شعر سیاسی ایران از سقوط رضا شاه تا کودتای 28مرداد 1332

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 5، دوره 13، شماره 47، تیر 1400، صفحه 47-70   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2021.682130

نویسنده

مهدی حسنی باقری شریف آباد^*

عضو گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت

چکیده

یکی از مهم‌ترین مقاطع تاریخ معاصر ایران فاصله سال های 1320 تا 1332 است .در این دوره پس از برکناری رضا شاه از قدرت به دست متفقین ، نوعی خلاء قدرت در کشور پدید آمد که در پرتو آن و در نبود قدرتی استبدادی ، فضای باز سیاسی در کشور شکل گرفت که از آن عموما با عنوان دوران «دموکراسی نیمدار» یاد می-شود. در این دوره برای اولین بار پس از سال های آغازین مشروطیت ، احزاب ، گروهها و دسته های سیاسی با تفکرات و سلایق مختلف مجال عرض اندام می یابند. این مقاله تاثیر این دوران را بر ادبیات ایران مد نظر قرار داده است و با طرح پرسشی پیرامون وضعیت کلی ادبیات سیاسی در حوزه شعر ، تلاش کرده است با استفاده از روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و تحلیل محتوا درونمایه اصلی آثار مهم‌ترین شاعران این دوره را بررسی کند. در نهایت این پژوهش به این نتیجه رسیده است که به تبع وجود فضای باز سیاسی در این سال ها و امید به بهبود اوضاع ، درونمایه ادبیات سیاسی ایران در حوزه شعر با تغییر آشکاری نسبت به دوران بسته رضاشاه به سوی مردم گرایی ، تعهد ، دعوت به مبارزه ، واقعگرایی و طرح مضمون‌های خوشبینانه حرکت کرده است.

کلیدواژه‌ها

"تاریخ معاصر ایران"؛ "ادبیات سیاسی"؛ " شعر سیاسی"؛ "شعر معاصر"؛ "کودتای 28 مرداد1332"

مراجع

منابع

 1-  ابتهاج، هوشنگ (1360) . شبگیر ، تهران : توس.

2- ابراهیمی، رضا(1398). «ترامتنیت در شعر شاملو: نواندیشی در کاربرد مضامین کهن و اسطوره­های ادبیات ایران و جهان در شعر رکسانا»، فصلنامه علمی و پژوهشی زبان و ادب فارسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سال 11، شماره 39، تابستان.

3- برقعی، محمد رضا (1373). سخنوران نامی معاصر ایران ، جلد 3 ، قم ، نشر خرم.

4-جواهری گیلانی، محمدتقی(1377).تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد1، چاپ دوم، تهران، مرکز.

5- چارسکی، لونا(1356). درباره ادبیات، ترجمه ع نوریان ،بی جا، شباهنگ.

6-  درستی، احمد (1381).شعر سیاسی در دوره پهلوی دوم ،تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

 7-  دستغیب، عبدالعلی(1371). گرایش های متضاد در ادبیات ایران، تهران، خنیا .

8-  دیچز، دیوید (1366). شیوه های نقد ادبی، ترجمه غلامحسین یوسفی و محمدتقی صدقیانی ،تهران، علمی.

9- رضابیگی،مریم(1392) و حسین حسن­رضایی و محمدمراد ایرانی «بررسی جریان­ها و تحولات شعر فارسی از دهه­ی 20 تا دهه­ی 50 با تکیه بر اشعار نادر نادرپور» فصلنامه علمی ـ پژوهشی زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و زبان­های خارجی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سال5، شماره 14، بهار.

 10- ذاکر حسین ،عبدالرحیم (1377). ادبیات سیاسی ایران در عصر مشروطیت ،تهران، علم.

11-  سیار، عبدالله(1379). «واکاوی دیگری از شعر «کارشب پای نیما یوشیج»  گزارش، شماره 116، مهرماه.

12- شاملو، احمد(1359). قطعنامه،تهران، مروارید.

13- شفیعی کدکنی،محمدرضا(1359). ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران، توس.

14- قراگوزلو، محمد(1385). «درآمدی بر تبارشناسی شعر سیاسی و اجتماعی» اطلاعات سیاسی و اقتصادی،  شماره 133ـ 234 . بهمن و اسفند.

15- عسکری، میرزا آقا (مانی)(1382). «ادبیات سیاسی و سیاست ادبیات» نگاه نو، شماره 155، دور جدید، آبان ماه.

16- کفافی، محمد عبدالسلام (1382). ادبیات تطبیقی، ترجمه سید حسین سیدی ،مشهد، به نشر.

17- کسرایی ، سیاوش(1336). آوا ، تهران ، نیل.

18- گلدمن، لوسین(1376). جامعه، فرهنگ، ادبیات ترجمه محمدجعفر پوینده ،تهران: چشمه.

19-  مسلمانیان قبادیانی، رحیم(1378). «نگاهی به تعریف شعر از نظر عروضی» کیهان فرهنگی، شماره151، فروردین و اردی بهشت.

20-  میرصادقی جمال(1383) ، داستان و ادبیات ،تهران، آیه مهر.

21-  نظامی عروضی سمرقندی احمد بن عمر بن علی (1364)، چهار مقاله به تصحیح محمد قزوینی و به اهتمام محمد معین ،تهران: امیرکبیر.

22- یوشیج، نیما (1370)، مجموعه کامل اشعار ،به کوشش سیروس طاهباز ، تهران ، نگاه.