ارسال المثل در مجموعه آثار فارسی احمد غزالی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

دوره 13، شماره 48، تیر 1400، صفحه 52-72   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

امیدوار مالملی^*

ادبیات و زبان فارسی /دانشکده علوم انسانی/دانشگاه آزاد ایذه

چکیده

آثار گذشتگان، میراث ارزشمندی برای معاصران و آیندگان است. کارهای فرهنگی و ادبی با بن مایه های معرفتی خود، غذای معنوی اهل فکر و هنر است و علّت آن هم این است که پل ارتباطی بین گذشته و حال هستند و شناخت و معرفت ما را افزایش می‌دهند. عهد سلجوقی نیز از این علوم و فنون بی بهره نمانده است. احمد غزالی (متوفای ۵۲۰ ه. ق) از عارفان فقیه ایران زمین است. مجموعه ی آثار وی به اهتمام احمد مجاهد، از کارهای شناخته‌شده ی قرن ششم هجری است و عبارتند از: بحرالحقیقت، رساله الطّیور، سوانح، رساله ی عینیه، نامه های غزالی، وصیت نامه و مقاله ی روح. این آثار که به نثر آمیخته به نظم نوشته شده است در بیان اندیشه های عرفانی، فقهی، دینی، اخلاقی، پند و اندرز و گاه رمزی می باشند. او در این آثار در انواع صنایع لفظی و معنوی، به ویژه تمثیل، طبع آزمایی کرده است. از این رو برای نشان دادن سبک نثر احمد غزالی لازم است ضرورت تحقیق در این مقاله گرایش وی را به "ارسال المثل و تمثیل" نمایان می سازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که برخی از تمثیلات او ساخته و پرداخته ی طبع خودش و بعضی از آنها متأثر از فکر پیشینیان اوست. هدف از مقایسه ی این تمثیلات در آثار نویسنده معلوم سازد که بیشینه کاربرد ارسال المثل به گونه توصیفی در رساله عینیه و کمینه ی کاربرد آن در نامه های بازمانده از وی می باشد، به شرحی می خوانیم.

کلیدواژه‌ها

احمد غزالی؛ ارسال المثل؛ آثار

مراجع

قرآن کریم.

1. جاحظ، ابوعثمان، ۱۹۷۵ : البیان و التبیین، ترجمه عبدالسلام محمد هارون ،۴ جلد، مصر: قاهره .
2. دهخدا، علی اکبر، ۱۳۰۸ ،امثال و حکم ،۴ جلد، تهران: نشر دهخد.
3. ذوالفقاری، حسن، بهار ۱۳۸۶ ، «بررسی ساختار ارسال المثل » فصلنامه پژوهش های ادبی، شماره ،۱۵ صص ۳۱-۶۲ .
4. سجادی، سیدجعفر،۱۳۴۱ ،فرهنگ علوم عقلی ، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
5. سیوطی، جلال الدین، ۱۹۶۷، الجامع الصّغیر ،مصر: قاهره.
6. صفا، ذبیح الله، ۱۳۶۳، تاریخ ادبیات در ایران، ۷ جلدی، تهران: فردوسی.
7. غزالی، محمد، ۱۳۳۳ ،کیمیای سعادت، تصحیح احمد آرام ، ایران: تهران .
8. مجاهد، احمد، ۱۳۷۶ ،مجموعه آثار فارسی احمد غزالی، تهران: دانشگاه تهران.
9. همایی، جلال‌الدین، 1389، فنون بلاغت و صناعات ادبی ، تهران: اهورا.