بررسی و تحلیل آموزۀ تعلیمی «ظلم‌ستیزی» در شعر «درفش کاویان» از حمید مصدق با رویکرد به نظریۀ کنش‌های گفتاری جان سرل

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 6، دوره 13، شماره 50، شهریور 1400، صفحه 133-156   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pars.2021.681654

نویسندگان

حسن لکزیان¹؛ اکبر شعبانی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران. (نویسنده مسؤول)

چکیده

شعر معاصر در حوزۀ لفظ و محتوا تغییرات بنیادینی را نسبت به دورۀ کلاسیک تجربه کرده است. در زمینۀ مضمون و محتوا، شاعران از اشارۀ مستقیم به اخلاقیات پرهیز کرده‌ و آن را به‌عنوان ابزاری برای بازنمایی مسائل سیاسی و اجتماعی به کار گرفته‌اند که این امر، بر چندلایگی و پیچیدگی شعرها افزوده است. حمید مصدق، یکی از نمایندگان برجستۀ شعر سمبولیسم اجتماعی در دوران معاصر، از این روش سود برده است و در شعر «درفش کاویان» با انعکاس مجموعه‌ای از آموزه‌های اخلاقی و ارتباط آن با مسائل سیاسی و اجتماعی، گامی جدید در شرح و طرح مضامین تربیتی برداشته است. او در سطح ژرف‌ساخت، با استفاده از ظرفیت‌های تعلیمی مواردی همچون خدامحوری، اتحاد مردم، خودباوری، عدم انفعال فکری و رفتاری، نفی جبرگرایی و... مخاطبان خود را برای ساختن دنیایی بهتر و مطابق با موازین عدالت‌محور ترغیب کرده است. بررسی شعر «درفش کاویان» با روش توصیفی‌تحلیلی و رویکرد به مبانی نظریۀ کنش‌های گفتاری جان سرل نشان می‌دهد که استفاده از کنش‌های اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی منتج به بازنمایی مفهوم کلان اخلاقیِ «ظلم‌ستیزی» شده است و دیگر آموزه‌های تعلیمی برای تقویت این مفهوم بنیادی به کار گرفته شده‌اند.
 
 

کلیدواژه‌ها

حمید مصدق؛ شعر معاصر فارسی؛ تعلیم و تربیت؛ ظلم‌ستیزی؛ کنش‌های گفتاری؛ جان سرل

مراجع