نشانه‌شناسی تصویر زن در سینمای عباس کیارستمی

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 7، دوره 13، شماره 47، فروردین 1400، صفحه 95-107   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

پدرام رستمی^* ؛ محمدجواد گهربخش؛ بابک سعداللهی؛ مجتبی مدنی

دانشگاه هنر تهران، گروه سینما، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نشانه شناسی تصویر زن در سینمای کیا رستمی می باشد. جامعه آماری فیلم های معطوف به نشانه شناسی زنان ساخته کیارستمی می باشد. روش نمونه گیری هدفمند و نمونه پژوهش فیلم های گزارش و ده بود. طرح پژوهش توصیفی-تحلیلی است. شیوه به‌دست آوردن اطلاعات از طریق منابع کتابخانه‌ای و مشاهده فیلم‌ها بود. فیلم ها مورد تحلیل نشانه‌شناسی قرار گرفتند. نشانه‌شناسی بر اساس دو سنت عمده سنت فردیناند دوسوسور و سنت چارلز سندرس پیرس صورت گرفت. مطالعه و بررسی آثار بلند کیارستمی نشان داد که وی در طول دوران کاری خود نسبت به زنان و دغدغه‌های آنان اشراف داشته و بخش عمده‌ای از دوران متاخر فیلم‌سازی‌‌اش را به بازنمایی زنان و مشکلات آن‌ها اختصاص داده‌است. وی به‌خصوص در آثار متاخر خود، زنان را در کانون توجه فیلم‌هایش قرار داده است. نتایج بررسی مبتنی بر نشانه‌شناسی فیلم «گزارش»و «ده» نشان داد که کیارستمی در تلاش بوده تا ضمن بازتاب مشکلات زنان، نگاه جامعه به زن و انتظاراتی که از وی می‌رود را نیز نشان دهد و بر این مهم تاکید نماید که این نگاه سنتی و کلیشه‌ای، علیرغم گذشت سال‌ها، هم چنان در جامعه وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

نشانه‌شناسی؛ تصویر زن؛ عباس کیارستمی

مراجع

- ادمز، لاری اشنایدر. (1996). درآمدی بر روش‌شناسی هنر. ترجمه شهریار وقفی‌پور. (1395). تهران: مینوی خرد.

- جمشیدی، اکرم، اسفندیاری، شهاب، بنی اردلان، اسماعیل. (1396). تحلیل تقابل سکون / حرکت در سینمای عباس کیارستمی بر مبنای نظریۀ زیبایی‌شناسی سکون لورا مالوی. هنرهای نمایشی و موسیقی (هنرهای زیبا)، 24(1)، 86-79.

- چندلر، دانیل. (1952). مبانی نشانه شناسی. ترجمه مهدی پارسا. (1386). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.

- حسینی، سیدعماد. (1397). سینمایی دیگر. تهران: خانه هنرمندان.

- راودراد، اعظم، میرزاده طرقی، احسان (1396). نشانه شناسی تصویر زن در سینمای اصغر فرهادی (تحلیل نشانه شناسانه فیلم های سینمایی رقص در غبار، درباره الی و گذشته). جامعه شناسی هنر و ادبیات، 9(1)، 77-53.

- راودراد، اعظم، صدیقی خویدکی، ملکه. (1385). تصویر زن در آثار سینمایی رخشان بنی اعتماد. فصلنامهانجمن ایرانی مطالعاتفرهنگی و ارتباطات، 2(6)، ۳۱-۵۹.

- سلطانی گردفرامرزی، مهدی. (1386). زنان در سینمای ایران. نشریه هنرهای زیبا، 18(18)، 98-87.

- صمیم، رضا، آقابابایی، احسان، قاسمی، وحید. (1387). بررسی نقش و پایگاه اجتماعی زن و مرد در فیلم‌های دهه هفتاد سینمای ایران. نشریه هنرهای زیبا، 35، 125-134.

- هیوارد، سوزان. (2006). مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی. ترجمه فتاح محمدی. (1393). تهران: هزاره سوم.

- وایت، پاتریشیا. (1998). فمینیسم و فیلم. رویکردهای انتقادی در مطالعات فیلم. ترجمه علی عامری‌مهابادی. (1396)، تهران: انتشارات سوره مهر.

- Antić, M. (2016). Feminst Iranian Cinema: The Counter-Cinema of Abbas Kiarostami and Female Spectatorship. Genero: časopis za feminističku teoriju i studije kulture, 20, 31-51.

- Elena, A. (2005). The Cinema of Abbas Kiarostami, trans. London:SAQI/Iran Heritage Foundation.‏

- Haskell, M. (2016). From reverence to rape: The treatment of women in the movies. United states:University of Chicago Press.‏

- Bordwell, D.(2009). The movie looks back at us. David Bordwell's Website on Cinema. Retrieved from http://www.davidbordwell.net/blog/2009/04/01/the-movie-looks-back-at-us.