تحلیل الگوی کنشگر گرماس در شخصیت های رمان «سلحشور»

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 6، دوره 13، شماره 47، فروردین 1400، صفحه 157-177   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2021.682071

نویسندگان

هادی کریمخانی¹؛ ماه نظری^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

چکیده

ارزش هر داستان در پیوند بین دو رویۀ سطح و ساختار است. بنابراین، شناخت ساختار روایی داستان و توصیف و تشریح شخصیت ­های داستانی، یکی از مهم­ترین نکته­ ها در بحث از متون ادبی شناخته شده­ است. شخصیت از عناصر کلیدی هر روایت است با اعمال و گفتار خود نقش ­آفرینی می­ کند. گرماس، ازجمله صاحب­ نظرانی است که در بررسی شخصیت­ های داستان، الگوهای کنشی را طراحی کرده است. مقالۀ حاضر، به شیوۀ تحلیلی – توصیفی، به بررسی شخصیت در رمان «سلحشور» اثر عبدالحسین صنعتی­ زاده می­ پردازد. نتایج حاصل از بازتاب الگوی گرماس بر این اثر داستانی، حاکی از آن است که این الگوی کنشی کاملا در این رمان قابل تطبیق است. این رمان تاریخی دارای شخصیت­ های متعددی است که می­ توان آن­ها را طبق الگوی کنشی گرماس، با عناوین کنش یار، کنشگر، ضد کنشگر، کنش­گزار و کنش ­پذیر طبقه­ بندی کرد و هدف را مبنای این طبقه­ بندی قرار داد.

کلیدواژه‌ها

سلحشور؛ عبدالحسین صنعتی زاده؛ گرماس؛ الگوی کنشی؛ شخصیت

مراجع

کتاب ­ها

احمدی، بابک (1372) ساختار تاویل متن، تهران: مرکز.

اخوت، احمد (1371) دستور زبان داستان، چاپ اول، اصفهان: نشر فردا.

آتش سودا، محمدعلی (1384) داستان امشب، چاپ اول، تهران: آسیم.

برتنس، یوهانس ویلم (1384) مبانی نظریۀ ادبی، ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.

پراپ، ولادیمیر (1368) ریخت­ شناسی قصه ­های پریان. ترجمۀ فریدون بدره­ای، چاپ اول، تهران: انتشارات توس.

سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1384) راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمة عباس مخبر، تهران: طرح نو.

صنعتی­زاده، عبدالحسین (1312) سلحشور، تهران: زوار.

علیپور، احمد و دیگران (1386) روانشناسی عمومی، تهران: پیام نور.

گلدمن، لوسین (1371) جامعه ­شناسی ادبیات (دفاع از جامعه شناسی رمان)، ترجمۀ محمد پوینده، چاپ اول، تهران: هوش و ابتکار.

لور، کاترین (1381) شناخت هنر رمان. ترجمۀ محمد قلیچ خانی، تهران: روزنه.

مارتین، والاس (1389) نظریه های روایت، ترجمۀ محمد شهبا، تهران: هرمس.

میرصادقی، جمال (1385) عناصر داستان، چاپ چهارم، تهران: سخن.

میرعابدینی، حسن (1385) هشتاد سال داستان کوتاه ایرانی، تهران: کتاب خورشید.

وات، ایان (1374) نظریۀ رمان، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: نظر.

وبستر، راجر (1382) پیش درامدی بر نظریۀ ادبی، تهران: روزنگار.

هارلند، ریچارد (1386) ابرساختارگرایی: فلسفۀ ساختارگرایی و پساساختارگرایی، ترجمۀ فرزان سجودی، تهران: سورۀ مهر.

مقاله ­ها

حاجی­زاده، مهین و محدثه ابهن (1392) تحلیل ساختاری شخصیت ­های رمان بیروت 75 بر اساس نظریۀ کنشی گرماس، دو فصلنامۀ علمی پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، سال سوم، شماره 5، پیاپی 7، صص55-80.

حسن لی، کاووس و ساناز مجرد (1388) بررسی ساختار رمان کلمیر براساس نظریۀ برمون، مجلۀ جستارهای ادبی، شمارۀ 165، صص 111-95.

مشیدی، جلیل و راضیه آزاد (1390) الگوی کنشگر در برخی روایت­ های کلامی مثنوی معنوی براساس نظریۀ الگوی کنشگر آلژیرداس گرماس، پژوهش ­های زبان و ادبیات فارسی، دورۀ جدید، سال 3، شمارۀ 3، صص 46-35.

هاشمیان، لیلا و رضوان صفایی صابر (1389) شخصیت ­پردازی در شش داستان کوتاه هوشنگ گلشیری، پژوهش­های نقد ادبی و سبک­شناسی، شمارۀ 2، صص169-191.

منابع لاتین

Greimas, a. j. (1983). Stractral semantics: an attempt at a methid published by university of nebraksa press.

Toolan, Michael. (2008). A critical linguistic introduction, London: cloob.