ارزیابی پدافند غیرعامل مبتنی بر سیستم حمل‌ونقل شهری (مطالعه موردی: منطقه شرق اصفهان)

جغرافیای طبیعی

دوره 13، شماره 50، دی 1399، صفحه 129-148   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

شیوا سرتیاک¹؛ مژگان زعیم دار^{* 2}؛ امیر مسعود رحیمی³؛ سید علی جوزی⁴؛ حمیدرضا خالدی⁵

¹دانشجوی دکتری مدیریت محیط‌زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار گروه محیط زیست ، دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران شمال

³دانشیار گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

⁴استاد گروه مهندسی محیط‌زیست، دانشکده فنی و مهندسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

⁵استادیار گروه کشاورزی، دانشکده فنی و مهندسی، واحد یادگار امام (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش به ارزیابی نقش پدافند غیرعامل در سیستم حمل‌ونقل شهری پرداخته شد. مطالعه موردی پژوهش روی منطقه شرق شهر اصفهان تدوین شد؛ سپس وضعیت برخی از مراکز حساس و مهم در شهر اصفهان با مدل‌سازی شبکه حمل‌ونقل در نرم‌افزار ترنسکد بررسی و مسیرهای مناسب جهت تخلیه افراد در زمان بحران معرفی شد. خروجی‌های در نظر گرفته شده با استفاده از اصول پدافند غیرعامل ازلحاظ شیب، آتش‌نشانی، بیمارستان و گسل مورد بررسی قرار گرفت. از چهار مسیر خروجی در نظر گرفته شده در شرق اصفهان؛ جاده ورزنه، جاده قهجاورستان و جاده فرودگاه، شیب بالای 8 درصد داشتند که ازلحاظ مدیریت شهری در زمان بحران وسایل نقلیه امدادی نمی‌توانند نقش خود را به‌خوبی ایفا کنند. ازلحاظ ایستگاه‌های آتش‌نشانی هم خروجی‌های ذکرشده، فاقد معیار موردنظر است. بیمارستان‌های اطراف مسیرهای اضطراری مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد تمامی مسیرهای اضطراری در نظر گرفته شده از این منظر دارای شرایط مناسبی است. تنها مسیر خروجی در شرق اصفهان که وضعیت نسبتاً بهتری نسبت به سه مسیر دیگر دارد، مسیر خروجی جاده نائین (3657) است. همچنین مشخص شد منطقه شرق اصفهان ازلحاظ پدافند غیرعامل در موقعیت خوبی قرار ندارد. مسیرهای در نظر گرفته شده از نظر شاخص‌های آلودگی هوا، منتشره از سیستم حمل‌ونقل شهری نظیر CO،NOx، HC نیز بررسی شدند. در آخر، راهکارهای مناسب پدافند غیرعامل در حوزه حمل‌ونقل شهری ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

حمل‌ونقل شهری؛ بحران؛ پدافند غیرعامل

مراجع

1- اولویت‌بندی و مکان‌یابی اسکان اضطراری مناطق 3، 6، 12، 14 و 15 شهر اصفهان (1396): معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات مدیریت مطالعات و پژوهش، شهرداری اصفهان، مجری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد.

2- پریزادی، طاهر. حسینی امینی، حسن (1389): بررسی و تحلیل تمهیدات پدافند غیرعامل در شهر سقز در رویکردی تحلیلی، فصلنامه مدیریت شهری، صص 202-191.

3- تقوایی، مسعود. جوزی خمسلویی، علی. تقدیسی، احمد (1391): مدیریت مسیرهای راهپیمایی با رویکرد پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: کلان‌شهر اصفهان) نشریه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره شانزدهم - شماره 3، صص 118-99.

4- حسین زاده دلیر، کریم. ملکی، کیومرث. شفاعتی، آرزو. حیدری فر، محمد رئوف (1391): پدافند غیرعامل و توسعۀ پایدار شهری با تأکید بر کاربری‌های تهدید پذیر کلان‌شهر تبریز از منظر جنگ نشریه جغرافیا و پایداری محیط، شماره 5، صص 24-1.

5- حسینی امینی، حسن. موسی زاده، حسین. کریمی، شیما. تبریزی، امید. قیاسی، سمیرا (1396): واکاوی آسیب‌پذیری شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در شهرهای منطق‌هایی یک، مطالعه موردی در شهر گرگان –نشریه جغرافیا، شماره 52، صص 290-280.

6- رفیعی دهکردی، مهیار (1396): بررسی سیاست‌های موفق حمل‌ونقل عمومی (درون‌شهری) پایدار به‌منظور ارائه راهکارهای مناسب (مورد پژوهی: شهرهای اصفهان و فرایبورگ)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه هنر، دانشکده معماری و شهرسازی، صص 87.

7- رهگذر، محمدعلی. حق‌شناس، حسین. رحیمی، شیرین (1397): اولویت‌بندی نقش پل‌ها در شبکه معابر شهری از منظر مدیریت بحران در زمان تخلیه مطالعه موردی: شبکه شهر اصفهان، دو فصل­نامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران، دوره 7، صص 63-51.

8- سعیدی، احمد (1388): مدیریت شهری، سازمان شهرداری‌های کشور، جلد یازدهم، تهران.

9- قائد رحمتی، صفر. صباح الخیر، حاج تبیان (1390): ارزیابی وضعیت دسترسی به بیمارستان‌های شهر اصفهان در بحران زلزله. مجله نما، شماره 197-196.

10- کاظمی، شهربانو. تبریزی، نازنین (1394): ارزیابی ایمنی فضای شهری با تأکید بر شاخص‌های پدافند غیرعامل (نمونه موردی شهر آمل)، نشریه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، شماره 9، صص 26-11.

11- کامران، حسین. مرادی، مرتضی. حسینی امینی، حسن (1391): ارزیابی بافت قدیم شهرها مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل، فصل­نامه مطالعات مدیریت شهری، سال چهارم، شماره 12، صص 13-1.

12- مجتهد زاده، فهیمه (1391): مدیریت بحران شهری، چاپ اول، قزوین، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.

13- محمدی، سعید (1396): الگوی پدافند غیرعامل در مدیریت ترافیک شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان) پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشته مهندسی پدافند غیرعامل – گرایش طراحی. استاد راهنما، دکتر حبیب‌ا... سهامی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.

14- مدیری، محمود. نصرتی، شهریار. کریمی شیرازی، حامد (1394): برنامه‌ریزی مدیریت بحران در حوزه مدیریت شهری با رویکرد پدافند غیرعامل با استفاده از روش SWOT و MCDM. ویژه‌نامه هفته پدافند غیرعامل 94، دوره 4، صص 14-5.

15- مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک تهران (1375): ساختار نهایی مدل حمل و نقل شهر تهران در محیط نرم‌افزار، گزارش شماره 117، شرکت مطالعات جامع حمل‌ونقل و ترافیک تهران.

16- معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، مرکز ملی آمار ایران. سرشماری نفوس و مسکن، 1395.

17- Baghdadi, A. And Eghtedar Bakhtyary, S. (2014): An Analytical Approach To The Issue Of Passive Defense In Relation With Preservation Of Urban Elements Current World Environment Vol. 9(2), 350-360

18- Brandon, P. (2011): Extreme Management In Disaster Recovery. Journal Of Procedia Engineering. No. 14. Pp 14-21

19- Eckert, N And E. Parent And T. Faug And M. Naaim (2008): Optimal Design Under Uncertainty Of A Passive Defense Structure Against Snow Avalanches: From A General Bayesian Framework To A Simple Analytical Model, Natural Hazards And Earth System Sciences. Pp.1067-1081.

20- Najafnezhad Asl,S. Mohammadi Moghadam,Y. Poormoosavi. S.M (2019): The Role Of Passive Defense In Urban Crisis Management From Urban Managers Perspective. International Journal Of Human Capital In Urban Management. Int. J. Hum. Capital Urban Manage. 4(3): 205-212

21- National Cooperative Highway Research Program, A Transportation Guide For All-Hazards Emergency Evacuation, 2013, TRANSPORTATION RESEARCH BOARD

22- Nazeran. R, Rafati Sokhango. N. Nasiri Kalat. A. Ostad-Ali-Askari. K.*, Saeid Eslamian. S. Vijay P. Singh. Nicolas R. Dalezios (2018): Urban Network Analysis And Pathology In Central Texture Of Mashhad Metropolis From A Passive Defense Point Of View, Case Study Of Mashhad Municipality, Mashhad, Iran. International Journal Of Constructive Research In Civil Engineering (IJCRCE) Vol. 4, Issue 1, PP 44-48

23- Recchia, F (2005): Immigration, Politics And Violence In Urban France: Between Fiction And Facts. Journal Of Environmental Crisis, 12 (9): 20-42

24- Sigrid Johansen Rennemo, Kristina Fougner Rø, Lars Magnus Hatton, Gregorio Tirado (2014): A Three-Stagestochastic Facility Routing Model For Disaster Response Planning, Transportation Research, Part E,62, PP 116-135.