تحلیل اخلاق و ادب عاشقی در داستان‌های مصطفی مستور

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 8، دوره 13، شماره 47، تیر 1400، صفحه 113-151   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2021.682137

نویسندگان

سهیلا محقق^{* 1}؛ محبوبه خراسانی²؛ مرتضی رشیدی آشجردی³

¹دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ازاد نجف اباد

²ادبیات فارسی، ادبیات، دانشگاه ازاد، نجف اباد، ایران

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد نجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد،ایران.

چکیده

در رمان‌های عاشقانه اولویت اصلی توجه به روابط عاشقانه است. بیشتر قهرمانان در زوایای مختلف روایی مرتکب بی‌اخلاقی و بداخلاقی در عشق‌ورزی می‌شوند که باعث اصلی شکست عشقی آنهاست. این نوشته بر مبنای مقاله‌ای از «مصطفی ملکیان» با عنوان «اخلاق‌عاشقی، ادب‌عاشقی» این مسئله را تحلیل می‌کند. اخلاق عاشقی کاری به موفقیت یا عدم موفقیت ندارد؛ عاشق باید چونان عشق بورزد که فضایل اخلاقی را زیر پا نگذارد و در ادب عاشقی، باید در مقام عمل عشق بورزد تا به موفقیت فرایند عاشقی لطمه نزند. هدف این پژوهش بررسی «اخلاق و ادب‌عاشقی در داستان‌های عاشقانۀ مستور» و از نوع تحلیل محتوای کیفی و مضمونی است و برآنیم تا این داستان‌ها را با عواملی که در مقالۀ اساس برای برقراری ارتباط صحیح عاشقانه گفته شده است، تطبیق دهیم و به تحلیل آنها بپردازیم. از آنجایی که مستور نویسنده‌ای واقع‌گراست؛ پرسش این است: اخلاق و ادب عاشقی تا چه حد میان قهرمانان داستان‌های او رعایت می‌شود و چه تأثیری بر این شخصیت‌ها دارد؟ همچنین این رعایت یا عدم رعایت، چه اثری بر روایت دارد؟ و در پایان به این نتیجه رسیدیم که این رعایت نکردن‌ها از سوی عشاق آنها را دچار کشمکش و بحران روحی می‌کند و پایانی ناخوش برای روایت داستان دارد و از طرفی رعایت کردن روابط صحیح عاشقانه هم بر روی شخصیت‌ها تأثیری مثبت دارد و هم بر روی روایت؛ و در آخر مسیر عاشقی با سرانجامی خوش به پایان می‌رسد. این نکته نیز جالب است که رعایت نکردن‌ها از سوی مردان در نقش عاشق بیشتر از زنان است.

کلیدواژه‌ها

رمان عاشقانه؛ اخلاق عاشقی؛ ادب عاشقی؛ روایت؛ مصطفی ملکیان؛ مصطفی مستور

مراجع

منابع و مآخذ

1ـ آرمسترانگ، جان،(1398)، شرایط عشق، مترجم مسعود علیا، چاپ چهارم، تهران، ققنوس.

2ـ آصفی،آیت الله محمد مهدی،(1385)، درآینۀ وحی، چاپ اول، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

3ـ اونامونو، میگل،(1379)، درد جاودانگی، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی، چاپ چهارم، تهران،نقش جهان.

4ـ باقری، بهادر، (1395)، «چهرۀقدسی زن و عشق در داستان­های مستور»، پژوهش­نامۀ نقد ادبی و بلاغت، سال پنجم، شمارۀ 1،ص90ـ73.

5ـ بوسکالیا، لئو، (1388)،  زندگی با عشق چه زیباست، مترجم توراندخت تمدن(مالکی)، چاپ بیست و چهارم، تهران، دایره.

6 ـ جانسن، رابرت،(1398)، عشق رمانتیک، ترجمۀ بارانه عمادیان، تهران،کتابخانۀ ملی ایران.

7ـ خوزه، اورتگای گاست، (1389)، دربارۀ عشق، ترجمۀ سید­مهدی ثریا، چاپ اول،تهران،رشد.

8ـ زرین کوب، عبدالحسین،(1378)، پله پله تا ملاقات خدا، چاپ دوازدهم، تهران، علمی.

9ـ  صادق زاده، محمود و محسنی، الهه،(1399)، مقالۀ «بررسی شخصیت­های زنان در آثار مستور»، فصل­­نامۀ           علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی سنندج، سال دوازدهم، شمارۀ 44.ص 177ـ.147.

10ـ ضیایی، عبدالحمید، (1395)، لیلی‌های لیبرال، پرسش‌هایی دربارۀ عشق‌های کلاسیک و مدرن، چاپ اول، تهران، ققنوس.

11ـ کامکاری، کامبیز، (1388)، روان­شناسی عشق،  چاپ اول،تهران، نشر دانشگاهی.

12ـ کلی، متیو، (1387)، هفت پلۀ صمیمیت، ترجمۀ نازنین ابراهیمی، تهران، نسل نواندیش.

13ـ مستور، مصطفی، (1377)، عشق روی پیاده­رو، چاپ اول، تهران، غزال.

14ـ ــــــــــــــ ، (1390)، حکایت عشقی بی قاف بی شین بی نقطه، چاپ شانزدهم، تهران، چشمه.

15ـ ــــــــــــــ ، (1390)،سه گزارش کوتاه دربارۀ نوید و نگار،چاپ اول، تهران، مرکز.

16ـ ـــــــــــــ ، (1393)، من دانای کل هستم،  چاپ دوازدهم،تهران، ققنوس.

17ـ ـــــــــــــــــ ،  (1394)، استخوان خوک و دست­های جذامی، چاپ بیست و ششم، تهران، چشمه.

 18ـ ــــــــــــــ ،(1395)،بهترین شکل ممکن، چاپ اول، تهران،چشمه.

19ـ  ـــــــــــــــ ،(1395)،گربۀ همسایه،چاپ اول، تهران، مرکز.

20ـ ـــــــــــــــ ، (1396)، زیر نور کم، چاپ اول، تهران، چشمه.

 21ـ ـــــــــــ ، ( 1396)، عشق و چیزهای دیگر، چاپ چهارم، تهران، چشمه.

22ـ ـــــــــــــ ،(1397)، پیاده روی روی ماه،چاپ اول، تهران، چشمه.

23ـ  ملکیان، مصطفی،( 1396)، «اخلاق عاشقی،ادب عاشقی»، ویژه‌نامۀ نوروز، اندیشۀ پویا، شمارۀ 41، ص91ـ89.

24ـ مورفی، ژوزف، (1383)، هفت معجزۀ عشق، ترجمۀ هوشیار رزم آزما،  چاپ دوم، تهران، سپنج.