مشارکت مردمی و توسعه‌ یافتگی روستایی (مطالعه موردی: دهستان سراوان، شهرستان رشت، استان گیلان)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 2، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 54، فروردین 1400، صفحه 15-28   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجید یاسوری^{* 1}؛ سیده فاطمه امامی²

¹استاد گروه جغرافیا، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: رشد و توسعه روستایی، ارتباطی تنگاتنگ با مشارکت روستاییان دارد، چرا که مشارکت در واقع کارایی برنامه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و کیفیت تصمیم‌گیری برای مناطق روستایی را افزایش می‌دهد.
هدف پژوهش: هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین مشارکت و سطح توسعه‌یافتگی منطقه می‌باشد.
روش شناسی تحقیق: نوع تحقیق به صورت کاربردی- توسعه‌ای است و روش مطالعه اسنادی، تحلیلی و پیمایشی است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات وضعیت توسعه یافتگی منطقه 20 شاخص در ابعاد متفاوت اجتماعی، اقتصادی و کالبدی انتخاب گردید و بر اساس مدل موریس مورد سنجش قرا گرفت، برای سنجش رابطه آن با مشارکت نیز از آزمون ناپارامتریک کروسکال والیس در نرم افزار SPSS استفاده گردید.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: جامعه‌ آماری تحقیق کل خانوار روستایی دهستان سراوان است که با استفاده از جدول مورگان تعداد370 نمونه انتخاب گردید.دهستان سراوان واقع در بخش سنگر در شهرستان رشت دارای 7 روستا می‌باشد
یافته ها و بحث: از طرفی دارا بودن جمعیت بالا به خودی خود نمی‌تواند شاخص توسعه یافتگی و مشارکت بیشتر روستاییان در امور مربوط به توسعه باشد؛ همچنان که در این پژوهش، روستایی چون گلسرک، کچا و موشنگا که جمعیت کمتری از روستای امام زاده هاشم دارند اما اهالی این روستاها دارای رتبۀ بیشتری در مشارکت جهت توسعه روستا می باشند.
نتایج: نتایج تحقیق بیانگر وجود رابطه بین این دو متغیر است در واقع بیشترین مشارکت به ترتیب در روستای سراوان، قاضیان، گلسرک، کچا، موشنگا، امام‌زاده هاشم و در نهایت جوکول‌بندان می‌باشد.روستای جوکول بندان با متوسط رتبۀ 17/38 به ترتیب اولویت میزان مشارکت می باشند. لازم به ذکر است که دارا بودن جمعیت بالا به خودی خود نمی‌تواند شاخص توسعه یافتگی و مشارکت بیشتر روستاییان در امور مربوط به توسعه باشد؛ همچنان که در این پژوهش، روستایی چون گلسرک، کچا و موشنگا که جمعیت کمتری از روستای امام زاده هاشم دارند اما اهالی این روستاها دارای رتبۀ بیشتری در مشارکت جهت توسعه روستا می باشند.

کلیدواژه‌ها

مشارکت؛ توسعه روستایی؛ مدل موریس؛ کروسکال والیس؛ سراوان

مراجع

احمدی، حسن .(1380). شهرسازی مشارکتی برنامه­ریزی با مردم. مجله شهرداری­ها،3 (36)، 55-45.   

ازکیا، مصطفی  .(1377). مقدمه ای بر جامعه شناسی توسعه روستایی. تهران، نشر اطلاعات.

ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا .(1384). جامعه شناسی توسعه. تهران: انتشارات کیهان.

ازکیا، مصطفی و ایمانی، علی .(1387). توسعه پایدار روستایی. تهران: انتشارات اطلاعات.

ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا .(1388). توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران. تهران: نشر نی.

اسدی، زینب؛ پوررمضان، عیسی و مولائی هشجین، نصرالله .(1395). نقش مشارکت در توسعه روستایی بخش خشکبیجار شهرستان رشت. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 5(1)، 82-61.

تودارو، مایکل .(1368). توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، جلد اول، تهران: سازمان برنامه و بودجه.

جمعه­پور، محمود .(1384). مقدمه­ای بر برنامه­ریزی توسعه­روستایی: دیدگاه­ها و روش­ها. تهران: انتشارات سمت.

جمعه­پور، محمود .(1373). تحلیل رهیافت مشارکت سازمان­های سنتی تولید گروهی در بهره­برداری بهینه از منابع آب، خاک توسعه روستایی. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 35، 120-103.

رضوانی، محمدرضا .(1390). برنامه­ریزی توسعه روستایی در ایران. چاپ چهارم، تهران: نشر قومس.

شیخ حسنی، غلامحسن و مهمان دوست، فهیمه .(1389). نقش مشارکت اجتماعی و اقتصادی روستاییان در طرح­های عمران روستایی مطالعه موردی: دهستان نساء، فصلنامه جغرافیای سرزمین، 7 (28)، 124-109.

صیدائی، سید اسکندر و دهقانی، امین .(1388). نقش مشارکت­های مردمی در توسعه روستایی: با تأکید بر مشارکت سنتی و جدید مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان نورآباد ممسنی، جامعه شناسی کاربردی، 21 (37)، 18-1.

الغنمی، ام. آر .(1373). بحران فقر روستایی، آیا مشارکت می­تواند آن را از میان بردارد؟ ترجمه ناصر اوکتایی. فصلنامه روستا و توسعه، شماره 5.

کائوتری، هوبین .(1379). مشارکت و توسعه. ترجمه هادی غبرایی و داود طبایی، تهران: انتشارات روشن.

کلانتری، خلیل .(1391). مدل­های کمی در برنامه­ریزی (منطقه­ای، شهری و روستایی). چاپ سوم، تهران: نشر صبا.

محمدی یگانه، بهروز؛ عینالی، جمشید؛ چراغی، مهدی و فریحی، فرزانه .(1391). تحلیلی بر موانع اقتصادی- اجتماعی مشارکت روستاییان در فرآیند مدیریت روستایی. فرآیند مدیریت و توسعه، 26 (1)، 124-109.

محمدی، مهرداد .(1380). عوامل جغرافیایی موثر بر میزان مشارکت جوانان و نوجوانان روستایی در برنامه­ریزی توسعه: نمونه موردی شهرستان کرمان. پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی دانشگاه تربیت مدرس.

مطیعی لنگرودی، سید حسن و سخایی، فاطمه .(1388). مشارکت مردمی و توسعه یافتگی روستایی در دهستان سلگی شهرستان نهاوند. پژوهش­های جغرافیای انسانی، 70،  126-111.

معاونت برنامه­ریزی استانداری گیلان .(1390). فرهنگ آبای­های شهرستان رشت. معاونت آمار و اطلاعات.

نجفی­کانی، علی اکبر .(1391). بررسی و سنجش میزان مشارکت مردم و نقش آن در توسعه روستایی (مطالعه موردی: دهستان سلطانعلی شهرستان گنبد کاووس). مجله چشم­انداز جغرافیایی،  6 (20)، 137-118.

یاور، بیژن .(1380). شهرسازی مشارکتی و جایگاه مشارکت مردم در شهر ایرانی واقعیات، اهداف، استراتژیها. پایان­نامه کارشناسی ارشد گروه شهرسازی دانشکده هنر و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران.

 

Bonfiglioli, A. (1999). Participation and Grass-Rotts Organization in Integrated Range and Livestock Development Pakestan, at: http:/www. FAO.org.

Chambers, J., & Blackburn, W. (1996). The Scope for Effective Local Participation in the Economic Development and Planning of Rural Areas and Regions. Washington, U.S.A.

Hall, A. (1986). Community Participation and rural Development, in Community Participation, Social development and the state. edited by James Midgley & et al, methuend, London.

Huntsinger, L., & Fortman, L.P. (1990). California’s privately owned oak woodlands: Owners, use and management. Journal of range Management, 43(2), 147-152.

Lowe, P., Ray, Ch., Ward, N., Wood, D.,  & Wood Ward, R.) 2005.( Participation in Rural Development. Center for Rural Economy, Official Publications of the Eropen, Loxamborg.

Midggley, J. (1986). Community Participation, Social Development and the state. Methuend, London.

Nadcarm, N., & Franklin, D. (2003). Whats up? The newsletter of the international canopy network, Vol 9, No 2.

Perez-Fra, M. (2012). Represen tativeness and civic participation in rura development programme in Galicia, spain, 41(3), 215-220.

Stanley, kojo Dary. (2011). participation in rural Non- Farm Economic Activities in Ghana, Vol.2,No.8,p240.

Stefano, p. (2013). participation of Italian farmers in rural development policy, 40(4), 605-631.

Wang, Xiaojun & Zhenrong, Yu. (2008). Steve Cinderdy. John Forrester, Vol. 28, April.

Wihick, A. (1999). Encyclopedia of Urban Planning. New York: McGraw-Hill.

Zhang,Y. (2011). Reflection on farmers participation in rural Community Cultural construction, 7(9), 240-243.