جایگاه و نقش با اهمیت سبک مینی‌مالیسم ِ قصه‌های تمثیلی مثنوی ‌در حوزه‌ی تعلیمی کودک و نوجوان

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

دوره 13، شماره 48، تیر 1400، صفحه 99-119   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیده اسما نجات¹؛ ثریا رازقی^{* 2}؛ هنگامه آشوری³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد، واحد تهران شمال

²استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد، واحد تهران شمال

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد، واحد تهران شمال

چکیده

مینی‌مالیسم یا کمینه گرایی، نوعی سبک هنری‌ است که اساس آثار خود را برپایه‌ی سادگی بیان و مضامین خالی از پیچیدگی فلسفی یا شبه فلسفی بنیان گذاشته است. نویسندگان این سبک عقیده دارند که صرفه جویی در کلام و کوتاه نویسی موجب زیبایی می‌شود و برتأثیر کلام و بلاغت می‌افزاید. عالی‌ترین نمونه های مینی‌مالیست را در ادبیات کلاسیک ایران از جمله کتاب مثنوی و قصه‌های تمثیلی آن می‌توان یافت. آن‌چه قابل طرح است این است که آیا داستان‌های تمثیلی مثنوی، می‌تواند درحوزه‌ی تعلیم و تربیت کودک مثمرثمر واقع شود؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. هدف از این پژوهش بررسی سبک مینی مالیسم قصه های تمثیلی مثنوی در حوزه تعلیمی کودک است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد با بررسی قصه‌های تمثیلی مثنوی بسیاری از ویژگی‌های داستان‌های مینی‌مال، درآن‌ها به چشم می‌خورد و از طرف دیگر نظر به تعلیمی بودن کتاب مثنوی و با توجه به محدودیت‌های شناختی کودکان، داستان‌های مینی‌مال و تمثیلی  مثنوی، بهترین بستر برای بیان آموزه‌های تعلیمی، اخلاقی و اجتماعی کودکان و نوجوانان است، چرا که کلام و داستان‌های طولانی مناسب مخاطبین کودک و نوجوان نیست و درحوصله‌ی آن‌ها نمی‌گنجد و ازجنبه‌های تعلیمی و آموزشی آن می‌کاهد. در ادبیات کودک که گرایش به ساده­نویسی و واقعی بودن داستان‌ها برای ملموس‌کردن فضای داستانی با ذهنیت کودک می‌باشد به ناچار کوتاه­نویسی به امر بدیهی تبدیل شده ­است و نویسندگان این حوزه علاقه­مند به استفاده از بیان مینی‌مالیستی برای انتقال مفاهیم آموزشی و تربیتی خویش به‌کودکان هستند. نگارندگان در این پژوهش عناصری را که در مینی‌مال مورد استفاده قرار گرفته اند، در دفاتر مثنوی مورد بررسی قرار داده و قصه‌های تمثیلی  که دارای عناصر مشترک و همچنین پیام‌های تعلیمی بوده، پیدا کرده و آن‌ها را تجزیه و تحلیل کرده است.

کلیدواژه‌ها

کودک؛ قصه‌های تمثیلی؛ تعلیم؛ مینی‌مالیسم؛ مثنوی مولوی

مراجع

1. امین دهقان، نسرین، پریرخ، مهری،(1382)، « تحلیل محتوای کتاب های داستانی مناسب کودکان  گروه سنی «ب» بارویکرد کتاب درمانی»، تهران: کتابداری واطلاع رسانی.       
2. ایمانی، فاطمه، (1390)، تعبیرو تفسیرمنطق درونی،کارکردی افسانه ها درادبیات کودک، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
3. جزینی، جواد، (1378)، ریخت­شناسی داستان‌های مینی‌مالیستی، کارنامه، دوره اول، شماره ششم.
4. حسینی، زهره، (1391)«اصول داستان‌های فکری و مفاهیم موجود درآن‌ها»، ویژه‌نامة فلسفه و کودک، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران: زمستان.
5. زرین کوب، عبدالحسین، (1388)، سرنی، تهران: علمی.
6. سید آبادی ، علی اصغر، (1380)، شعر در حاشیه، تهران: ویژه نشر.
7. شعاری‌نژاد، علی اکبر، (1378)، ادبیات کودک، تهران: اطلاعات.
8. شمیسا، سیروس، (1381)، بیان، جلد ششم، تهران: فردوسی.
9. غفاری، سعید، (1388)،گامی در ادبیات کودکان و نوجوانان ؛ به همراه کتاب شناسی کتاب‌های مناسب، تهران: دبیزش.
10. 10 فاضلی،علی، بخشی، بختیار، (1387)، «رویکردمخاطب مدارمولوی و نقش آن در تکوین قصه‌های هزل گونه‌ی مثنوی»، مجله‌ی علمی-پژوهشی مطالعات عرفانی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، شماره‌ی8.صص193-181.
11. فتوحی، محمود،(1385)، بلاغت تصویر، ج یکم، تهران: سخن.
12. فیشر، رابرت، (1386)، داستانهایی برای فکر کردن، ترجمه جلیل شاهری لنگرودی، تهران.
13. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
14. قزل ایاغ، ثریا، (1386)، ادبیات کودک و نوجوان و ترویج خواندن، تهران: سمت، چ پنجم.
15. گوهرین، کاوه، (1377)، آینده‌ی رمان و شتاب زمان، شماره 133، تهران: آدینه.
16. گولپینارلی، عبدالباقی، (1381)، نثر و شرح مثنوی شریف، مترجم: توفیق سبحانی، تهران:  
17. وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.
18. ملک پور، علی، حسومی، طاهره،(1389)، « بررسی و نقدآموزه‌های اجتماعی دراندیشه مولانا»، دوره سوم،
19. شماره هفت، تهران: نشریه تخصصی پژوهش اجتماعی.
20. مولوی، جلال الدین محمد،(1374)، مثنوی معنوی،، با مقدمه‌ی حسین محی الدین الهی قمشه ای، تهران: محمد.
21. مولوی، جلال الدین محمد،(1363)، مثنوی معنوی، تصحیح: رینولد نیکلسون، به اهتمام نصرالله جوادی، تهران: امیرکبیر. 
22. میرصادقی، جمال، (1390)، ادبیات داستانی، تهران: علمی، چ  ششم.
23. میرصادقی، جمال،(1382)، عناصر داستان، تهران: سخن.
24. نظامی، الیاس بن یوسف،(1391)، مخزن الاسرار، تصحیح: بهروز ثروتیان، مناجات دوم، دربخشایش عفو یزدان)، تهران: امیر کبیر.   
25. نجفی بهزادی، سجاد،(1396)،«بررسی و تحلیل درونمایه و تصویر در داستانهای کودکانه‌ی رولد دال»، فصل‌نامه  پژوهش‌های ادبی بلاغی ، سال پنج ، شماره 18،ص 44.
26. نورتون، دونا، (1382)، شناخت ادبیات کودکان:گونه‌ها وکاربردها، مترجمان: منصوره راعی، ثریا قزل  ایاغ  ودیگران، تهران: قلمرو.