بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان

مطالعات جامعه شناسی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 اسفند 1402

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jss.2021.1912897.1247

نویسندگان

سمیه میری¹؛ مهران سهراب زاده^{* 2}؛ فاطمه خوش بیانی آرانی³

¹دکترای جامعه شناسی، بررسی مسائل اجتماعی، دانشگاه کاشان، کاشان ، ایران

²دانشیار ،گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان ، ایران (نویسنده‌ی مسئول): [e-mail]

³کارشناس ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه کاشان ، کاشان ، ایران

چکیده

رفتارهای انحرافی به مثابه‌ی یکی از آسیب‌های اجتماعی است، که برخلاف هنجارها و فرم‌های اجتماعی از فرد سرزده و کارکرد وی را مختل کرده و به تبع آن کارکرد خانواده و جامعه را نیز تحت الشعاع خود قرار می‌دهد. رفتارهای انحرافی در هر جامعه‌ای وجود داشته و دارای انواع و شدت و فراوانی متفاوتی است. پژوهش حاضر بر آن است که با تکیه بر عوامل اجتماعی مؤثر، به تمایل ارتکاب رفتارهای انحرافی در میان دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان بپردازد. روش بررسی در این پژوهش پیمایشی است که، تلفیقی از روش اسنادی و میدانی است؛ در روش ‌میدانی جامعه‌ی آماری کلیه‌ی دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان در تمام مقاطع و رشته‌های مختلف در شهر زاهدان می‌باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر محاسبه شده که با استفاده از پرسشنامه‌ی محقق‌ ساخته، اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری و سپس با استفاده ازنرم افزار آماری spss داده‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بررسی روابط بین متغیرها بیان‌گر این است که میزان وقوع رفتارهای انحرافی در بین پسران بیشتر از دختران می‌باشد. یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که متغیرهای مورد استفاده در این تحقیق که شامل(میزان روابط دوستانه، گروه‌های مرجع، میزان‌ رضایت‌مندی از زندگی، میزان پیوستگی اجتماعی، تضاد ارزشی، رعایت هنجارهای اجتماعی، تایید کنترل اجتماعی و مشروعیت اجتماعی) است به خوبی تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی در میان دانشجویان را تبیین می‌کنند. نتایج حاصل از تحلیل‌های رگرسیونی نشان داده که این عوامل به‌ طور همزمان 61/0 بر تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی تاثیر گذار می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

تمایل رفتارهای ‌انحرافی؛ رعایت هنجارهای ‌اجتماعی؛ گروه‌های مرجع؛ تأیید کنترل ‌اجتماعی؛ مشروعیت اجتماعی

مراجع

-         آزاد ارمکی، تقی. (۱۳۷۷).بررسی مسائل اجتماعی ایران.نشر جهاد

-          احمدی، حبیب. (۱۳۷۷). نظریه‌های انحرافات اجتماعی، شیراز، زر، چاپ اول.

-          اسماعیلی، ایرج و همکاران. (۱۳۷۹). بررسی وضعیت اعتیاد در میان زندانیان دارای تحصیلات دانشگاهی تهران، مجموعه مقالات سمینار اعتیاد و جوان.

-          رفیع پور، فرامرز.(1380).توسعه وتضاد، تهران:شرکت سهامی انتشار،چاپ دوم.

-          سراج­زاده، سید حسین؛ فیضی، ایرج. (۱۳۸۶). عوامل اجتماعی موثر بر مصرف تریاک و مشروبات الکلی در بین دانشجویان، فصلنامه­ی علوم اجتماعی، شماره­ی۳.

-          سیف، علی اکبر. ( ۱۳۷۹ )، روانشناسیپرورشی، تهران، انتشارات آگاه.

-          صدیق سروستانی، رحمت االله. ( .(1393آسیب شناسی اجتماعی، چاپ اول، تهران: انتشارات آن.

-          صفوی، امان اله.  ( ۱۳۶۷ ). تئوری­های انحرافات، تهران،مجله­یرشد، سال دوم، شماره­ی 4.

-          علیوردی نیا،اکبر؛علیمردانی،منا،(1396).کاربست تجربی نظریه­ی فعالیت­های روزمره در بررسی رفتارهای انحرافی دانشجویان، فصلنامه­ی جامعه­شناسی کاربردی، سال بیست و هشتم شماره­ی3.

-          علی­وردی­نیا، اکبر و معمار، رحمت الله. (۱۳۹۴). بررسی تجربی رابطه دینداری، خودکنترلی و رفتار انحرافی. فصلنامه­ی راهبرد اجتماعی فرهنگی. سال چهارم. پاییز ۹۴، شماره­ی۱۶.

-          علی­وردی­نیا، علی­اکبر؛ یونسی بروجنی، عرفان. (۱۳۹۲). تحلیل جامعه­شناختی رفتارهای انحرافی دانشجویان: آزمون تجربی دیدگاه نظری چندگانه. مجله­ی تحلیل اجتماعی، شماره­ی ۴.

-          علی­وردی­نیا، اکبر و قهرمانیان، داریوش. (۱۳۹۵). مطالعه جامعه­شناختی رفتارهای انحرافی دانشجویان: کاربست تجربی نظریه انتخاب عقلانی، جامعه­شناسی نهادهای اجتماعی، شماره­ی۳.

-          علی­وردی­نیا، اکبر و صالح صالح نژاد. (۱۳۹۰). خودکنترلی ـ جنسیت و تأثیر آن بر رفتارهای انحرافی، فصلنامه­ی زن در توسعه و سیاست، دوره­ی 9، شماره­ی ۵.

-          علیوردی­نیا، اکبر؛ شهریاری، نگار. (۱۳۹۶). بررسی رفتار انحرافی دانشجویان: ارزیابی توان تبیینی نظریه­های کلاسیک و فشار، جامعه پژوهی فرهنگی، سال هشتم، شماره­ی۲.

-          فتاحی، فرهاد؛ جهانگیرفرد، مجید؛ مهدی­زاده، علی. (۱۳۹۸). اثر عوامل زمینه ای بر بروز رفتارهای انحرافی کارکنان، فصلنامه­ی مدیریت نظامی، شماره­ی ۷۶.

-          قاسمی، وحید؛ فرداصفهانی، احسان؛ منوچهری فر، صبا؛ (۱۳۹۷). تحلیل محتوای مستند شوک با تأکید بر نظریه­های انحرافات اجتماعی، پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال هفتم، شماره­ی ۲۰.

-          کریمیان، حسین. (1387) ، نگاهی به بزهکاری نوجوانان وجوانان، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی؛ شماره­ی۱۲۶ .

-          کواراسوس، ویلیام.(1345).بزهکاری نوجوانان کتاب، ترجمه ابراهیم رشیدپور، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.

-          کی­نیا، مهدی.  ( ۱۳۷۳ ). مبانیجرم­شناسی، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

-          کی­نیا، مهدی. (۱۳۷۰ )،  علومجنایی، جلد سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

-          گیدنز،آنتونی.(1382). جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری،تهران ،نشر نی.

-          لطفی، عزت الله، فیض پور، محمدعلی؛ یاری، محمدسعید؛ ستار  رستمی، همت؛ میرزایی، سرور. (1395). بررسی تاثیر متغیرهای اقتصادی- اجتماعی بر جرم بر کشور،رهیافت تکنیک داده های ترکیبی(مطالعه موردی سرقت و قتل)، فضلنامه­ی مطالعات مدیریت انتظامی، سال یازدهم، شماره سوم.

-          محسنی تبریزی، علیرضا. (۱۳۸۱). وندالیسم، تهران: انتشارات آن، چاپ اول.

-          محسنی تبریزی، علیرضا؛ صفری شالی، رضا. (۱۳۸۳). بررسی زمینه های بزهکاری و تخریب اموال عمومی توسط نوجوانان«مطالعه موردی نوجوانان استان قزوین. فصلنامه­ی جامعه شناسی، سال دوم، شماره­ی ۳.

-          محسنی تبریزی،علیرضا؛رحمتی؛محمدمهدی.(1390).سیری در مفاهیم و نظریه های خشونت ،پرخاش و پرخاشگری به منظور ساخت و ارایه یک مدل علی-توصسفی خشونت در ورزش ، فصلنامه­ی علوم اجتماعی. شماره 19.

-          مساواتی آذر، مجید. ( ۱۳۷۲ ). مبانیجامعه­شناسی،تبریز، انتشارات احرار.

-          مشکانی، محمدرضا، مشکانی، زهراسادات. (1381)، سنجش تاثیر عوامل درونی و بیرونی خانواده بر بزهکاری نوجوانان: آزمون تجربی نظریه ترکیبی کنترل اجتماعی و پیوند افتراقی، جامعه­شناسی ایران. شماره­ی2.

-          ممتاز، فریده. ( ۱۳۸۱ ). انحرافاتاجتماعی،نظریههاودیدگاه­ها، تهران، انتشارات شرکت سهامی انتشار.

-       Butler, J.C. (2009). “Authoritarianism and fear of Deviance. North American”, Journal of  Psychology, 11(1).

-       Ford, J. A., & Blumenstein, L. (2012). Self-control and substance use among college students. Journal of Drug Issues, 43(1).

-       Gottfredson, M.& T. Hirsch. (1990).AGenerai Theory of Crime.Stanford,CA:Stanford University Press.

-       Hirschi, T. (1969). Causes of Delinquency. Berkeley: Univ. of Ca Press.

-       Jones, S., and Quisenberry, N. (2004). The general theory of crime: How general is it? , Deviant Behavior, 25.

-       Landis, Judson. R. (2001), Sociology: concepts and Characteristics, 12 th ed, Wadsworth- T HOMSON Learning.

-       Merton, Robert. (1966), Social Structure, MC Milan Publishing Company.

-       Sattler, S., Graeff, P., & Willen, S. (2013). Explaining the decision to plagiarize: an empirical test of the interplay between rationality, norms, and opportunity. Deviant Behavior, 34(6), 444-463.

-       Siegel, Larry J. (2010), Criminology. London. Wadsworth Publishing Company.