de la FNSP & Dalloz.

Monnuer, E. (1992). Evaluations de I’action des pouvoirs publics. Paris: Economica.

Rouban, L. (1983). Le General Accounting Office, recherché sur I ‘evaluation des politiques publiques aux Etats-Unis. These d’Etat en droit, Paris.