تحلیل ادراک و آسایش بصری در بناهای مسکونی در ارتباط با نور روز

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 43، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 50، فروردین 1400، صفحه 852-869   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

رضا فتحی پور¹؛ شهاب کریمی نیا^{* 2}؛ الهام ناظمی³؛ امیرحسین شبانی⁴

¹دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²استادیار گروه معماری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

³استادیار گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

⁴استادیار گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

این مقاله زمینه‌های تحقیقاتی در حال ظهور را در ارتباط بین طراحی نور روز و حوزه ‌های اساسی‌تر مربوط به تعاملات انسانی با محیط خود و در نتیجه ارتباطات بین رشته‌های مختلف که در اطراف دیدگاه انسان محور متمرکز شده است، مورد بحث قرار می‌دهد. مسیرهای مختلف پژوهشی، مانند اثرات بصری و غیر بصری نور و همچنین ویژگی‌های ادراکی نور روز، مورد بررسی قرار می‌گیرد. نور روز به عنوان یک موضوع پژوهشی، خود را در ارتباط بین عوامل روان شناختی و فیزیکی و محیطی قرار می‌دهد و مسائل مربوط به طراحی معماری و مهندسی ساختمان، و نیز فیزیولوژی و رفتار انسان را در بر می‌گیرد. در حالی که نور روز تأثیر زیادی بر سلامت و رفاه انسان دارد با کیفیت درک شده یک فضا، که طبیعتی بسیار پویا و متغیر دارد و براساس ترکیبی از پیش‌بینی (دوره خورشید) و الگوهای تصادفی (تغییرات اقلیمی) است، مرتبط می‌باشد و این باعث می‌شود که به جنبه‌های چالش برانگیز و ضروری از چگونگی ادراک یک فضا، توجه بیشتری شود. در این پژوهش تلاش شد تا درکی عینی از عوامل موثر بر مفهوم ادراک بصری نور و تاثیرات مطلوب و نامطلوب ناشی از آن، تابش، میزان توزیع، انعکاس نور، چگونگی اثرات متفاوت سطوح روشنایی و همچنین مناظر مختلف خارج از پنجره که بر ادراک و آسایش بصری انسان دخیل هستند، مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان داد که می‌توان اساس طراحی در مقوله رسیدن به آسایش بصری را در سه حیطه آسایش روانی، سلامت فتوبیولوژیکی و لذت ادارکی به هم پیوند داد.

کلیدواژه‌ها

"نور روز"؛ "ادراک بصری"؛ " آسایش بصری"؛ "بناهای مسکونی آپارتمانی"

مراجع

References:

Anderson F, E. (2006). Colour. How to use colour in art and design. 2nd Ed.London, UK, Laurence King Publishing Ltd.

Andersen, M.  (2015). Unweaving the human response in daylighting design. Building and environment, 91, 101-117.

Arnesen, H. (2002). Performance of Daylighting Systems for Sidelighted Spaces at High Latitudes.  PhD Thesis, Norwegian University of Science and Technology.

Arnkil, H., Fridell Anter, K. & KLARÉN, U. (2012). Colour and Light: Concepts and confusions, Helsinki, Finland, Aalto University publication series.

Aschehoug H& Arnesen, H. (1998). Dagslys i bygninger.  Prosjekteringsveiledning. Norsk Lysteknisk Komité, Lyskultur 21/98. 

Baker, N, Steemers, K. (2002). Daylight design of buildings. James and James.

Basiri M, Zeinali Azim A, (2019), The Impact of Urban Furniture on the Quality of the Urban Environment (Case Study of Imam Tabriz Street from Saat Square to Abersan), Geography (Regional Planning), 9(3), 229-248.

Boyce, P.R. (1998). Lighting Quality, CIE Proceeding of the first CIE Symposium on Lighting Quality.72-84, Vienna.

Boyce, P. hunter, howlett (2003). The benefits of daylight through windows. Lighting research center, NewYork, 2003

Brainard, G. C. & Bernecker, C. A.)1996).The effects of light on human physiologyProceedings of the 23rd session of the CIE (Commission Internationale de l'Éclairage), New Delhi, India.

Canter, D. (1971), The Psychology of place, The architectural press, London.

Carlo, V. (2013). Light, Architecture and Health – a Method .Ph.d.diss, Aarhus School of Architecture of Denmark.

Carli and Giuli. (2009). Optimization of daylight in buildings to save energy and to improve visual comfort: Analysis in different latitudes. Eleventh international IBPSA conference, Glasgow, Scotland, 27-30

CIBSE. (2012). The SLL Code for Lighting. London: The Society of Light & Lighting.

CIBSE. (1999). Daylighting and window design. CIBSE, London.

CIE, (2002). CIE Equations for disability glare Commission Internationaled l'Eclairage, CIE 146: 2002.

CIE, (2006), Ocular lighting effects on human physiology and behaviour. Commission Internationale d l'Eclairage, CIE 158.

Cornsweet, T, (1970), Visual Perception, New York, Academic Press

De Kort, Y. A. W. & Veitch, J. A.)2014(. From blind spot into the spotlight:   Introduction to the special issue 'Light, lighting and human behaviour'(Special Issue Editorial). Journal of Environmental Psychology, 39, 1‐4.

Desmet, P.M.A& Pohlmeyer, A.E. (2013). Positive design: an introduction to design for subjective well-being".International Journal of Design, 7)3(, 5-19.

Dubois, M.C. (2001). Impact of solar shading devices on daylight quality. Department of Construction and Architecture, Lund University, Lund

Evans, B. (1981). Daylighting in architecture. Mc Graw - Hill, NewYork.

Faramarzi M, Zeynali Azim,    A, (2018), Evaluation of Tabriz Performance Managerial City after the Establishment of Tabriz Islamic Council, Geography (Regional Planning), 9(1), 445-458.

Finneggan, M.C., Solomon, L.Z.1998. Work attitudes in windowed and windowless environments. Journal of Social Psychology. (115) 291-292.

Fridell Anter, K. (2012). Light and Colour: Concepts and their use. In:  ARNKIL, H. (ed.) Colour and Light ‐ Concepts and confusions. Finland:  Aalto University publication series.

Galasiu AD, Reinhart CF. (2008), Current daylighting design practice: a survey. Build Res Inform, 36(2): 159e74.

Galasiu AD, Veitch JA. (2006), Occupant preferences and satisfaction with the lumi- nous environment and control systems in daylit offices: a literature review. Energy Build; 38(7): 728e42.

Gifford R. (2007) Environmental psychology and sustainable development: Expansion, maturation, and challenges .Journal of Social Issues, 63,199-212.

Harrison, S. and Dourish, P, (1996), Re-Place-ing space: The roles of place and space in collaborative systems.CSCW 96. ACMM Press

IEA 2000.  Daylight in Buildings.  A source book on daylighting systems and components. IEA, Solar Heating and Cooling Programme, Task 21.

Ishizu, T& Zeki, S.  (2013), The brain's specialized systems for aesthetic and perceptual judgement. European Journal of Neoroscience, 37, 1413‐1420.

Joseph S., Takahashi, Fred W, Turek, Robert & Moore, Y. (2001). Handbook of behavioral neu robiology: circadian clocks, 12, Kluwer Academic/ Plenum Publishers, New York

Kahn, LI. (1971), The Room, the Street, and the Human Agreement.

Kaplan, R. (2001), The nature of the view from home: Psychological benefits. Environment and Behavior, 33. 507-542

Mardaljevic, J., Anderson, M., Roy, N., & Christoffersen, J. (2012). Daylight Metrics: Is there a relation between useful daylight illuminance and daylight glare probabiligy? Proceedings of the Building Simulation and Optimization Conference BSO12. Loughborough: IBPSA

Lang, J, (2009). Creating Architectural Theory (The Role of Behavioral Sciences in Environmental Design), Translated by Alireza Einifar, Tehran, University of Tehran Press Matusiak, B.  (2013). Glare from a translucent façade, evaluation with an experimental method. Solar Energy, 97, 230 ‐ 237.

Moscoso Paredes, C. (2016). Daylighting and Architectural Quality. Thesis for the Degree of Philosophiae. Doctor, Trondheim, February

 Motalebi, GH, (2001), Environmental Psychology of New Knowledge in the Service of Architecture and Urban Design, Fine Arts, 10, 67-52.

Panahi Shahri, M, (2000). Psychology of feeling and perception. Tehran: Payame Noor University

Mortazavi, Sh. (2009), Environment Psychology, Tehran: University of Shahid Beheshti Press

Paradise, Caroline Louise (2014). Daylight and glazing specification:  The impact on non-visual processes

Relph, E. (1976), Place and placelessness, pion, London.

Reinhart, C. & Selkowitz, S. 2006. Guest Editorial:  Daylighting ‐ Light, form and people. Energy and Buildings, 38, 715‐717.

Rockcastle, Siobhan. (2017). Perceptual dynamics of daylight in architecture. PhD Thesis, Laboratory of Integrated Performance in Design, LIPID, Suisse.

Simm, S.; Coley, D. (2011). "The relationship between wall reflectance and daylight factor in real rooms". Architectural Science Review, 54: 4, 329-334. 

Steemers, Koen. (2015). Architecture for Well-being and Health. 6th VELUX Daylight Symposium, London, 2-3 September.

Tregenza, P. & Wilson, M. (2011). Daylighting. Architecture and Lighting Design, Routledge, Taylor & Francis Group.

Veitch, J.A& Galasiu, A.D. (2012). The physiological and psychological effects of windows.  daylight,  and  view  at  home:  Review  and  research  agenda.  Ottawa, NRC Institute for Research in Construction.

Veitch, J.A & Galasiu, A.D. (2012). Daylight and view through residential windows: effects on well-being. 1 National Research Council of Canada, Ottawa, CANADA

Veitch, J. A. & Newsham, G. R. (1998a). Determinants of Lighting Quality I:  State of the Science. Journal of the Illuminating Engineering Society, 27, 92‐106.