سلب صلاحیت عمومی مبتنی برحجیت خبر واحد

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

دوره 17، شماره 63، خرداد 1400، صفحه 137-148   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2021.682415

نویسندگان

وحید لواسانی¹؛ عباسعلی صالحی^{* 2}

¹کارشناس ارشد، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده اصول‌الدین قم، قم، ایران

²استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

چکیده

خبر واحد به عنوان یکی از امارات ظنیه از دوجهت اثبات حجیت و قلمرو اعتبار مورد مداقه قرارگرفته است. در مورد حجیت خبر واحد در احکام و موضوعات اختلاف­نظر وجود دارد. برخی با استناد به ظاهر برخی آیات قرآنی، تبعیت از خبر واحد را مصداق تبعیت از ظنون دانسته­اند که مورد نهی آیات قرآنی قرار گرفته است و در مقابل برخی دیگر آنرا از باب ظن خاص حجت دانسته­اند. مشهور اصولیین، گستره اعتبار خبر واحد را منحصر به احکام کرده­اند و معتقدند کاربرد خبر واحد در موضوعات اعتباری ندارد و هر گونه إخبار ازموضوعات بایستی بواسطه­ی بینه صورت پذیرد که در آن موارد عدالت و تعدد شرط می­باشد. یکی از مهم­ترین کاربردهای خبرواحد درموضوعات، بررسی صلاحیت­های عمومی اشخاص می­باشد. سؤال اصلی این پژوهش این است که آیا صلاحیت­های عمومی افراد با استناد به خبرواحد سلب می­گردد؟ با تتبع و تحقیق در منابع اصلی و همچنین براساس تحقیق میدانی انجام گرفته، از منظر اکثر کارشناسان مربوطه درروند گزینش و انجام صلاحیت­ها، خبرواحد فاقد ارزش و اعتبارمی­باشد لکن برخی ازآنان به مقتضای زمان و جایگاه مورد نظر برای شغل و موقعیتی که برای کاندیدا مورد نظر می­باشد، جایگاهی برای آن در نظر گرفته­اندو با رعایت شرایط وصفات راوی یا منابع تحقیق آن خبر را به عنوان یک قرینه در نظرگرفته و بررسی بیشتری را انجام می­دهند.

کلیدواژه‌ها

خبرواحد؛ صلاحیت؛ گزینش؛ بینه؛ موضوعات

مراجع

1-     قرآن کریم.

2-     انصاری، مرتضی(1411 ) . المکاسب. قم: دارالذخائر.

3-     بهجت، محمدتقی (1426). جامع المسائل. قم: دفترآیت الله بهجت.

4-     جعفریان، رسول (1423 ). دوازده رساله فقهی. قم. مؤسسه انصاریان.

5-     حر عاملی، محمدبن حسن (1409 ). وسایل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت (علیهم السلام).

6-     حلی،  محمد بن حسن بن یوسف (1404 ). ایضاح الفوائد. قم: موسسه اسماعیلیان..

7-     حلّى، نجم الدین ( 1403). معارج الأصول .قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.

8-      حلی، حسن بن یوسف (1404). مبادی الوصول الی علم الاصول. قم:  المطبعه العلمیه.

9-     خویی، سیدابوالقاسم (1372) . معجم رجال الحدیث. قم: مرکز نشرالثقافه الاسلامیه.

10- خویى، سیدابوالقاسم (1418) .التنقیح فی شرح العروة الوثقى. ‌ قم.

11- دهخدا، علی اکبر(1341). فرهنگ دهخدا. تهران: سازمان مدیریت و برنامه کل کشور.

12- روحانی، سیدمحمد (1413). منتقی­الاصول، مقرر:سیدعبدالصاحب حکیم. بی­جا: مطبعه­الامیر.

13- رضایی­زاده، محمد جواد ؛ داوری، محسن( 1395) .مبانی واصول تشخیص صلاحیت نمایندگی مجلس شورای اسلامی،فصلنامه دانش حقوق عمومی، سال پنجم، شماره 14.

14- زراعت، عباس ( 1389). آیین دادرسی کیفری. نشر موسسه فرهنگی دانشپذیر.

15- شریف مرتضى، على بن حسین (1405 ). رسائل. قم : دارالقرآن الکریم.

16- طوسی ،محمد بن الحسن(1417 ) . العده الاصول. قم: چاپخانه ستاره .

17- طوسی، محمد بن الحسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیه، محقق/ مصحح: کشفی،محمد تقی. تهران: المکتبه المرتضویه. 

18- عاملى،زین الدین بن علی (بی تا). الرعایه فی علم الدرایه. نجف: مطبعه لبنان .

19- عاملی ،زین الدین بن علی(1425 ). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه . قم : موسسه نشر اسلامی.

20- علینقی،امیرحسین (1378).نظارت بر انتخابات و تشخیص صلاحیت داوطلبان. تهران: نشر نی.

21- عاملى،زین الدین بن على(1425).مسالک الأفهام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة‌.

22-  عاملی، زین الدین بن علی (بی­تا) .الرعایه فی علم الدرایه . نجف: .مطبعه لبنان.

23-  عاملى کرکى،على بن حسین (‌‌1417) جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: مؤسسه آل البیت .

24- عاملى،محمدبن مکى(‌‌1417) الدروس­الشرعیه فی فقه الإمامیه. قم:دفترانتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

25- علم الهدی، سید مرتضی(1376 ).الذریعه الی اصول الشرعیه . تهران: .انتشارات دانشگاه تهران.

26- عربیان،اصغر(1392). عدم اختصاص بینه به شهادت دو شاهد. مطالعات حقوقی معاصر.سال ششم ش 6.

27- گیلانى،ابوالقاسم(‌‌1413).جامع الشتات فی أجوبة السؤالات. تهران: مؤسسه کیهان.

28- موسوی خمینى، سیدروح الله (1386) . تنقیح الأصول . تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى .

29- موسوی خمینی، سید مصطفی (1440). تحریرات فی­الاصول. تهران: وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.

30- موسوی خمینی ، سیدروح الله ،بی تا،تحریرالوسیله ، قم: چاپ اسماعیلیان.

31- مدرسی ، سید حسین (1410). مقدمه ای بر فقه شیعه. مترجم: محمدآصف فکرت . مشهد:  بنیاد پژوهش های اسلامی.

32- مامقانی، محمدرضا (بی تا) . المقباس الهدایه فی علم الدرایه. قم:  نشرآل البیت علیهم السلام‌.

33- مفید،محمد بن نعمان (1413) . مختصرالتذکره . قم : نشر کنگره شیخ مفید .

34- مفید، محمد بن محمد(1374) . اوائل المقالات فی المذاهب والمختارات. قم: کنگره جهانی هزراه­ی شیخ مفید.

35- نجفى، جعفربن خضر (‌1422).‌ کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.

قوانین و آیین نامه­ها

36- مصوبه شورای انقلاب فرهنگی جلسه مورخ 17/3/67 و دومین جلسه مورخ 24/7/67.

37- هیأت عالی گزینش جمهوری اسلامی ایران، دفتر آموزش و امور هیأت­ها. مبانی فقهی و شرعی گزینش ، انتشارات دانشگاه تهران. چاپ دوم.

38- هیأت عالی گزینش جمهوری اسلامی ایران ،آیین نامه اجرایی گزینش ودستورالعمل الحاقی ویژه تحقیق به شماره 111750 / 2ب ، به تاریخ 12/5/1387ه ش.