تعداد نشریات | 418 |
تعداد شمارهها | 10,006 |
تعداد مقالات | 83,645 |
تعداد مشاهده مقاله | 78,614,373 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,769,030 |
بررسی توانمندی جریانهای نقدی عملیاتی درارزیابی عملکردشرکتها باتأکید بر کیفیت افشادردورههای بحران مالی The Survey of Operating Cash Flows’ Ability to Meature Firm Performance during Periods of Financial Crises with Emphasis on Disclosure Qualification | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
دوره 13، شماره 49، اردیبهشت 1400، صفحه 147-176 اصل مقاله (886.91 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
رضا صید خانی1؛ عطاالله محمدی ملقرنی* 2؛ پیمان امینی3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1گروه حسابداری، واحد سنندج، دانشگاه آزاداسلامی، سنندج، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2گروه حسابداری، واحد سنندج، دانشگاه آزاداسلامی، سنندج، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3گروه حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
انتخاب شاخص مناسب جهت ارزیابی عملکرد همواره یکی از مباحث چالش برانگیز در حوزه مطالعات بازار سرمایه بوده است. اثبات توانایی سود حسابداری یا مشتقات آن در ارزیابی عملکرد شرکتها و برتری آن در رقابت با سایر معیارها یکی از دغدغههای اساسی پژوهشگران حسابداری و سرمایهگذاران میباشد. باآنکهسودمنبعاصلیتأمینجریان وجه نقد و زایشثروتاست،امانتایجبسیاری از تحقیقاتنشان داده است کهظاهراًجریانهای نقدی عملیاتی درارزیابیها اهمیتبیشتریدارد. بر این اساس، هدفاصلیاین پژوهشبررسیتوانمندی و برتریجریانهای نقدی عملیاتی در ارزیابی عملکرد نسبت به سودهرسهممیباشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه شرکتهای غیرمالی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد که با توجه به مدل تشخیص ورشکستگی زمیجوسکی به دو گروه سالم و درمانده مالی تفکیک گردیده و دوره زمانی نیز به دو دوره نرمال و بحرانی تقسیم شده است. بر مبنای نمونه انتخابی و استفاده از آزمونهای رگرسیونی چندگانه، یافتههایپژوهشنشان میدهدکه در حضور شاخصکیفیتافشا،معیارسودهرسهمبرمعیار جریاننقدی عملیاتیبرتریمطلقدارد؛ اما درصورتعدم حضور کیفیتافشا، طبیعتاًبهدلیل عدماطمینان بهوجود آمده، سنجشعملکردمبتنی برجریانهاینقدی عملیاتینسبت به سود هر سهم اهمیت بیشتری مییابد The Survey of Operating Cash Flows’ Ability to Meature Firm Performance during Periods of Financial Crises with Emphasis on Disclosure Qualification Reza Seidkhani Ataallah Mohammadi Malgharani Peyman Amini Choosing the right index to evaluate performance has always been one of the most challenging topics in the field of capital market studies. Proving the ability of accounting profits or its derivatives to evaluate corporate performance and excellence in competing with other criteria is one of the major concerns of accounting researchers and investors. While profits are a major source of cash flow and wealth generation, the results of many studies have shown that operating cash flows seem to be more important in valuations apparently. Therefore, the main purpose of this study is to investigate the capability and superiority of operating cash flow (OCF) in performance appraisal on earning per share (EPS). The statistical population of the present study includes all non-financial corporations listed in Tehran Stock Exchange . According to Zmijewski’s bankruptcy model, the firms of the sample are divided into two groups: safety (healthy) and financial distressed companies and research’s time period is divided into two parts as normal and crises period. Based on the selected sample and the use of multiple regression tests, the research findings show that before disclosure quality index, the EPS criterion outperforms the OCF criterion. However, in the absence of disclosure quality, naturally due to uncertainty, performance measurement based on operating cash flows becomes more important than the EPS. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
بازدهسهام؛ سودهرسهم؛ جریانهاینقدیعملیاتی؛ درماندگیمالی؛ بحرانمالیفراشرکتی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
http;//dorl.net/do/20.1001.1.23830379.1400.13.49.7.2
بررسی توانمندی جریانهای نقدی عملیاتی درارزیابی عملکردشرکتها باتأکید بر کیفیت افشادردورههای بحران مالی
رضا صیدخانی[1]
عطاالله محمدی ملقرنی[2] پیمان امینی[3]
چکیده انتخاب شاخص مناسب جهت ارزیابی عملکرد همواره یکی از مباحث چالش برانگیز در حوزه مطالعات بازار سرمایه بوده است. اثبات توانایی سود حسابداری یا مشتقات آن در ارزیابی عملکرد شرکتها و برتری آن در رقابت با سایر معیارها یکی از دغدغههای اساسی پژوهشگران حسابداری و سرمایهگذاران میباشد. باآنکهسودمنبعاصلیتأمینجریان وجه نقد و زایشثروتاست،امانتایجبسیاری از تحقیقاتنشان داده است کهظاهراًجریانهای نقدی عملیاتی درارزیابیها اهمیتبیشتریدارد. بر این اساس، هدفاصلیاین پژوهشبررسیتوانمندی و برتریجریانهای نقدی عملیاتی در ارزیابی عملکرد نسبت به سودهرسهممیباشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه شرکتهای غیرمالی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد که با توجه به مدل تشخیص ورشکستگی زمیجوسکی به دو گروه سالم و درمانده مالی تفکیک گردیده و دوره زمانی نیز به دو دوره نرمال و بحرانی تقسیم شده است. بر مبنای نمونه انتخابی و استفاده از آزمونهای رگرسیونی چندگانه، یافتههایپژوهشنشان میدهدکه در حضور شاخصکیفیتافشا،معیارسودهرسهمبرمعیار جریاننقدی عملیاتیبرتریمطلقدارد؛ اما درصورتعدم حضور کیفیتافشا، طبیعتاًبهدلیل عدماطمینان بهوجود آمده، سنجشعملکردمبتنی برجریانهاینقدی عملیاتینسبت به سود هر سهم اهمیت بیشتری مییابد. واژههای کلیدی:بازدهسهام،سودهرسهم، جریانهاینقدیعملیاتی،درماندگیمالی،بحرانمالیفراشرکتی. 1- مقدمه بقاییکشرکتباتواناییعملکردسودآورانهومدیریتزماندریافتوپرداختوجوهنقدی بستگیدارد. اختلالدرهرکدامازاینمواردمیتواندمنجربهیکبحرانمالیبرایشرکتگرددکه متعاقباًشرکتراازسرمایهگذاریدرپروژههایجدیدسودآوربازمیداردوزمینههایرکودبیشترراپیشمیآورد. دریکطبقهبندی،بحرانهاازمنظر منشأ ایجادآنبهدوبخشتقسیم میشود: الف) بحرانهایمالیدرونشرکتی(درماندگی مالی) کهعمدتاًریشهیایجادآندرسوءمدیریتمنابعشرکت میباشدودراین پژوهش ازآنبهعنواندرماندگیمالییادخواهیمکرد؛وب) بحرانهایمالیفراشرکتی(سطح بازار) کهمنشأآندربیرونازشرکتوریشهیآندرعواملمتعددخارجازکنترلشرکتبودهکه امواجمنفیآنبهتمامشرکتهاوبنگاههایاقتصادیسرایتمیکند. بهمنظورسنجشعملکردیکشرکت،اصلیترینشاخصدرمتنصورتهایمالیشرکتانتشار یافتهودرقالبیکرقمسود[i]یامشتقیازآنهمچونسودِهر سهم[ii]خلاصهمیگردد ودرنگاهاولوعامیانههمیشهگفتهمیشودکه: سودبیشتریعنیعملکردمطلوبتر؛ اماسرمایهگذاران دربازاربهاینرقماکتفانکردهواطلاعاتیبیشتروفراترازاطلاعاتمندرجدرمتنصورتهایمالی برایسنجشعملکردوارزشگذاریشرکتمورداستفادهقرارمیدهندوعملاًباتعیینقیمتسهامبهآن رسمیتمیدهند. شاخصبازدهسهامشرکت[iii]کهبرآیندقیمتهابوده،مصداقبارزارزیابی سالانهعمومسرمایهگذارانوبازارازعملکردهرشرکتیمیباشدکهتحقیقاتزیادیبا نتایجمتضادیرامتوجهخود نمودهاست. ازجملهاینکه،تحقیقاتوپژوهشهایاولیهادعا میکنندکهسودهایجاری،پیشبینِجریانهاینقدیآتیبودهواینسودهانسبتبهجریانهاینقدی عملیاتی[iv]کنونیازنظرارزشیمرتبطترمیباشند (بیور[v]،1989؛دشو[vi]، 1994). براینمونه،دشوبهایننتیجهدستیافتکهارتباطهمزمانبینبازدهسهاموسودازارتباط بینبازدهسهاموجریانهاینقدیقویتراست. در مقابل،بسیاریازمحققیندرتحقیقاتخودبهنتایجیمتفاوتدستیافتهاند. بهعنوانمثال،برنارد واستابر[vii] (1989) براینباورندکهمرتبطبودنارزشجریانهاینقدیعملیاتیوسودها ممکناستبراساسشرایطاقتصادیمختلف،متفاوتباشد؛در تأیید این موضوع، پورزمانی و همکاران (1390)نشان دادند که سرمایهگذاران بهمنظور کاهش ریسک و کسب بازده مورد انتظار از سرمایهگذاریهایشان به عوامل کلان اقتصادی توجه میکنند. بر این اساس چون بحراندرسطحبازارممکناست وخامتمالیشرکتهایی کهدربحرانمالیداخلیبهسرمیبرندراشدتبخشد؛بنابراین،بررسیاین کهچگونهبحرانهایمالیبرارتباطجریانهاینقدیعملیاتیوسودهابابازدهسهام درارزشگذاریشرکتهایدارایمشکلاتمالیاثر خواهد گذاشت یکیاز سؤالات باز پژوهش است. ساختار پژوهش حاضر به این صورت است که در ابتدا با استفاده از مدل تشخیص ورشکستگی زمیجوسکی، شرکتهای عضو نمونه آماری به دو گروه سالم و درمانده مالی تفکیک میگردند و در ادامه دوره زمانی پژوهش نیز به دو دورهی نرمال و بحرانی تقسیم شده و سپس توانمندی هریک از معیارهای ارزیابی عملکردی مطروحه در طی این دورهها بررسی میگردد. همچنین در گام بعدی شرکتها بر اساس کیفیت افشا و اطلاعرسانی [رتبهبندی ارائه شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تهران] گروهبندی شده و مجدداً توانمندی معیارهای ارزیابی عملکردی مطروحه مورد مطالعه قرار گرفته و در پایان نتایج این دو روش مقایسه شده و یافتهها مورد تفسیر قرار میگیرد. پژوهشهای معدودی به توان آزمایی بین سود و جریانهای نقدی عملیاتی در ارزیابی عملکرد پرداختهاند که متأسفانه به نتایج ضدونقیضی نیز دست یافتهاند. پژوهش حاضر به شکل خلاقانه در راستای رفع این تناقضها تدوین گردیده است. به عبارتی دیگر، نوآوری پژوهش حاضر این است که با طراحی و ایجاد شرایط مختلف در فضای اقتصادی ایران، زمینههای بروز اختلافات و تناقض نتایج را روشن نموده و بر این اساس، بر اهمیت و کارآمدی معیارهای حسابداری و دفاع از جایگاه ارزشمند آنها در ارزیابی عملکرد شرکتها تأکید دارد. همچنین این پژوهش، اولین مطالعهای است که بهطور ویژه، به مقایسه میزان اهمیت بحرانهای درون شرکتی، فراشرکتی با توجه به سطوح مختلف کیفیت افشا میپردازدکه فهم و درک بهتر این مقوله میتواند به تحلیل و تصمیمگیریهای سرمایهگذاران و سایر استفادهکنندگان صورتهای مالی کمک نماید.
2- مبانی نظری پژوهش رابطهیبینبحرانمالیوبازدهدرتحقیقاتتجربیمربوطبهتأمینبودجهواقتصادمالیمورد مناقشاتبسیاربودهاست. اصولتأمینمالیمدرنبیانمیکندکهسرمایهگذارانبایدباکسببازدهبیشتر ریسکراجبرانکنند. درغیر این صورت،هیچسرمایهگذارعاقلیدرسرمایهگذارینسبتاًریسکی سرمایهگذارینخواهدکرد. درتحقیقاتاولیه (مثل لامونت و همکاران[viii]، 2001؛گریفینولمون[ix]، 2002؛کمپل و همکاران[x]، 2008؛چاواوپورتاتدام[xi]، 2010؛جورجوهوانگ[xii]، 2010) بیانشدهکه بازدهسهامشرکت،میزانمحدودیتوبحرانآنرامنعکسمیکند. پژوهشهایبسیاریسازگاربااصول تأمینمالیمدرنبهشرح فوق (مثلچانوچن[xiii]، 1991؛واسالووزینگ[xiv]، 2004؛وایتدووو[xv]، 2006؛لیودان و همکاران[xvi]، 2009) اظهارداشتندکهشرکتهایبحرانزدهمالی،میانگین بازدهبالاتریکسبمیکنند. برایمثال،لیودانوهمکاران (2009) نشاندادندکهشرکتهاییکهازنظر مالیمحدودترودرمعرضبحرانهایمالیهستندبیشترریسکمیکنندوبازدهسهامموردانتظاربالاتری ازشرکتهایبامحدودیتمالیکمترکسبمیکنند. حیدرپور و خواجه محمود (1393) نشان دادند که سود هر سهم و پیشبینی آن به طور بالقوه مورد توجه بازار سرمایه میباشد و آن را در مدلهای تصمیمگیری خود لحاظ میکنند. دشو (1994) نیز دررابطهباعملکردوبازدهشرکتهابهایننتیجهرسیدکهسودهاازنظرویژگیهای زمانبندیوتناسبنسبتبهجریانهاینقدیعملیاتیبرایسنجشعملکردشرکتهاارجحیت دارند. ولیدرجایدیگرشواهدیارائهنمود مبنی بر اینکهجریانهاینقدینسبتبهسنجش عملکردمبتنی براقلامتعهدیبهترهستند؛زیراجریاننقدیکمترتحتتأثیرسلیقهمدیریتیاست. قطعاً دلیل این تناقض به فقدان عوامل دیگری مربوط است که در پژوهش وی مورد بررسی قرار نگرفته است و آن چیزی نیست جز توجه به شرایط متفاوت محیطی بهویژه قرار گرفتن در دورههای بحرانی شرکتی و فراشرکتی. رخدادبحرانمالیدرونشرکتی (درماندگیمالی) زمانیمحتملاستکهجریانهاینقدی عملیاتیشرکتبرایانجامتعهداتکنونیکافیوبسندهنمیباشد. درواقع،پژوهشهایتجربی پیشیننشان دادهکهجریانهاینقدیعملیاتیبادرماندگیمالیارتباطقابلتوجهیدارند (مثل کاسیوبارتزاک[xvii]، 1985؛جنتری و همکاران[xviii]، 1985). برایمثال،کاسیوباتزاک (1985) گزارشکردکهجریانهاینقدیعملیاتیدرپیشبینیبحرانمالیدرونشرکتی (درماندگی مالی) مفیداست. چانوچن (1991) نیزشواهدیارائهنموندمبنی براینکهشرکتهایبحرانزدهمالی مشکلاتجریاننقدیدارند. بههمینترتیب،لارگایواستیکنی[xix] (1980) نرخسوددهی،گردشمالیو نقدینگیشرکتگرانت[xx]راپیشازورشکستگیتحلیلنمودوبهایننتیجهرسیدکهدردهه پیشازورشکستگیاینشرکتدرنتیجهناکامیدرتولیدنقدینگیدرداخلشرکتتواناییکسب جریانهاینقدیعملیاتیخودراازدستداد. شرکتهاییکهفرصتهایسرمایهگذاریبهتری دارندبهخاطرهزینهبالایمواجهشدنبادرماندگیمالی،انگیزهبهتریبرایتولیدجریاننقدیبیشتردارند (مثل آلمدیاوهمکاران[xxi]، 2004؛هانوکیو[xxii]، 2007؛بیتس و همکاران[xxiii]، 2009). بدینترتیب،میزان ارتباطبینبازدهسهاموجریانهاینقدیعملیاتیممکناستباتوجهبهحضوریاغیاببحران مالیخاصشرکتمتغیرباشد؛چونکمبودجریاننقدیمهمترینعاملیاستکهموجببحرانمالی میگردد (آسکویثوهمکاران[xxiv]، 1994). باعطفبهتوضیحاتمذکوربدیهیاستتمرکزاصلیاین تحقیقبرپاسخبهاینسؤالاستکهارتباطبینبازدهسهاموسودنسبتبهارتباطبینبازده سهاموجریانهاینقدیعملیاتیتحتشرایطورویدادهایخاصازجملهدرماندگیمالی شرکتووجودبحراندرسطحبازارچگونهاست؟وهمچنینشاخصکیفیتافشاتاچهاندازهبراین روابطتأثیرگذاراست؟ هم عوامل در سطح بازار و هم عوامل خاص شرکت هر دو موجب بحرانهای مالی میشوند. هرچند این امر غیرمحتمل است که تمام شرکتها به طور مساوی تحت تأثیر بحران در سطح بازار قرار بگیرند اما به هر حال بحران موجب محدودیت مالی گسترده و ریسک بحران مالی میشود؛ یعنی بحران مالی خارجی (فراشرکتی) ممکن است وخامت مالی شرکتهایی که در حال حاضر دارای بحران مالی داخلی (درماندگی مالی) هستند را تشدید کند (جانگ و همکاران[xxv]، 2017). برای کاهش و تقلیل ضربههای منفی ناشی از کمبود جریان نقدی، شرکتها معمولاً دارای انگیزه ایجاد دسترسپذیری نقدی کافی هستند. این انگیزهها برای شرکتهای بحرانزده مالی به خاطر جریان نقدی ناکافی برجستهتر است؛ بنابراین انتظار میرود از یک طرف سرمایهگذاران در شرکتی که قصد سرمایهگذاری در آن را دارند ولی از بحران مالی رنج میبرد، بیشتر از سود به جریانهای نقدی عملیاتی توجه کنند و از طرفی دیگر مطابق با پژوهش کیقبادی و همکاران (1397) چون کیفیت بالای افشای اطلاعات با تقلیل تقارن اطلاعاتی منجر به کاهش ریسک بازده سهام شده و به نوبه خود میتواندبرتصمیمات سرمایهگذاران تأثیر مثبت و معنادار داشته باشد؛ بنابراین، فرضیههایی پژوهش بهشرح آتی مطرح میگردد.
3- پیشینه پژوهش جهت دستیابی به بهترین معیارهای ارزیابی عملکرد طی سالهای گذشته مطالعات زیادی صورت گرفته است؛ اما تاکنون با توجه به شرایط خاص و ملاحظات فعلی ایران کار تحقیقی مدونیمنطبق با موضوع تحقیق حاضر صورت نگرفته است؛ اما با این حال، تحقیقاتی نیز وجود دارد که بهدلیلمشابهت محتوایی و بهکارگیری بخشی از متغیرهای پژوهش حاضر و کاوش در جهت یافتن ارتباطات احتمالی با سایر متغیرهای مربوطه، با موضوع پژوهش حاضر مرتبط شناخته شده است که در زیربه نتایجبرخی از آنها اشاره میشود.
3-1- پژوهشهای خارجی جانگ و همکاران (2017) در پژوهش خود به بررسی توانمندی جریانهای نقدی عملیاتی در ارزیابی عملکرد شرکتها در طی بحرانهای مالی پرداختند. نتایج پژوهش نشان داد هنگامی که شرکتها در دوره بحران مالی سطح شرکت (درماندگی مالی) به سر میبرند، ارتباط بازده سهام با جریانهای نقدی نسبت به ارتباط بازده سهام با سود هر سهم قویتر است. همچنین قدرت این ارتباط در دورههای بحران در سطح بازار (فراشرکتی) شدت بیشتری مییابد. نتایج پژوهش ایشان از این دیدگاه حمایت میکند که سرمایهگذاران در طول دورههای بحرانهای مالی اهمیت بیشتری به سنجش عملکرد مبتنی بر جریانهای نقدی عملیاتی میدهند. شینشیانگوهمکاران (2017) کهدرپژوهشخودبهدنبالفاکتورهایعملکردبهتر بعضیازشرکتهادرطولبحرانمالیجهانیبودندبهایننتایجرسیدندکهعواملتعیینکنندهیعملکرددردورههایغیربحرانوبحرانمتفاوتاستوبازارسهامدردوره بحراندرترکیبوتحلیلاطلاعاتخاصشرکتوسپسنمایشآندرقیمتسهام کاراییضعیفیدارد. نتایجهمچنیننشاندادکهشرکتهایقدیمیتروشرکتهاییکه داراینسبتهایبرترمالکیتیهستنددردورهبحرانعملکردبهترودردورهغیربحران عملکردضعیفتریدارند. شوبیتا[xxvi] (2013) به بررسی قدرت پیشبینی اقلام تعهدی و سود در ارتباط با جریانهای نقد آتی در کشور اردن پرداخت. یافتهها حاکی از آن است که اقلام تعهدی و سود، قدرت پیشبینی جریانهای نقد آتی را دارند و همچنین سود قدرت پیشبینی بیشتری نسبت به اقلام تعهدی دارد. کانسلر و همکاران[xxvii] (2011) شرکتهای آمریکایی که طی سالهای 2000 تا 2006 اقدام به تقسیم سود نموده بودند را مورد بررسی قرار دادند. ایشان یافتههای خود را به این صورت تفسیر نمودند که هم سود هر سهمو هم جریانهای نقدی هر سهم، شاخصهای مناسبی برای پیشبینی میزان سود تقسیمی شرکتها به شمار میروند. در مقابل، کامیابی و همکاران (1393) در پژوهش خود با عنوان بررسی تأثیر جریانهای نقدی و سود هرسهم در پیشبینی سودهای تقسیمی نشان دادند که بین سود هرسهم و سطح سود تقسیمی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد اما بین جریانهای نقدی عملیاتی و سطح سود تقسیمی هیچ رابطهای وجود ندارد. چان و همکاران[xxviii] (2011) رابطه اقلام تعهدی را با بازده سهام بررسی نمودند و نشان دادند که شرکتهای با اقلام تعهدی زیاد در دورههای بعدی گزارشگری اطلاعات مالی، بازده سهام آنها کاهش مییابد. این نتایج نشان میدهد سرمایهگذاران زمانی که به پائین بودن کیفیت سود شرکت پی میبرند؛ قیمت سهام را متناسب با این موضوع با تأخیر تعدیل مینمایند. هیرشلیفر و همکاران[xxix] (2010) تأثیر اقلام تعهدی و جریانهای نقدی شرکت را بر بازده سهام بررسی نمودند. نتیجه پژوهش آنها نشان داد که اقلام تعهدی نسبت به جریانهای نقدی دارای رابطه مثبت و قویتری با بازده سهام میباشد.
3-2- پژوهشهای داخلی کیقبادی و همکاران (1397) با استفاده از سیستم معادلات همزمان به بررسی تأثیر کیفیت افشای اطلاعات و عدم تقارن اطلاعاتی بر نوسانپذیری بازده سهام پرداختند. یافتهها نشان داد که کیفیت بالای افشای اطلاعات، عدم تقارن اطلاعاتی را کاهش داده و بدین ترتیب منجر به کاهش نوسانپذیری بازده سهام میشود. واعظودرسه (1397) دربخشیازپژوهشخودبررابطهیبینعدمشفافیتاطلاعات مالیوخطرسقوطآتیقیمتسهامتمرکزنمودند. یافتههایپژوهشنشاندادکهعدم شفافیتاطلاعاتمالیتأثیرمثبتومعناداریبرخطرسقوطآتیقیمتسهامدارد. جهانگیرنیاوهمکاران (1396) درپژوهشخودبهبررسیمقایسهیمیزاناثرگذاری وجوهنقدعملیاتیبربازدهسهامنسبتبهسوددردوشرایطدرماندگیمالیبالاوپایین پرداختند. جهتآزمونفرضیهیپژوهش،تعداد 810 شرکتبورساوراقبهادارتهرانبا استفادهازالگویپیشبینیدرماندگیمالیآلتمنبهدوگروه (بالاوپایین) طبقهبندی شدند؛نتایجآزمونفرضیهیپژوهشنشانداددرشرایطدرماندگیمالیبالا،جریان وجهنقدعملیاتی [نسبتبهسود] ارتباطضعیفتریبابازدهسهامداردودرشرایط درماندگیمالیپایینجریانوجهنقدعملیاتی [نسبتبهسود] ارتباطقویتری بابازده سهامدارد. همچنین،درشرایطدرماندگیبالا،سودبابازدهسهامرابطهیمثبتداردو جریانوجهنقدعملیاتیبابازدهسهامرابطهیمعکوسداردودرشرایطدرماندگیپایین، سودوجریانوجهنقدعملیاتیبابازدهسهامارتباطمعکوسدارد. بنی مهد و رحمن نژاد (1396) نیز در پژوهش خود با عنوان محتوای ارزشی سود تقسیم شده در شرکتها نشان دادند که سود تقسیمی در ایران دارای محتوای ارزشی است و برای سهامداران محتوای اطلاعاتی ایجاد میکند. محتوای ارزشی به معنای توانایی ارقام حسابداری در پیشبینی بازده و قیمت سهام شرکتها میباشد. میزری هرمزآبادی و نادری بنی (1396) در پژوهش خود به مقایسه مدلهای ارزشگذاری حسابداری از نگاه معاملات بازار و قیمتگذاری پرداختند. نتایج پژوهش نشان میدهد بین قدرت توضیح دهندگی مدلهای ارزشگذاری اولسون[xxx] (1995)، ژانگ[xxxi] (2000) و مدل سنتی سود هرسهم اختلاف معناداری وجود دارد و مدل ایجاد شده بر اساس سود هرسهم، قدرت توضیح دهندگی بالاتری دارد. انواری و همکاران (1394) در پژوهش خود اثر جریان وجوه نقد عملیاتی را بر تصمیمات سرمایهگذاری در دورههای قبل و بعد از بحران و به تفکیک شرکتهای کوچک، متوسط و بزرگ مورد بررسی قرار دادند. نتایج حاکی از آن است که بین جریانهای نقدی عملیاتی و تصمیمات سرمایهگذاری در شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران، رابطه مثبت و معنیداری وجود داشته است و در دورههای بعد از بحران، وجوه نقد عملیاتی بیشتری صرف سرمایهگذاری شده است و در این میان، شرکتهای با اندازه کوچک و متوسط، بهطور معنیداری، بیشترین استفاده را از این منبع برای سرمایهگذاری داشتهاند. فدایی نژاد و همکاران (1394) در پژوهش خود با موضوع ریسک درماندگی مالی و بازده سهام نشان دادند که بازده سهام دارای رابطه منفی با ریسک درماندگی مالی است. شرکتهای کوچک بیشتر در معرض ریسک درماندگی قرار دارند. حیدرپور و زارع رفیع (1393) در پژوهش خود نشان دادند در شرکتهای پذیرفته شده در بازار سرمایه ایران، کیفیت گزارشگری مالی رابطه معکوسی با نوسانپذیری بازده سهام شرکتها داشته و افزایش آن منجر به کاهش نوسانات بازده و به تبع آن، سبب کاهش ریسک شرکتها میشود. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که سیاستهای تقسیم سود شرکتها، تأثیرگذاری کیفیت گزارشگری مالی بر نوسانپذیری بازده سهام شرکتها را بهصورت معنیداری تحت تأثیر خود قرار نمیدهند. حسینی و همکاران (1392) در پژوهش خود بهدنبال پاسخ این سؤال بودند که باتوجه به عمر شرکتها کدامیک از دو شاخص جریانهای نقدی و حسابداری تعهدی به شکل بهتری میتواند بازده سهام را پیشبینی کنند. یافتههای تحقیق نشان داد در دورههای رشد و افول از چرخهی عمر، اطلاعات جریانهای نقدی از توان بیشتری جهت پیشبینی بازده سهام نسبت به اطلاعات تعهدی برخوردار است و عکس این موضوع در مورد دوره بلوغ صدق میکند. دارابی و همکاران (1392) در پژوهش خود نشاندادندکهسودعملیاتیوجریاننقدعملیاتیدارایمحتوایاطلاعاتی جهتپیشبینیبازدهسهامهستندودراینموردمحتوایاطلاعاتیسودعملیاتیبیشترازجریاننقدعملیاتی میباشد؛امادرشرایطعدمتقارناطلاعاتی،هرچهعدمتقارناطلاعاتیبیشترشود، محتوایاطلاعاتیسودعملیاتی کمترو محتوایاطلاعاتیجریاننقدعملیاتیبیشترمیشود.
4- الگوی مفهومی پژوهش بر اساس مبانی نظری و به تقلید از پژوهش جانگ و همکاران (2017) مدل مفهومی پژوهش به صورت زیر تدوین شده است.
شکل 1- مدل مفهومی پژوهش منبع: جانگ و همکاران (2017)
5- فرضیهها، مدلها و متغیرهای پژوهش 5-1- فرضیههای پژوهش با توجه به هدف پژوهش و مبانی نظری، این پژوهش شامل سه فرضیهی اصلی به شرح زیر میباشد: فرضیهی 1:درشرکتهایدرماندهیمالی،جریانهاینقدیعملیاتیهرسهم (OCFPS)بابازده سهام (R) ارتباطقویتری نسبتبهسودهرسهم (EPS)دارد. فرضیهی 2:درشرکتهایدرماندهیمالی،دردورهیبحراندرسطحبازار،جریانهاینقدی عملیاتیهرسهم (OCFPS)بابازدهسهام (R) ارتباطقویتری نسبتبهسودهرسهم (EPS)دارد. فرضیهی 3: درشرکتهایدرماندهیمالی،درحضورشاخصکیفیتافشا،جریانهاینقدیعملیاتی هرسهم (OCFPS)بابازدهسهام (R) ارتباطقویتری نسبتبهسودهرسهم (EPS)دارد. استفاده از اطلاعات صورتهای مالی به خصوص سود هر سهم و جریانهای نقدی عملیاتی هر سهم، اولین مطالبه سرمایهگذاران جهت ارزیابی سهام شرکتها میباشد. با فرض استفاده از این معیارها، جهت دستیابی به بهترین نتایج ارزیابیهای عملکردی، توجه به شرایط [سلامتی یا درماندگی] مالی شرکتها بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا وضعیت نامساعد مالی، شرکتها را از انجام سرمایهگذاری در فرصتهای پیش آمده باز میدارد و بر این اساس ریسکپذیری و به تبع آن دستیابی به بازدههای اضافی متوقف میگردد (جانگ و همکاران، 2017). از طرفی مدیران شرکتهای درماندهی مالی در چنین شرایطی برای جبران بازدههای کسب نشده (از دست رفته) ممکن است از تکنیکهای حسابداری جسورانه استفاده کنند (شینشیانگوهمکاران، 2017). این موضوع سبب تردید سرمایهگذاران به قابلیت اتکای اطلاعات سود حسابداری و توجه بیشتر به اطلاعات جریانهای نقدی میگردد. لذا، جهت سنجش این تغییر زاویه، فرضیهی اول به شرح زیر تدوین گردیده است: فرضیهی 1:درشرکتهایدرماندهیمالی،جریانهاینقدیعملیاتیهرسهم (OCFPS)بابازده سهام (R) ارتباطقویتری نسبتبه سودهرسهم (EPS)دارد. هر عاملی که موجب شوک نقدینگی برای یک شرکت گردد صرفنظر از منشأ آن، میتواند تهدیدی برای آینده آن شرکت باشد. کمبود نقدینگی در صورتی که درمان نشود بهترین زمینهساز از دادن فرصتهای سرمایهگذاری و تسریع در رسیدن به پایان حیات شرکت میباشد. به هر حال نوسانات وجه نقد ممکن است رخ دهد و این ممکن است نیازمند جبران از طریق استفاده از وجوه خارجی (تأمین مالی بیرونی) باشد. متأسفانه بنگاهی که با محدودیت تأمین مالی مواجه باشد، ممکن نیست قادر به تأمین مالی بدون تحمل هزینههای سنگین باشد (حجازی و همکاران، 1398). حال چنانچه در بیرون از شرکت، شرایط بحرانی حاکم باشد تأمین وجود نقد دشوارتر میشود و لذا منطقی است که در شرایط وجود بحران در بازار، ارزیابی شرکتهای درمانده مالی متفاوت باشد. بر این اساس، فرضیه دوم به شرح زیر تدوین گردید: فرضیهی 2: درشرکتهایدرماندهیمالی،دردورهیبحراندرسطحبازار،جریانهاینقدی عملیاتیهرسهم (OCFPS)بابازدهسهام (R) ارتباطقویتری نسبتبهسودهرسهم (EPS)دارد. حال، از آنجا که کیفیت بالای افشای اطلاعات سبب میشود اطلاعات خصوصی بیشتری در قیمتها منعکس شود و عدم اطمینان میان مبادلهگرانآگاه و مبادلهگرانناآگاه کاهش یابد؛ بنابراین، انتظار میرود گزارشگری مالی بتواند از این طریق، موجب بهبود کارایی قیمتها، افزایش نقدشوندگی سهام و تسهیل دسترسی به منابع مالیشود (کردستانی و همکاران 1398). لذا، اهمیت پرداختن به کیفیت افشای اطلاعات در تصمیمگیریهای سرمایهگذاران و نقش آن در تغییر رفتار استفادهکنندگان صورتهای مالی سبب گردید که فرضیه سوم بدین شرح مطرح گردد: فرضیهی 3:درشرکتهایدرماندهیمالی،درحضورشاخصکیفیتافشا،جریانهاینقدیعملیاتی هرسهم (OCFPS)بابازدهسهام (R) ارتباطقویتری نسبتبهسودهرسهم (EPS)دارد.
5-2- مدلهای پژوهش تحقیق حاضر شامل دو مدل اصلی میباشد: الف) برای آزمون فرضیههای اول و دوم، به تقلید از جانگ و همکاران (2017) از مدل رگرسیونی زیر (مدل 1) استفاده خواهیم کرد: (مدل 1) Ri,t = a0 + a1 EPSi,t + a2 OCFPSi,t + a3 ZBPMi,t + a4 EPSi,t ZBPMi,t + a5 OCFPSi,t ZBPMi,t + a6 Sizei,t + a7 Leveragei,t + a8 BtoMi,t-1
که در آن: Ri,t: نرخ بازده سالانه سهام برای شرکت i که در بازه زمانی پژوهش محاسبه میگردد؛ EPSi,t: سود هر سهم؛ OCFPSi,t: جریان نقدی عملیاتی هر سهم؛ ZBPMi,t: متغیر احتمال ورشکستگی و نشانگر وجود درماندگی مالی که با استفاده از مدل احتمال ورشکستگی زمیجوسکی[xxxii] برآورد شده است؛ Sizei,t: لگاریتم طبیعی کل دارایی؛ Leveragei,t: دیون کل تقسیم بر دارایی کل؛ BtoMi,t-1: نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام که به صورت لگاریتم طبیعی مجموع یک و حاصل کسر ارزش دفتری شرکت بر ارزش بازار آن در سال1-t سنجیده میشود؛ و اندیسهایiو t به ترتیب بیانگر شرکت و زمان هستند. ب)برایآزمونفرضیهیسومبه شرحالگویزیر(مدل 2) اقدام میگردد: Ri,t = a0 + a1 EPSi,t + a2 OCFPSi,t + a3 ZBPMi,t + a4 EPSi,t ZBPMi,t + a5 OCFPSi,t ZBPMi,t + a6 Rank i,t + a7 EPS i,t Rank i,t + a8 OCFPS i,t Rank i,t + a9 ZBPM i,t Rank i,t + a10 EPS i,t ZBPM i,t Rank i,t + a11 OCFPS i,t ZBPM i,t Rank i,t + a12 Sizei,t + a13 Leveragei,t + a14 BtoMi,t-1
که در آن: Ranki,t: امتیاز کیفیت افشا و اطلاعرسانی و معرف شفافیت اطلاعاتی بوده و جهت اعمال آن از امتیازهای اختصاص داده شده به هر شرکت توسط سازمان بورس و اوراق بهادار استفاده میشود. اگرسهامداران،سنجشعملکردمبتنی برنقدینگیرانسبتبهسود برایشرکتهایدارایبحرانمالیترجیحدهند،انتظارمیرود در فرضیههای اول و دومقدرمطلقضریب (OCFPS*ZBPM) نسبت به (EPS*ZBPM) ضمن معنیدار بودن،بزرگترباشد و نیز برای فرضیهی سوم، قدرمطلقضریب (OCFPS*ZBPM*Rank) نسبتبه (*RankEPS*ZBPM) علاوه بر معنیدار بودن،باید بزرگترهم باشد.
5-3- متغیرهای پژوهش تحقیق حاضر شامل یک متغیر وابسته، چهار متغیر مستقل اصلی و هفت متغیر مستقل ترکیبی و سه متغیر کنترلی به شرح زیر میباشد: متغیر وابسته: نرخبازدهسهام (R):عموماًبهمنفعت (یازیان) ناشیازسرمایهگذاری،بازدهگفتهمیشود. بهعبارتیاگریکدارایی [اعم ازداراییواقعییاداراییمالی] بهقصدسرمایهگذاریخریداریشود،سودیازیانناشیازنگهداریو فروشاینداراییبهعنوانبـازدهشناختهمیشود. بازدهسهامچهارجزءدارد: جزءاول،منفعتیازیانیاستکهباگذرزمانبهعلتتغییرقیمت (P2-P1) آنداراییدربازارعایدمیشود؛جزءدوم،وجهنقدیاستکهمستقیماًازمحلدرآمدحاصلاز نگهداشتوبهکارگیریسرمایهگذاریدریافتمیگرددودرموردداراییهایمالیهمانسودنقدی سهام (D) خواهدبود؛جزءسومعبارتاستازمزایایسودغیرنقدییاسودسهمی (Sd) وجزءچهارم، شاملمزایایناشیازحقتقدمخریدسهام (Sr) میباشد. بهمجموعایناجزاء،عایدیگفتهمیشود؛ امامعمولاًوقتیصحبتازبـازدهمیشود،منظورنرخبازده (r) استکهبهصورتدرصدی و از حاصل کسر عایدی بر قیمت سهام اول دوره با مقیاس یک سال بیانمیشود (امانی و دوانی، 1396). متغیرهای مستقل اصلی: سودهرسهم (EPS):ازتقسیمسودپسازکسرمالیاتشرکت،برتعدادکلسهام،محاسبه میشود ونشاندهنده سودیاستکهشرکتدریکدورهمشخصبهازاییکسهمعادی به دست آوردهاست. سودمنبعاصلیتأمینجریاننقدوزایشثروتاست. تعیینسطحسودکهبرایمقاصد تجزیهوتحلیلمالی مربوطباشدیکفرآیندتحلیلیپیچیدهمیباشد (امانی و دوانی، 1396). جریانهاینقدیعملیاتیهر سهم (OCFPS):جریاننقدعملیاتیعبارتاستازجریانهاینقدیورودیوخروجیناشیازفعالیتهایاصلیو مستمرمولددرآمدعملیاتیواحدتجاریونیزآندستهازجریانهاینقدیکهماهیتاًبهطورمستقیمقابل ارتباطباسایرطبقههایجریانهاینقدیصورتجریانوجوهنقدنمیباشند. جریاننقدعملیاتی،وجه نقدایجادشدهدرنتیجهعملیاتشرکتاستکهمعمولاًباکسرشدنهمههزینههایعملیاتیاز درآمدهایعملیاتی به دست میآید. جریانهاینقدیعملیاتیهر سهمازتقسیمخالص جریانهاینقدیعملیاتی (مستخرج از صورتهای صورت جریان وجوه نقد حسابرسی شده) برتعدادسهامشرکت در پایان دوره به دست میآید (زمردیان و همکاران، 1395). درماندگیمالی (Distress):درادبیاتمالیتعاریفمختلفـیازدرمانـدگیمـالیارائـهشـدهاسـت.گوردون[xxxiii] دریکیاز مطالعاتآکادمیکآنرابـهعنـوانکـاهشقدرت سودآوریشرکتتعریفکردهاستکهاحتمالعدم تواناییبازپرداختبهرهواصـلبدهیراافزایشمیدهد. ویتاکر[xxxiv]درمانـدگیمـالیراوضـعیتیدرنظـر میگیردکـهدرآن جریانهاینقدیشرکتازمجموعهزینههایبهرهمربوطبهبدهیبلندمـدت کـمتـراسـت. دراینپژوهش،به پیروی از پژوهش جانگ و همکاران (2017)، ملاکدرماندگیمالیشرکتهامدلتشخیصورشکستگیزمیجوسکی(ZBPM) میباشد. کیفیت افشا و شفافیت اطلاعاتی (Rank):برای سنجش این متغیر از امتیازهای تعلق گرفته به هر شرکت که توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تهران منتشر میشود، استفاده شده است. معیار و امتیاز رتبهبندی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بر اساس وضعیت اطلاعرسانی آنها از نظر بهموقع بودن ارسال اطلاعات و قابلیت اتکاء محاسبه میشود.معیار بهموقع بودن بر اساس زمان ارسال اطلاعات توسط شرکت (شامل: پیشبینیهای درآمد هر سهم، صورتهای مالی میاندورهای حسابرسی نشده، صورت وضعیت پرتفوی، اظهارنظرهای حسابرس نسبت به پیشبینی درآمد هر سهم اولیه و ششماهه و صورتهای مالی میاندورهای ششماهه، صورتهای مالی حسابرسی نشده و حسابرسی شده پایان دوره مالی و برنامه زمانبندی پرداخت سود سهامداران) در مقاطع تعیینشده در دستورالعمل افشای اطلاعات و با لحاظ نمودن میزان تأخیر در ارسال اطلاعات، مورد محاسبه قرار میگیرد.همچنین میزان نوسانات و تغییرات در پیشبینیهای ارسالی و همچنین تفاوتهای میان مبالغ پیشبینی شده و عملکرد واقعی حسابرسی شده، معیار قابلیت اتکاء در این محاسبات میباشد. در این پژوهش، شرکتهایی که امتیاز 80 و بالاتر را کسب نمودهاند بهعنوان شرکتهای با کیفیت افشای قوی (Rs) و شرکتهایی که امتیاز کمتر از 50 کسب نموده به عنوان شرکتهای با کیفیت افشای ضعیف (Rw) و سایر شرکتها در طبقهی شرکتهای با کیفیت افشای متوسط (Rm) طبقهبندی شدهاند.
6- روششناسی پژوهش این پژوهش جزو پژوهشهای تجربی و کاربردی میباشد. همچنین از نظر جمعآوری دادهها، پژوهشی توصیفی – رگرسیونی است؛ که برای تحلیل دادهها از روش رگرسیون چند متغیره وزنی استفاده شده است. در این پژوهش از طرح پسآزمون استفاده میشود و پژوهشگر کنترلی بر روی دادههای جمعآوری شده ندارد. روش گردآوری اطلاعات موردنیاز برای پژوهش حاضر صرفاً کتابخانهای و با استفاده از آرشیو اطلاعات و بانکهای اطلاعاتی میباشد. در این پژوهش جامعه آماری شامل شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. به منظور ایجاد هماهنگی میان اعضای جامعه در ارتباط با دادههای مورد نیاز پژوهش و نیز با توجه به موضوع پژوهش حاضر که نیازمند وجود اطلاعات شرکتهای دارای وضعیت ورشکستگی یا مشکوک به آن بوده و چنین شرکتهایی گاهی دارای وقفههای اطلاعاتی و توقف معاملات بودهاند؛ لذا با صرف نظر از این خصوصیات، از ویژگیهای زیر بهعنوان ویژگی مشترک نمونه انتخابی استفاده شده است: الف) شرکتهای منتخب، تمامی شرکتها و صنایع را پوشش میدهند، به استثنای صنایع: بیمه، بانک، واسطهگری و شرکتهای سرمایهگذاری. ب) شرکتهایی که امتیاز کیفیت افشا و اطلاعرسانی آنها در دسترس باشد. ج) سهام تمامی شرکتهایی که حداقل دو سال در طول دوره زمانی پژوهش از سال 1384 لغایت 1396 در تابلو درج و معامله شده باشد. بنا بر محدودیتهای بالا، نمونهای بسیار بزرگ و حداکثری با 4048 مشاهده (سال ـ شرکت) انتخاب گردید که بیش از %90 حجم جامعه را دربرداشته است و تفسیر نتایج حاصله و تعمیم آن به جامعه در بهترین شرایط ممکن قرار داشته است.
7- تجزیهوتحلیل یافتههای پژوهش تجزیهوتحلیل دادهها فرآیندی چند مرحلهای است که طی آن دادههای که جمعآوری شدهاند؛ خلاصه، دستهبندی و درنهایت پردازش میشوند. در این فرآیند تکنیکهای گوناگون آماری نقش به سزایی در استنتاجها و تعمیم به عهده دارند.
7-1- آمار توصیفی در آمار توصیفی، پژوهشگر با استفاده از جداول و شاخصهای آمار توصیفی نظیر شاخصهای مرکزی و پراکندگی به توصیف دادههای جمعآوری شده پژوهش میپردازد. این امر به شفافیت و توضیح دادههای پژوهش کمک بسیاری میکند. تعداد 4048 مشاهده کامل، حاصل تجمیع دادههای 585 شرکت پذیرفته شده در بورس، در طول 13 سال (1384 تا 1396) بهعنوان دورهی مورد مطالعه در دسترس میباشد. درجدولهای1، 2 و 3 برخیاز جزئیاتوآمارتوصیفیمتغیرها،شاملمیانگین،میانه،حداقلمشاهدهها،حداکثر مشاهده وانحرافمعیارارائهشدهاست.
جدول 1- آمار توصیفی متغیرهای گروه کل شرکتها
منبع: یافتههای پژوهشگر
جدول 2- آمار توصیفی متغیرهای گروه شرکتهای درمانده مالی
منبع: یافتههای پژوهشگر
جدول 3- آمار توصیفی متغیرهای گروه شرکتهای سالم
منبع: یافتههای پژوهشگر
دقت در نتایج آمار توصیفی نشان میدهد که اختلاف بین میانگین و میانه اغلب متغیرها در گروهها زیاد است و این نشان میدهد عوامل بیشتری بر نتایج آزمون و تعمیمپذیری آن دخالت دارد. میانه گروهها شرایط متعادلتری را نشان میدهد و با آنکه میانه بازدههای شرکتهای سالم و درمانده نزدیک به هم است ولی اطلاعات سود هر سهم نشان میدهد که شرکتهای درماندهی مالی زیانده بوده و شرکتهای سالم دارای سودآوری میباشند و جالبتر این است که برخلاف این شواهد، اطلاعات جریانهای نقدی، ثبات و نزدیکی دو گروه را نشان میدهد. اطلاعات سود و جریانهای نقدی در گروه شرکتهای درماندهی مالی، پراکندگی، چولگی و کشیدگی کمتری را نشان میدهد و این نشان میدهد که مدل تشخیص ورشکستگی زمیجوسکی با موفقیت عمل نموده و تفکیک مناسبی را انجام داده است و نکته آخر اینکه در دو گروه شرکتهای سالم و درماندهی مالی، جهت چولگیها بین متغیرهای رقیب (سود هر سهم و جریانهای نقدی عملیاتی) با متغیر بازده هر سهم معکوس همدیگر میباشد که این موضوع میتواند حاکی از اهمیت و برتری متغیری بر متغیر رقیب باشد که در قسمت نتایج پژوهش بهخوبی خودنمایی خواهد کرد.
7-2- آمار استنباطی در پژوهش حاضر به این دلیل که موضوع آن ایجاب میکند که دورهی مالی به دو دوره بحران و فاقد بحران تفکیک گردد و شرکتها نیز در خلال این تقسیمبندی، خود به دو گروه درمانده مالی و غیر درمانده (سالم) مرتب میشوند و همچنین شرکتهای درمانده و سالم در دل طبقه خود بر اساس میزان و سطح کیفیت افشا به سه زیرگروه کوچکتر (به شرح: قوی، متوسط و ضعیف) تفکیک و جزئیتر میشوند و از طرفی دیگر چون بسیاری از شرکتهای درمانده مالی فقط در یک یا چند سال خاص دچار درماندگی مالی میشوند و قبل از آن در شمار شرکتهای سالم بوده و بعد از آن یا برای همیشه حذف شده (ورشکستگی مطلق) و یا نجات یافته و از حالت درماندگی فارغ میشوند بنابراین، با این شرایط، از یک طرف به دلیل اینکه روش پانل دیتا فقط به سری کامل و بدون گمشدگی پاسخ میدهد و مشاهدات مقطعی مربوط به شرکتهای ورشکسته را از جدول نتایج خود حذف مینماید و عملاً دیگر نمیتوان با این روش در مورد آنهااعلام نظر و نتیجهگیری نمود و از طرف دیگر نیز به دلیل اینکه در دورههای زمانی کوتاهتر نتایج رگرسیون مقطعی با تجمعی تفاوت چندانی ندارد، لذا استفاده از روش پانل دیتا در این پژوهش منطقی و توجیهپذیر نیست. حال بر اساس شرایط خاص پیش آمده و نیز با توجه به اینکه نمونه آماری بسیار بزرگی مورد آزمون قرار میگیرد، بنابراین در این پژوهش از رگرسیون خطی ساده با دیتاهای مقطعی نامنظم (به شرط تحقق مفروضات آن) استفاده خواهد شد.
7-3- آزمون پیشفرضهای رگرسیون همان طور که اشاره شد برای اینکه در مدل رگرسیون خطی، تخمینزنهای ضرایب رگرسیون، بهترین تخمینزنهای بدون تورش خطی باشند، لازم است تا مفروضات این مدل بررسی و آزمون شوند. لذا در ادامه، جزئیات نحوهی بررسی و آزمون این مفروضات بیان شده و سپس نتایج حاصل از برآوردهای انجام شده تشریح میگردد.
7-3-1- فرض عدم وجود همخطی بین متغیرهای مستقل یکی از مهمترین پیششرطهای استفاده از رگرسیون این است که بین متغیرهای مستقل همخطی وجود نداشته باشد. منظور از همخطی در اینجا وجود یک ارتباط خطی بین متغیرهای مستقل است و زمانی اتفاق میافتد که بین دو یا چند متغیر مستقل در یک رگرسیون چندمتغیره همبستگی بالایی وجود داشته باشد. بسته به شدت همبستگی بین متغیرهای مستقل، میزان و نوع همخطی متفاوت خواهد بود. همخطی کمابیش در همه مدلهای رگرسیون موجود است؛ آنچه که مهم است شدت همخطی بین متغیرهای مستقل است. وجود همخطی کامل موجب نقض یکی از فرضهای کلاسیک مدل رگرسیون میشود. یکی از معیارهای ساده جهت شناسایی همخطی استفاده از ضرایب همبستگی بین متغیرهاست. جدولهای4، 5 و 6 ضرایبهمبستگیبینمتغیرهایپژوهشرادرهر سهگروه(کل، درمانده و سالم) نشان میدهد. لازمبهذکراستکهتمامیمتغیرهادرسطح%95 موردارزیابیقرارگرفتهاند.
جدول 4- آزمون ضریب همبستگی پیرسون متغیرهای پژوهش برای کل شرکتها
منبع: یافتههای پژوهشگر
جدول 5- آزمون ضریب همبستگی پیرسون متغیرهای پژوهش برای شرکتهای درمانده مالی
منبع: یافتههای پژوهشگر
جدول 6- آزمون ضریب همبستگی پیرسون متغیرهای پژوهش برای شرکتهای سالم
منبع: یافتههای پژوهشگر
بانگاهیبهجدولهایفوق،درهرسهگروه،ملاحظهمیگرددکهبهاستثنایهمبستگیبیندومتغیر LEVERAGE و ZBPM،سایرمقادیرهمبستگیبینمتغیرهایمستقلپایینمیباشد. درچنینحالتیبا حذفمتغیراهرم (LEVERAGE) ازمعادلهرگرسیونی،شرطعدموجودهمخطیبینمتغیرهایمستقل باقیماندهبرقراربودهولذایکیازشرایطومفروضاتپایهایرگرسیونتأییدمیگردد.
7-3-2- فرض عدم وجود خودهمبستگی باقیماندههای مدل یکی دیگر از پیشفرضهای رگرسیون خطی نااریب، استقلال باقیماندههای مدل از همدیگر میباشد. به عبارتی دیگر منظور از عدم وجود خودهمبستگی این است که هر جزء خطا نباید تحت تأثیر خطاهای سایر دورهها قرار بگیرد. معمولاً وجود خودهمبستگی موجب حرکات سیستماتیک در روند حرکت خطا میشود. در این پژوهش با توجه به اینکه قصد مدلسازی وجود ندارد و فقط به بررسی شدت یک رابطه پرداخته میشود و به عبارتی چون نتیجهگیری اصلی آن بر نتایج آزمون ضرایب همبستگی نیز متمرکز بوده، لذا به منظور تشخیص خودهمبستگی اجزاء خطا در مدلهای رگرسیونی صرفاً به نتایج آماره دوربین واتسون اکتفا شده است.
7-3-3- فرض نرمال بودن باقیمانده مدل یکی از فروض مهم رگرسیون خطی این است که مدل تخمینی باید دارای خطاهایی با توزیع نرمال باشد. به منظور آزمون نرمال بودن جملهی خطا و دیگر متغیرهای پژوهش از آماره آزمون جارک - برا استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده مطابق با جدولهای 7، 8 و 9، مقدار آماره احتمال آزمون جارک – برا برای کل شرکتها و شرکتهای درماندهی مالی و شرکتهای سالم، کمتر از %5 میباشد؛ بنابراین، فرضیه صفر (مبنی بر نرمال بودن جزء خطا) رد میشود و این یعنی اینکه کل متغیرها و خطاها در جامعه و نمونهها غیر نرمال است.
جدول 7- آزمون نرمال بودن دادهها برای کل شرکتها
منبع: یافتههای پژوهشگر
جدول 8- آزمون نرمال بودن دادهها برای شرکتهای درمانده مالی
منبع: یافتههای پژوهشگر
جدول 9- آزمون نرمال بودن دادهها در شرکتهای سالم
منبع: یافتههای پژوهشگر برای رفع مشکل نرمال نبودن باقیماندهها روشهای متفاوتی وجود دارد و در سادهترین حالت معمولاً روش تخمین را موزون نموده یا آن را به روش GLS (حداقل مربعات تعمیمیافته موزون) تغییر میدهند و چنانچه بعد از بهکارگیری این روش باز هم مشکل نرمال نبودن دادهها وجود داشته باشد میتوان از این مشکل صرفنظر کرد؛ اما از آنجا که منظور از توزیع نرمال یک متغیر این است که اولاً متغیر مورد نظر دارای میانگین صفر باشد و ثانیاً دارای واریانس ثابت یا همسان باشد؛ لذا، در این پژوهش برای انتخاب بهترین راهحل، ابتدا هرکدام از این شروط به صورت مجزا مورد بررسی قرار میگیرند.
7-3-3-1- فرض صفر بودن میانگین باقیماندههای مدل همانطورکه اشاره شد اولین شرط نرمال بودنِ توزیع یک متغیر، آن است که متغیر مربوطه باید دارای میانگین برابر با صفر باشد. بر این اساس پس از تخمین مدل در نرمافزار و ایجاد خطاها در صفحه کاری، آزمون میانگین برابر با صفر برای هر سه گروه شرکتها انجام و نتایج آن در زیر به شرح جدول 10 نمایش داده شده است.
جدول 10- آزمون صفربودن میانگین باقیماندهها
منبع: یافتههای پژوهشگر
با توجه به نتایج جدول بالا مشاهده میشود که برای هر سه گروه شرکتها (کل، درمانده و سالم) چون آماره احتمال بیش از %5 میباشد، لذا فرضیهی صفر مبنی بر اینکه میانگین باقیماندههای مدل برابر با صفر است، رد نمیشود. نتیجهگیری مطلوب اخیر و نیز توجه به حجم بسیار بزرگ نمونه که تقریباً با حجم جامعه در مورد صنایع منتخب برابری میکند، زمینهی مناسبی را برای چشمپوشی از فرض نرمال بودن و عدم نگرانی از تعمیمپذیری نتایج فراهم مینماید. 7-3-3-2- فرض همسانی واریانس باقیماندههای مدل دومین شرط نرمال بودنِ توزیع یک متغیر، آن است که تمامی جملات باقیمانده دارای واریانس برابر باشند. در عمل ممکن است این فرض چندان صادق نبوده و به دلایل مختلفی از قبیل شکل نادرست تابع مدل، وجود نقاط پرت، شکست ساختاری در جامعه آماریو ... شاهد پدیده ناهمسانی واریانس باشیم. برای بررسی این مشکل آزمونهای مختلفی توسط اقتصاددانان معرفی شده است. در این مطالعه فرض همسانی واریانس باقیماندهها از طریق آزمون گِلِجسر[xxxv] مورد بررسی قرار میگیرد. در این آزمونها فرضیه صفر مبنی بر وجود همسانی واریانس در باقیماندههای مدل تعریف شده است. با توجه به اینکه نتایج استفاده از این آزمون حاکی از وجود ناهمسانی واریانس باقیماندهها در کل فرضیهها بوده است؛ لذا ناچاراً به منظور رفع ناهمسانی واریانس در این مدلها در ابتدا از رگرسیون حداقل مربعات موزون و با استفاده از وزنهای مطابق آزمون گلجسر استفاده میکنیم و متعاقباً در صورت عدم همسانی واریانس باقیماندهها از رگرسیون حداقل مربعات تعمیمیافته موزون استفاده خواهد شد.
7-4- تحلیل فرضیههای پژوهش در این بخش نتایج آزمونهای آماری انجام شده را به ترتیب مورد تجزیهوتحلیل قرار میدهیم. 7-4-1- نتایج فرضیهی 1: با دقت در اطلاعاتجدول 11، با 95% اطمینان میتوانیم نتیجه بگیریم که فرضیهاولردنشدهاست؛ زیرااگرضریبمتغیر (OCFPS* ZBPM) نسبت به ضریب (EPS*ZBPM) معناداروبزرگترباشد؛به این معناست کهسهامداران سنجشعملکردمبتنی بر نقدینگیرانسبتبهسنجشعملکردمبتنی برسود را درشرکتهایدارای درماندگیمالیترجیحمیدهند. جدول 11- خلاصه نتایج تخمین فرضیه اول
منبع: یافتههای پژوهشگر 7-4-2- نتایج فرضیهی 2: نتایجآزمون فرضیهی دوم طبق جدول12 نشانمیدهدکهضریبمتغیر(OCFPS*ZBPM)درشرکتهایدارایدرماندگی مالیدرحالتوجودبحراندرسطح بازار (DCT)خیلیبیشترازحالت عدموجودبحران(DNT)میباشدوبنابراینبااینمقایسهتااینجاروشنشدکهوجود بحراندرسطحبازاروخامتمالیشرکتهایدرماندهمالیراشدیدترنمودهاست. حالباتوجهبهاینکه ضریبمتغیر EPS*ZBPM درشرکتهایدارایدرماندگیمالیدرهردوحالتوجودبحراندرسطح بازاروعدموجودبحرانمعنادارنبوده،بنابراینبهسادگیمیتواننتیجهگرفتکهفرضیهدومتأییدشده است؛بهعبارتیدیگردرشرکتهایدرماندهیمالی،دردورهبحراندرسطحبازار،جریاننقدی عملیاتیهرسهم (OCFPS) بابازده سهام (R) ارتباطقویترینسبتبهسودهر سهم (EPS) دارد.
جدول 12- خلاصه نتایج تخمین فرضیه دوم
منبع: یافتههای پژوهشگر
7-4-3- نتایج فرضیهی 3: نتایجآزمون این فرضیه در جدول 13 نشانمیدهدکهضرایببرآوردشدهدرشرکتهایدارایدرماندگیمالی،فقطبرایدوسطحضعیفومتوسطِ کیفیتافشابرقراربودهودراینشرکتهامقایسههانشانمیدهدکهضریب (OCF*ZBPM*RANK)ازضریبمتغیر(EPS*ZBPM*RANK) بزرگتربودهوبنابراین،بهسادگیمیتواننتیجهگرفتکهدرحضورشاخصکیفیتافشا، سهامداران تغییر رفتاردادهوسنجشعملکردمبتنی برسودرانسبتبهنقدینگی درارزیابیشرکتهایدرماندهمالی ترجیحدادهاند. به عبارتیبهشاخصکیفیتافشااعتمادنمودهواین شاخص درتصمیمگیریهایشان بیتأثیرنبودهاست. بر این اساس فرضیه سوم تأیید نمیگردد.
جدول 13- خلاصه نتایج تخمین فرضیه سوم
منبع: یافتههای پژوهشگر
8- بحث و نتیجهگیری باانجاماین پژوهش درتلاشبودیمچهارچوبیمنطقیومفهومبرایدرکعللتفاوتدرنتایج ارزیابیهایدومعیار سو هر سهم و جریانهای نقدی عملیاتی هر سهمرابسازیمبهطوریکهبتوانیمبهکمکآندرمقاطعزمانیمختلفمعیار ارزیابیعملکردبرتررابهپشتوانهنتایجاین پژوهش معرفیواز اختلافنظرهایاحتمالیتاحدشایستهایکاستهباشیم. هدف این پژوهش، بررسیتوانمندیجریانهای نقدی عملیاتی هر سهم برسودهرسهمدرارزیابیعملکردشرکتهادردورههای درماندگیمالیو بحرانهای مالی فراشرکتی میباشد. برای دستیابی به بهترین نتیجه، لازم شد که با دید وسیع و همه جانبهای به این موضوع پرداخته شود؛ بنابراین، علاوه بر آزمون سه فرضیه اصلی، به طور ضمنی و تکمیلی 12 فرضیهی دیگر نیز تدوین و آزمون گردید که به دلیل محدودیت در وجود دیتای کافی برای یک مورد از این فرضیهها، خوشبختانه سایر فرضیهها [11 مورد] آزمونپذیر بوده و نتایج آنها در کنار نتایج فرضیههای اصلی، ارائه و مورد تجزیهوتحلیل و تفسیر قرار گرفته است. به عبارتی، نتیجهی نهایی این پژوهش از تجمیع و ترکیب نتایج جداگانه فرضیههای مذکور حاصل میآید. نتیجه نهایی این تحقیق، نشان میدهد کهدرکلیهشرکتها(اعمازشرکتهایسالموشرکتهای درماندهمالی)، سهامداران بهطورکلی درحضورشاخصکیفیتافشاووجودشفافیتاطلاعاتیدربازارسرمایه، سنجشعملکردمبتنی براقلامسودرا منطقیتردانستهوآنرانسبتبهسنجشعملکردمبتنی برنقدینگی ترجیحمیدهند. به عبارتی دیگرهرچهسطحکیفیتافشاءبالاترباشد،سود رابطهی قویتری با بازده سهام داشته و بر این اساس سنجشعملکردمبتنی برسود،نقشیپررنگتروانتخابمطمئنتریبهنظرمیرسد. این نتیجهگیری مطابق با یافتههای پژوهش مشایخی و شریعتی (1388) میباشد. اما در صورت عدم حضور شاخص کیفیت افشا، سهامداران به دلیل عدم اطمینانی که به آینده شرکتهای درمانده مالی خواهند داشت و نیز به دلیل اینکه مدیران شرکتهای درمانده مالی جهت کتمان ضعف مالی و عملکردی خود مطابق با نتایج پژوهشهای اعتمادی و عبدلی (1394) و حجازی و همکاران (1390) با احتمال قوی به مدیریت سود خواهند پرداخت و قطعاً در کوتاهمدت نیز خواهند توانست آن را دستکاری نمایند؛ بنابراین، در این وضعیت همگام با نتایج فرضیههای اول و دوم سنجش عملکرد مبتنی بر جریانهای نقدی اولویت غالب سهامداران خواهد شد. این نتیجهگیری مطابق با یافتههای پژوهش جانگ و همکاران (2017) میباشد. همچنین نتایج پژوهش حاضر به طور ضمنی با نتایج پژوهشهای یعقوب نژاد (1386) و عرب مازار یزدی و همکاران (1385) که بر وجود محتوای فزاینده سود نسبت به جریانهای نقدی عملیاتی تأکید داشتهاند همسویی و همخوانی دارد. با عنایت به یافتههای این پژوهش، پیشنهادمیشودکه:الف) چونسود هرسهمیکشاخصپایهایوایدهآلدرارزیابیهایسرمایهگذاراندرانتخاب بهترینگزینهیسرمایهگذاریوتشخیصاستمرارنگهدارییارسیدنبهنقطهیفروشآنسهام بهخصوصدردورههایعدموجودبحراندرسطحبازارمیباشد،لذاشایستهاستکهپژوهشگرانبه اینشاخصدرتحقیقاتخودتوجه ویژهایداشتهباشندودرمقایسهبااینشاخص،تحقیقاتخودرا درموضوعارزیابیعملکردتدوینوطراحینمایند.ب) ازآنجاییکهنتایجاین پژوهش نشاندادکهشاخصجریاننقدیعملیاتیهرسهمدرشرایط مختلفیازجمله،درهنگامپایینبودنکیفیتافشادرسطحشرکتونیزدرمواقعوجودبحراندرسطح شرکت (درماندگیمالی) ودرسطحبازار (فراشرکتی) یکشاخصبرتربوده،لذاپیشنهادمیشودکه مراجع قانونگذار بهالزامیکردناندازهگیریوافشاءاینمعیاردرکنارشاخصسودهرسهماقدام نمایند.ج) درحینتفسیرنتایجحاضربهوضوحمشاهدهگردیدکهشرکتهاییباسطحافشایقویبه ندرتدرشمارشرکتهایدرماندهمالیواقعمیشوندوچنینکیفیتافشاییحتیبراسترسوفشار وجودبحراندربازارنیزغلبهمیکرد. اینمطلب،اهمیتتوجهبهشاخصکیفیتافشاکهتوسطبورس اوراقبهادارتهرانتهیهوتنظیممیشودرابیشازپیشنمایانساختهولذاپیشنهادمیشودکهسازمان بورسواوراقبهادارتهراناینعملیاتراادامهدهدتاحداقلیکروزیبهیکمطالبهعمومیازسوی سرمایهگذارانبازارسرمایهتبدیلشود.د) حضوراندکشرکتهایدرماندهمالیدربورساوراقبهادارسببشدکهانجامچنینتحقیقی ممکنگردد. برایناساسپیشنهادمیشودکهبهجایغربالگریشرکتهادربورسبراساسقدرت سودآوریوسایرمعیارهایمطرح،منطقیاستبهچنینشرکتهاییتداومحضوردادهشودوصرفاًبر میزانکیفیتافشایآنهاسختگیریشود و هـ) پیشنهادمیشودکه تهیهکنندگاناطلاعاتدرتلاشباشندکهمحیطاطلاعاتیشفافیفراهمکنند و ازمدیریتسوداختیاریکهتأثیرمنفیبرشفافیتاطلاعاتمالیداردپرهیزنمودهتاسرمایهگذارانو سایر استفادهکنندگانبتوانندبااطمینانخاطربیشتریتصمیمگیریکنند. [1]-گروه حسابداری، واحد سنندج، دانشگاه آزاداسلامی، سنندج، ایران. [2]- گروه حسابداری، واحد سنندج، دانشگاه آزاداسلامی، سنندج، ایران. نویسنده مسئول.Ataata.mm68@gmail.com [3]- گروه حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. [i]. Earning (E) [ii]. Earning Per Share (EPS) [iii]. Return (R) [iv]. Operating Cash Flow (OCF) [v].Beaver, W. H. (1989) [vi]. Dechow, P. (1994) [vii]. Bernard, V. L., and T. L. Stober. (1989) [viii]. Lamont, O., C. Polk, and J. Saa-Requejo. (2001) [ix]. Griffin, J., and M. Lemmon. (2002) [x]. Campbell, J., J. Hilscher, and J. Szilagyi. (2008) [xi]. Chava, S., and A. Purnanandam. (2010) [xii]. George, T., and C. J. Hwang. (2010) [xiii]. Chan, K., and N. Chen. (1991) [xiv]. Vassalou, M., and Y. Xing. (2004) [xv]. Whited, T., and G. Wu. (2006) [xvi]. Livdan, D., H. Sapriza, and L. Zhang. (2009) [xvii]. Casey, C., and N. Bartczak. (1985) [xviii]. Gentry, J. A., P. Newbold, and D. T. Whitford. (1985) [xix]. Largay, J., and C. Stickney. (1980) [xx]. W. T. Grant Company [xxi]. Almeida, H., M. Campello, and M. S. Weisbach. (2004) [xxii]. Han, S., and J. Qiu. (2007) [xxiii]. Bates, T. W., K. Kahle, and R. M. Stulz. (2009) [xxiv]. Asquith, P., R. Gertner, and D. Scharfstein. (1994) [xxv]. Jong E. L., Robson G., Myung S.P. (2017) [xxvi].Shubita, M. F. (2013) [xxvii]. Consler, J., Lepak, G. M. & Havranek S. F. (2011) [xxviii]. Chan, K., Chan, L., Jegadeesh, N. & Lakinishok, J. (2011) [xxix]. Hirshleifer, D., K. Hou, & S.H. Teoh. (2010) [xxx]. Ohlson, J.A. (1995) [xxxi]. Zhang. (2000) [xxxii]. Zmijewski Bankruptcy Probability Model (ZBPM) [xxxiii]. Gordon, M.J. (1971) [xxxiv]. Whitaker, Richard. (1999) [xxxv]. GlejserTest | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
فهرست منابع 1) امانی،علیوغلامحسیندوانی، (1396)،"بورسسهامونحوهیقیمتگذاریسهام"،تهران،انتشاراتکیومرث، چاپدوم 2) انواری رستمی، علی اصغر، وحید احمدیان و سید اصغر میرزاده، (1394)، "بررسی تأثیر جریان وجوه نقد عملیاتی و تصمیمات ساختار سرمایه بر تصمیمات سرمایهگذاری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه بورس اوراق بهادار، سال 2، شماره 30، صص 112-82 3) بنی مهد، بهمن و قادر رحمن نژاد، (1396)، "محتوای ارزشی سود تقسیم شده در شرکتها"، فصلنامهپژوهشهایحسابداریمالیوحسابرسی،سال9 ،شماره33،صص 28-17 4) پورزمانی،زهرا،آزیتاجهانشادوهاشمکمالیرضایی، (1390)، "بررسیتأثیرشاخصهایکلاناقتصادیبربازدهسهام"، فصلنامهپژوهشهایمدیریت،دوره 23،شماره 89 ،صص 47-37 5) جهانگیرنیا،حسین،غزلالساداتصدرائی،اکرمکریمیوپریسامحمدرحیمی، (1396)، "آیاتواناییوجهنقد عملیاتیبرایاندازهگیریعملکردشرکتدردوراندرماندگیمالیافزایشمییابد؟"،فصلنامهمطالعاتمدیریتوحسابداری،دوره 3،شماره 3 (12)،صص 461 6) حجازی،رضوان،روحاللهقیطاسیومحمدباقرکریمی، (1390)، "هموارسازیسودوعدماطمیناناطلاعاتی"،فصلنامهبررسیهایحسابداریوحسابرسی،دوره 18،شماره 63،صص 63 7) حجازی،رضوان،سونا نوروزی و فاطمه قشقایی، (1398)، "تأثیر سرمایهگذاری در سرمایه در گردش بر ارزش بازار شرکت با توجه به محدودیتهای تأمین مالی شرکتها"،فصلنامهپژوهشهایحسابداریمالیوحسابرسی،سال11 ،شماره42،صص 55 8) حسینی، سیدعلی، غلام رضا کرمی و حامد عمران، (1392)، "مقایسه اطلاعات مالی مبتنی بر جریانهای نقدی و اطلاعات مالی مبتنی بر حسابداری تعهدی در پیشبینی بازده سهام با توجه به چرخه عمر شرکتها"، فصلنامه پژوهشهای تجربی حسابداری، سال 2، شماره 7، صص 168-149 9) حیدرپور،فرزانهوزیباخواجهمحمود، (1393)، "رابطهبینویژگیهایپیشبینیسودهرسهمتوسطمدیریتبرریسکوارزششرکتباهدفآیندهنگریدرتصمیمگیری"،فصلنامهدانشتحلیلمالیاوراقبهادار،سال7،شماره 22،صص 25 10) حیدرپور،فرزانهوسمیهزارع رفیع، (1393)، "رابطهبینویژگیهایپیشبینیسودهرسهمتوسطمدیریتبرریسکوارزششرکتباهدفآیندهنگریدرتصمیمگیری"،فصلنامهپژوهشهایحسابداریمالیوحسابرسی،سال6 ،شماره22،صص247-213 11) دارابی،رویا،حمیدرضا وکیلیفردومسعودمشکین، (1392)،"رابطهبینجریاننقدیعملیاتیوسودعملیاتیبابازدهسهامشرکتهاوتأثیرعدمتقارناطلاعاتیبراینروابط."،فصلنامهعلمیپژوهشیحسابداریمدیریت،سال 6 ،شماره16،صص 1 12) زمردیان،غلامرضا،مهرداد عاصیو طاهره امینیان، (1395)، "پیشبینیرفتارسودنقدی،تأکیدبرنقشتأثیرسودوجریاننقد عملیاتی"،فصلنامهبورساوراقبهادار،سال 9، شماره 35،صص 64 13) عربمازاریزدی،محمد،بیتامشایخیوافسانهرفیعی، (1385)، "تأثیر متغیرهای سود تقسیمی و فرصتهای رشد بر رابطهی کیفیت گزارشگری مالی و نوسانپذیری بازده سهام"،فصلنامهبررسیهایحسابداریوحسابرسی،شماره 43،صص118-99 14) فدایی نژاد، محمد اسمعیل، سارا شهریاری و فرشاد سلیم، (1394)، " معمای رابطه ریسک درماندگی مالی با بازده سهام"، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت دارایی و تأمین مالی، سال 3، شماره 2، صص 54-33 15) کردستانی، غلامرضا، نقی بهرامفر و علی امیری، (1398)، "تأثیر کیفیت افشا بر عدم تقارن اطلاعاتی"،فصلنامهپژوهشهایحسابداریمالیوحسابرسی،سال11 ،شماره42،صص 175 16) کیقبادی،امیررضا،شادانصدیقبهزادی،سعیدطهماسبیخورنهوسمیراسیف، (1397)، "تأثیرکیفیتافشایاطلاعاتوعدمتقارناطلاعاتیبرنوسانپذیریبازدهسهامبااستفادهازسیستممعاملاتهمزمان"،فصلنامهپژوهشهایحسابداریمالیوحسابرسی،سال10،شماره 40،صص88-69 17) مشایخی،بیتاوعلیرضاشریعتیایوری، (1388)، "مقایسهسودوجریاناتنقدیبهعنوانمعیارهاییبرایارزیابیعملکردشرکت"،فصلنامهحسابداریمالی،سال1،شماره 4،صص25-1 18) میزری هرمزآبادی، مجید و رحمت الله نادری بنی، (1396)، "ویژگیهای معاملات بازار سرمایه و اثر آن بر نحوهی قیمتگذاری مدلهای ارزشگذاری حسابداری"، فصلنامه حسابداری مالی، سال 9، شماره 34، صص 101-71 19) یعقوبنژاد،احمد، (1386)، "مقایسهوتحلیلنقشسودوجریانهایوجوهنقددرتبیینبازدهبلندمدت"،فصلنامهپژوهشهایاقتصادی،دوره 7،شماره 2،صص277-253 20) واعظ،سیدعلیوسیدصابردرسه، (1397)، "بررسیتأثیرتخصصحسابرسدرصنعتبررابطهبینعدمشفافیت اطلاعاتمالیوخطرسقوطآتیقیمتسهام"،مجلهتحقیقاتحسابداریوحسابرسی،انجمنحسابداریایران،شماره 39، صص 111 21) Almeida, H., M. Campello, & M. S. Weisbach, (2004), “The Cash Flow Sensitivity of Cash”, The Journal of Finance 59 (4), PP. 1777–1804. 22) Asquith, P., R. Gertner, & D. Scharfstein, (1994), “Anatomy of Financial Distress: An Examination of Junk Bond Issuers”, The Quarterly Journal of Economics 109 (3), PP. 625–658. 23) Bates, T. W., K. Kahle, & R. M. Stulz, (2009), “Why Do U.S. Firms Hold so much more Cash than They Used to?”, The Journal of Finance, 64, PP. 1985–2021. 24) Beaver, W. H., (1989), “Financial Accounting: An Accounting Revolution”, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. 25) Bernard, V. L., & T. L. Stober, (1989), “The Nature & amount of Information in Cash Flows & Accruals”, The Accounting Review, 64 (4), PP. 624–652. 26) Campbell, J., J. Hilscher, & J. Szilagyi, (2008), “Predicting Financial Distress & the Performance of Distressed Stocks”, Journal of Investment Management, 9 (2), PP. 14–34. 27) Casey, C., & N. Bartczak, (1985), “Using Operating Cash Flow Data to Predict Financial Distress: Some Extensions”, Journal of Accounting Research, 23 (1), PP. 384–401. 28) Chan, K., & N. Chen, (1991), “Structural & Return Characteristics of Small & Large Firms”, The Journal of Finance, 46, PP. 1467–1484. 29) Chava, S., & A. Purnan&am, (2010), “Is Default Risk Negatively Related to Stock Returns?”, The Review of Financial Studies, 23 (6), PP. 2523–2559. 30) Chien-Chiang Leea, Mei-Ping Chenb and Shao-Lin Ningc (2017), “Why Did some Firms Perform better in the Global Financial Crisis?”, Economic Research, Taylor and Francis Group, Vol. 30, No. 1, PP. 1339–1366. https://doi.org/10.1080/1331677X.2017.1355258 31) Dechow, P., (1994), “Accounting Earnings & Cash Flows as Measures of Firm Performance: The Role of Accruals”, Journal of Accounting & Economics, 18 (1), PP. 3–42. 32) Gentry, J. A., P. Newbold, & D. T. Whitford, (1985), “Classifying Bankrupt Firms with Funds Flow Components”, Journal of Accounting Research, 23, PP. 146–160. 33) George, T., & C. J. Hwang, (2010), “A Resolution of the Distress Risk & Leverage Puzzles in the Cross Section of Stock Returns”, Journal of Financial Economics, 96, PP. 56–79. 34) Gordon, M.J., (1971), “Towards a Theory of Financial Distress”, The Journal of Finance, 26, PP. 347-356. 35) Griffin, J., & M. Lemmon, (2002), “Book-to-market Equity, Distress Risk, & Stock Returns”, The Journal of Finance, 57 (5), PP. 2317–2336. 36) Han, S., & J. Qiu, (2007), “Corporate Precautionary Cash Savings”, Journal of Corporate Finance, 13, PP. 43–57 37) Jong E. L., Robson G., Myung S.P., (2017), “Does the Ability of Operating Cash Flows to Measure Firm Performance Improve during Periods of Financial Distress?”, The Journal of ACCOUNTING HORIZONS American Accounting Association, DOI: 10.2308/acch-51594, 31(1): 23–35. 38) Lamont, O., C. Polk, & J. Saa-Requejo, (2001), “Financial Constraints & Stock Returns”, The Review of Financial Studies, 14, PP. 529–554. 39) Largay, J., & C. Stickney, (1980), “Cash Flows, Ratio Analysis & the W. T. Grant Company bankruptcy”, Financial Analysts Journal, (2), PP. 51–54. 40) Livdan, D., H. Sapriza, & L. Zhang, (2009), “Financially Constrained Stock Returns”, The Journal of Finance 64 (4), PP. 1827–1862. 41) Vassalou, M., & Y. Xing, (2004), “Default Risk in Equity Returns”, The Journal of Finance, 59 (2), PP. 831–868. 42) Whitaker, Richard, (1999), “The Early Stage of Financial Distress”, Journal of Economics & Finance, 23(2), PP. 123-133. 43) Whited, T., & G. Wu, (2006), “Financial Constraints Risk”, The Review of Financial Studies, 19 (2), PP. 531–559. 44) Zmijewski, M., (1984), “Methodological Issues Relating to the Estimation of Financial Distress Prediction Models”, Journal of Accounting Research, 22 (Supplement), PP. 59–82.
یادداشتها
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 733 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 384 |