مقایسه اثربخشی آموزش مبتنی بر طرحواره و آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر خستگی از شفقت در مادران مراقب خانواده

روانشناسی اجتماعی

مقاله 4، دوره 9، شماره 60، شهریور 1400، صفحه 45-58   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زرین تاج خسروی¹؛ شکوه نوابی نژاد^{* 2}؛ ذبیح پیرانی³

¹گروه مشاوره، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

²گروه مشاوره، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران گروه مشاوره، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

³گروه روان شناسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

چکیده

چکیده
مادران مراقبت‌کننده از کودکان اتیسم و کودکان دچار اختلال جسمی- حرکتی نه تنها از داغ ننگ جامعه رنج می‌برند؛ بلکه در خطر ابتلاء به مشکلات و ناتوانی‌های روانی هستند. هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش مبتنی بر طرحواره و آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر خستگی شفقت در مادران مراقب خانواده بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش همه مادران کودکان با اختلال اتیسم و کودکان با مشکلات جسمی- حرکتی بودند که فرزندشان در مدارس ویژه شهر تهران در سال 1398 مشغول به تحصیل بودند که از میان آن‌ها 45 مادر داوطلب واجد شرایط وارد مطالعه شدند و با همگن‌سازی سن و مدت زمان مراقبت در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه قرار گرفتند. شرکت‌کننده‌ها به پرسشنامه خستگی از شفقت مراقبین خانواده ، نسخه کوتاه پرسشنامه طرحواره یانگ (1998)؛ نسخه دوم پرسشنامه تعهد و عمل بوند و همکاران (2011) پاسخ دادند. جهت تحلیل داده‌ها از روش تحلیل طرح آمیخته و نرم‌افزار 25SPSS استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد آموزش مبتنی بر طرحواره (01/0> P و41/11 =F) و آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد (01/0> P و77/19 =F) در مقایسه با گروه کنترل بر خستگی از شفقت مؤثر بودند. براساس یافته‌های حاصل از پژوهش حاضر آموزش مبتنی بر طرحواره و آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد هر دو بر کاهش خستگی از شفقت مادران مراقب خانواده مؤثر بودند. همچنین بین اثربخشی آموزش مبتنی بر طرحواره و آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد تفاوت معناداری وجود ندارد.
کلیدواژه‌ها: آموزش مبتنی بر طرحواره، آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد، خستگی از شفقت، مادران مراقب خانواده

کلیدواژه‌ها

آموزش مبتنی بر طرحواره# آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد#خستگی از شفقت#مادران مراقب خانواده

مراجع

 

ابوالمعالی، خدیجه. آقایی پور، مائده. کمال، اشرف. 1394. مقایسه اثربخشی آموزش تکنیک‌های شناختی-رفتاری و آموزش طرحواره محور بر تعدیل علائم ترومای ثانویه در همسران جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از آسیب. مجله علمی پزشکی جندی شاپور، شال 1395، دوره 15، شماره2##

ارشاد، نسترن. 1396. اثر بخشی آموزش مبتنی بر تعهد و پذیرش اکتبر تاب‌آوری مادران دارای فرزند اتیستیک. پایان نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه تهران. ##

بحرینیان، عبدالمجید. مسجدی آرانی، عباس. خانجانی، سجاد.1395. اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر         درمان پذیرش و تعهد بر فرسودگی شغلی پرستاران. فصلنامه طب انتظامی،سال پنجم شماره 2. ##

طاهری، سارا. سجادیان، ایلناز.1395. اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی برعلائم خستگی، شفقت خود و ذهن‌آگاهی کارکنان دارای سندرم خستگی مزمن. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﺸﺎوره شغلی و سازمانی. دوره ﻧﻬﻢ. ﺷﻤﺎره 30. بهار 1396، 145-171##

عیسی نژاد، امید، آزادبخت، فرناز. 1398. مقایسه اثربخشی دو رویکرد پذیرش و تعهد و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی برکیفیت زندگی و تاب آوری همسران جانبازان دارای استرس پس از سانحه (PTSD) ناشی از جنگ . مجله روانشناسی نظامی. پیاپی 38. تابستان 1398##

کرمی، جهانگیر. اعظمی، یوسف. جلالوند، محمد. دارابی، افسانه. راستگو، ناهید. 1395. بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی طرحواره محور بر کاهش استرس شغلی پرستاران. مجـله علـوم پزشکی صدرا. دوره 4، شماره 4، پاییز 95، صفحات 221 تا230##

مقتدایی، مسعود. خوش‌اخلاق، حسن. 1394. اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف‌پذیری همسران جانبازان. فصلنامه طب جانباز. دوره 7. شماره 4. پاییز 1394##

موسوی اصل، سیدعلی. موسوی، زینب سادات.1392. اثربخشی طرحواره درمانی در کاهش شدت فعالیت طرحواره‌های ناسازگار اولیه جانبازان مرد مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه. مجله علمی پژوهشی ارمغان دانش دانشگاه علوم پزشکی یاسوج دوره 19، شماره1، فروردین 1393 شماره پیاپی 84. ##

یانگ، جفری، کلوسکو، ژانت و ویشار، مارجوری. 1394. طرحواره درمانی. ترجمه: حمیدپور، حسن و اندوز، زهرا. انتشارات ارجمند. تاریخ انتشار به زبان اصلی 2003. ##

 

 

Alnazly, E. K. & Abojedi, A. 2019. “Psychological Distress and Perceived Burden in  Caregivers   of Persons with Autism Spectrum Disorder.” Perspectives in Psychiatric Care, 55 3: 501- 508. ##

 

Blanco, V. Guisande, M. A. Sánchez, M. T. Otero, P. López, L. & Vázquez, F. L) 2019( “Caregiver Burden and Associated Factors in Family Caregivers in the Community of Galicia, Spain.” Revista Espanola De Geriatriay Gerontologia, 54 1: 19-26##

 

Byrne G. Ghráda A N. O'Mahony T. Brennan E 2020 . A systematic review of the use of    acceptance and commitment therapy in supporting parents. The british psychological society. ##

 

Boterhoven de Haan, Katrina L.; Fassbinder, Eva; Hayes, Chris; Lee, chiristopher. 2019 . A schema therapy approach to the treatment of posttraumatic stress disorder. Journal of Psychotherapy Integration 29 1:54-64. ##

 

Brooker JE, Webber L, Julian J, Shawyer F, Graham AL, Chan J, Meadows G.2014. Mindfulness-based training shows promise in assisting staff to reduce their use of restrictive interventions in residential services. Mindfulness.;5:598–603. ##

 

Cockram D. 2009 . Role and treatment of early maladaptive schemas in Vietnam veterans with PTSD. Thesis is presented for the degree of Doctor of psychology clinical .Murdouch University##

 

Delaney MC .2018. Caring for the caregivers: Evaluation of the effect of an eightweek pilot mindful self-compassion MSC training program on nurses’ compassion fatigue and resilience. PLoS ONE 13 11: e0207261##

 

Figley, CR. 2002 . Treating compassion fatigue. New York: BrunnerRoutledge, 88##

 

Figley, Charles R. Figley, Kathleen R.2017. Compassion Fatigue Resilience.The Oxford                                                Handbook of Compassion Science. ##

 

Goff BSN, Smith DB.2005. Systemic traumatic stress: the couple adaptation to traumatic stress model. J Marital Fam; 31(2): 145-57##

 

Lynch, S. H., & Lobo, M. L.2012. Compassion fatigue in family caregivers: A Wilsonian   concept analysis. Journal of Advanced Nursing,68, 2125-2134 https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2012.05985##

 

Moffitt, R., and Mohr, P. (2015). The efficacy of a self-managed Acceptance and Commitment Therapy intervention DVD for physical activity initiation. Br. J. Health Psychol. 20, 115–129. doi: 10.1111/bjhp.12098##

 

 

 

Sabery، Mahdieh. Zagheri Tafreshi. Mohtashami،Jamileh. Ebadi ،Abbas .2017. Development and Psychometric Evaluation of the Nurses’ Compassion Fatigue Inventory. Journal of Nursing Measurement, Volume 25, Number 3. ##

 

Safa, A. Sabery, F. Sabery, M. (2020). Prevention and Management of Compassion Fatigue (CF) in Clinical Nurses: a Qualitative Content Analysis. 03 December 2020, PREPRINT (Version 1) available at Research Square##

 

Senmar, M. Rafiei, H. Yousefi, F. Razaghpoor, A. & Bokharae, M.2019. “Caregiver Burden among Family Caregivers of Older Patients Receiving Hemodialysis and its Relevant Factors.” Journal of Nephropharmacology, 8 1: 12-12. ##

 

Sheppard, K.2015. Compassion fatigue among registered nurses: connecting theory and research. Appl Nurse Res. 28 1: 57-9##

 

Sinclair, S., Raffin-Bouchal, S., Venturato, L., Mijovic-Kondejewski, J.,& Smith.MacDonald, L. (2017). Compassion fatigue: A meta-narrative review of the healthcare literature. International Journal of Nursing Studies, 69, 9–24. ##

 

Singh, N.N., Lancioni, G.E., Medvedev, O.N. et al 2018. Comparative Effectiveness of Caregiver##

 

Stewart, L., Stutz, H., & Lile, W. (2018). The continuum of dependent family care: A theoretical explanation and model. Community, Work & Family, 21(5), 599–619. ##

 

Training in Mindfulness-Based Positive Behavior Support MBPBS  and Positive Behavior Support PBS in a Randomized Controlled Trial. Mindfulness 11, 99–111 2020. ##

 

Stamm BH.2012. Professional Quality of Life: Compassion Satisfaction and Fatigue Version 5 ProQOL ; Available from: www.proqol.org.September 2014. ##

 

Valeberg, B. T., & Grov, E. K. 2013.Symptoms in the cancer patient–Of importance for their caregivers' quality of life and mental health?. European Journal of OncologyNursing, 17 1 , 46-51##

 

Perry, B., Dalton, J. E., & Edwards, M. 2010. Family caregivers' compassion fatigue in long-term facilities. Nursing Older People, 22 4 , 26-31##

 

 Potter P, Faan TD, Berger JA, Clarke M, Pa C, Olsen S, Chen L.2013. Evaluation of a compassion fatigue resiliency programme for oncology nurses. Oncology Nursing Forum. March 2013; 40 2##

 

Twohig MP, Pierson HM, Hayes SC.2007. Acceptance and Commitment Therapy. In: Kazantzis N, LĽAbate L, editors. Handbook of Homework Assignments in Psychotherapy: Research, Practice, and Prevention. Boston, MA: Springer US. p. 113-32##

 

Young JE.1999. Cognitive therapy for personality disordres: A schema-focused approach.                 Sarasota, FL: Professional Resources Press##

 

Zhang, C.-Q., Leeming, E., Smith, P., Chung, P.-K., Hagger, M. S., & Hayes, S. C. (2018). Acceptance and                    Commitment Therapy for health behavior change: A contextually-driven approach. Frontiers

              in Psychology, 8, 2350. doi: 10.3389/fpsyg.2017.02350##