تدوین بستۀ آموزشی مقابله با استرس شغلی و مقایسۀ اثربخشی آن با شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب و افسردگی کارکنان شرکت تام کار

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 9، دوره 22، شماره 1 - شماره پیاپی 83، خرداد 1400، صفحه 103-120   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2020.1903903.2507

نویسندگان

سمیه گرجی¹؛ اصغر آقایی^{* 2}؛ محسن گل پرور³

¹دانشجوی دکتری تخصصی مشاوره دانشگاه، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

²استاد گروه روان شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

³دانشیار، گروه روان شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

هدف این پژوهش، تدوین بستۀ آموزشی مقابله با استرس شغلی و مقایسۀ اثربخشی آن با شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب و افسردگی کارکنان شرکت تام کار بود. این تحقیق به روش ترکیبی و از نوع طرح‌های تحقیق آمیخته اکتشافی بود. برای تدوین بستۀ از روش پدیدارشناختی-تحلیل محتوا استفاده شد که 7 کد اصلی (اضطراب، افسردگی، هوش هیجانی پایین، راهبردهای مقابله‌ای ناکارآمد، مشکلات شناختی، ضعف مهارت‌های اجتماعی و ضعف اعتقادات مذهبی) به دست آمد و بستۀ آموزشی بر اساس این ابعاد تنظیم شد. روش پژوهش بخش کمی، طرح آزمایشی سه گروهی سه مرحله‌ای بود و جامعۀ آماری شامل همۀ شاغلین مشغول به خدمت در بخش‌های فنی شرکت تام کار بودند که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند 45 نفر از کارکنان انتخاب و به‌صورت تصادفی در سه گروه (هر گروه 15 نفر) قرار داده شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامۀ اضطراب بک و پرسشنامۀ افسردگی بک استفاده شد. گروه آزمایشی 1 تحت آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در 8 جلسۀ 90 دقیقه‌ای و گروه آزمایشی 2 تحت آموزش مقابله با استرس شغلی در 10 جلسۀ 90 دقیقه‌ای قرار گرفتند. برای تجزیه‌وتحلیل یافته‌های پژوهش از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که هر دو آموزش، تغییرات معناداری در افسردگی و اضطراب در مرحلۀ پس‌آزمون و پیگیری ایجاد کردند (p≤0.05). همچنین نتایج آزمون تعقیبی بونفرنی حاکی از آن بود که میزان اثربخشی آموزش بستۀ مقابله با استرس شغلی نسبت به شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بیشتر است. لذا نتیجۀ پژوهش، حمایتی تجربی برای هر دو آموزش در جهت بهبود افسردگی و اضطراب در کارکنان صنعت فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

اضطراب؛ افسردگی؛ شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی؛ مقابله با استرس شغلی؛ کارکنان شرکت تام کار

مراجع

Ahmadi, S., Mirzaiyan, B., & Maddah, M T. (2017). Efficacy of Mindfulness-Based Cognitive Therapy on Worry and Cognitive Avoidance in Anxious Students of Universities. Journal of Neuroimmune Pharmacology, 1 (1), 1-10. [Persian]

Beyrami M, Movahedi, Y., & Alizadeh Goradel J. (2015). The effectiveness of cognitive-based mindfulness therapy in reducing social anxiety and dysfunctional attitudes in adolescents. Social Cognitive Magazine, 4 (7), 52 -41. [Persian].

Blanck, P., Perleth, S., Heidenreich, T., Kroeger, P., Ditzen, B., Bents, H., & Mander, J. (2018). Effects of mindfulness exercises as stand-alone intervention on symptoms of anxiety and depression: Systematic review and meta-analysis. Behaviour Research and Therapy, 102, 25-35.

Beck A. T., Steer R. A., & Garbin M. G. )1988(. Psychometric properties of the Beck Depression Inventory: Twenty-five years of evaluation. Clinical Psychology Review, 8 و 77-100.

Crane, R. (2009). Mindfulness based cognitive therapy. 1st ed. New York: Rout ledge press; 35.

Friganovic, A., Kovačevic, I., Ilic, B., Zulec, M., Kriksic, V., & Grgas Bile, C. 2017. Healthy Settings in Hospital - How to Prevent Burnout Syndrome in Nurses: Literature Review. Acta Clin Croat, 56(2), 292-298.

Ford, T., Richardson, J., Wilkinson, K., Smith, P., Berry, V., Barnhofer, T., ... & Kuyken, W. (2020). Could mindfulness-based cognitive therapy prevent a lifelong recurrent course of depression or anxiety by addressing key mechanisms of vulnerability in high-risk adolescents? The British Journal of Psychiatry, 1(3).

Georgellis, Y., Lange, T., & Tabvuma, V. (2012). The impact of life events on job satisfaction, Journal of Vocational Behavior, 80, 464–473

Goudarzi, M., Ghasemi, N., Mirderikvand, F., & GholamreZaei, S. (2018). The Effectiveness of cognitive therapy based on mindfulness on positive affect, psychological flexibility and mind-awareness components of people With depression symptoms. Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry, 5 (5), 53-68. [Persian].

Golparvqr, M., Nayeri, S., & Mahdad, A. (2010). The relationship between organizational values with job stress, emotional exhaustion and organizational deviant behaviors in Zoob. Knowledge and research in applied psychology, 42, 67-46. [Persian].

Grensman, A., Acharya, BD., Wändell, P., Nilsson, GH., Falkenberg, T., Sundin, Ö., & Werner, S. (2018). Effect of traditional yoga, mindfulness-based cognitive therapy, and cognitive behavioral therapy, on health related quality of life: a randomized controlled trial on patients on sick leave because of burnout. BMC Complement Altern Med, 18(1),80-92.

Hassanzadeh Pashang, S., Zare, H., & Alipoor, A. (2012). Effectiveness of teaching stress coping methods on resilience, anxiety, depression and stress in patients with spinal cord injury. Journal of Pars University of Medical Sciences (Jahrom), 10 (3), 15-26. [Persian].

Haji Seyed Javadi T., Tajikzadeh F., Bayat H., Eshraghi N., Roshandel Z., & Rahmani S. (2018). Comparison of Effectiveness of the Mindfulness-Based Cognitive Therapy and the Metacognition Treatment on Anxiety, Depression and Stress Among Breast Cancer Patients. Int Clin Neurosci J, 5(2), 62-66. [Persian].

Helmes, E., & Ward, B. G. (2017). Mindfulness-based cognitive therapy for anxiety symptoms in older adults in residential care. Aging & mental health, 21(3), 272-278.

Jalali, D., & Aghaee, A. (2017). Comparing the effectivness of Natived Mindfulness Based Cognitive Therapy (nMBCT) according to Iranian-Islamic culture and Cognitive-Behavioral Therapy (CBT) on blood presure. Journal of Shahrekord Uuniversity of Medical Sciences, 18(6), 125-139. [Persian].

Kahrizi, SH., Taghavi, M., Ghasemi, R., & Goodarzi, M. (2017). The effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) on Depression, Anxiety and Somatic Symptoms in Asthma patients. Razi Journal of Medical Sciences, 24(154), 27-36. [Persian].

 

Khoshkhatti, N., Amiri majd, M., Bazzazian, S., & Yazdinezhad, A. (2020).The Effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy on Symptoms of Anxiety, Depression and Stress in Renal Patients under Hemodialysis. IJNR, 14 (6), 9-17. [Persian].

Kuyken, W., Hayes, R., Barrett, B., Byng, R., Dalgleish, T., Kessler, D., & et al. (2015). Effectiveness and cost-effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy compared with maintenance antidepressant treatment in the prevention of depressive relapse or recurrence (PREVENT): a randomised controlled trial. Lancet, 386 (9988), 63-73.

Ledikwe, JH., Kleinman, N.J., Mpho, M., Mothibedi, H., Mawandia, S., &Semo, BW. (2018). Associations between healthcare worker participation in workplace wellness activities and job satisfaction, occupational stress and burnout: a cross-sectional study in Botswana. BMJ Open, 16; 8(3), 46-54.

Luberto, CM., Magidson, JF., & Blashill, AJ. (2017). A Case Study of Individually Delivered Mindfulness-Based Cognitive Behavioral Therapy for Severe Health Anxiety. J Cognitive and Behavioral Practice, 24(4), 484- 495.

Mami, SH., Akbari, R., Akbari, J., Akbari, S., & Mahki, B. (2015). JOB STRESS AND ITS RELATIONSHIP WITH ORGANIZATIONAL COMMITMENT AND JOB PERFORMANCE AMONG THE PRISON STAFF OF ILAM PROVINCE. Journal of Health System Research, 11 (2), 348-338. [Persian].

Mehrabi, T., Gorj, S., & Zolfaghari, B. (2015). The effect of Cacao on occupational burnout. Iranian Journal of Psychiatric Nursing, 2(4), 1-11. [Persian].

Mikolajczak, M., Brianda, ME., Avalosse, H, & Roskam, I. (2018). Consequences of parental burnout: Its specific effect on child neglect and violence. Child Abuse Negl, 28(80),134-145.

Mohammadpour, S., Ahmadi Sabzevari, F., & Nazari H. (2015). Comparison of the effectiveness of pharmacotherapy with mindfulness-based cognitive therapy in reducing the severity of symptoms of major depressive disorder. Journal of Behavioral Sciences Research, 13 (4), 624- 617. [Persian].

Movallali, G., Amiri, M., Yousefi Afrashteh, M., & Morovati, Z. (2016). Instructing Stress coping strategies to Mother with deaf children and its Impact on their depression and decline parenting stress. Middle Eastern Journal of Disability Studies, 6, 146-151. [Persian].

Nazemi A., & Jafari A. (2016). The effectiveness of cognitive-behavioral stress management training on reducing anxiety and depression in gifted students. The Second National Conference on School Psychology. Ardabil, Mohaghegh Ardabil University. [Persian].

Rafiei M & Seifi A. (2013). Evaluation of reliability and validity of Beck Anxiety Scale in students. Journal of Clinical Psychology Thought and Behavior, 7 (27), 93-37. [Persian].

Razavizadeh Tabadkan, B B Z., Jajarmi, M., & Vakili, Y. (2019). The Effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy on Ruminative Thoughts, Perceived Stress and Difficulties in Emotion Regulation of Women With Type 2 Diabetes. IJPCP, 24 (4), 370-383. [Persian].

Saberinia, A., Aflatonian, A., Janat, F., & Aminizadeh, M. (2019). The effectiveness of cognitive-based cognitive therapy, awareness on the anxiety of pre-hospital emergency staff: a semi-experimental study. Rehabilitation Magazine, 20 (4), 340-349. [Persian].

Saduk, B., Saduk, V., & Ruiz P. (2015). Summary of Psychiatry (Behavioral Sciences / Clinical Psychiatry). Translated by Farzin Rezaei (2016). Tehran: Arjmand Book Publications.

Segal, Z.V., Williams, J. M. G., & Teasdale, J.D. (2002). Mindfulness-based cognitive therapy for depression: A new approach to preventing relapse. New Yourk: Guilford press.

Taheri, S., & Sajjadian, A. (2018). The effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on fatigue, anxiety and depression in employees with chronic fatigue syndrome. Psychological achievements, 25 (2), 129-150. [Persian].

Zeidan, F., Johnson, S.K., Diamond, B.J, David, Z., & Goolkasian, P. (2010). Mindfulness meditation improvescognition: Evidence of brief mental training. Conscious Cognitive, 19, 597-605.