بررسی و تحلیل مفهوم تجربۀ دینی در آثار تئودور داستایفسکی با رویکرد به رمان‌های «جنایت و مکافات» و «برادران کارامازوف»

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

دوره 5، شماره 15، خرداد 1400، صفحه 111-129   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

آزاده حسینی¹؛ ارسطو میرانی^{* 2}؛ محمدعلی میر³

¹دانشجوی دکتری گروه الهیات و معارف اسلامی گرایش ادیان و عرفان تطبیقی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایرانَ

²استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی گرایش ادیان و عرفان تطبیقی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایرانَ

³استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی گرایش ادیان و عرفان تطبیقی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایرانَ.

چکیده

داستایفسکی در آثار خود به انعکاس تجربه­های دینی­اش می­پردازد و غالب آرای اعتقادی و ایدئولوژیک خود را در آن­ها شرح می­دهد. تجربة دینی انواع گوناگونی دارد، اما نگاهی به رمان­های «جنایت و مکافات» و «برادران کارامازوف» نشان می­دهد که داستایفسکی تنها به نوع تفسیری آن علاقه داشته است. تجربۀ تفسیری او به واسطۀ دو عامل بیرونی (دعوت از جانب پدربزرگ و راهبان به مسیحیت) و درونی (خلوت با خود در زندان در جوانی) ایجاد شده بود.  او این تجربۀ تفسیری را ابتدا به صورت تقلیدی و سنتی آموخته بود، اما در مرحلۀ بعدی آن را به صورت بازنمایی اندیشه­های انتقادی و چالشی نشان داد. هدف داستایفسکی، تخریبی و برآمده از عقده­های روانی نبود، بلکه برای بهبود شرایط اعتقادی و دینی مردم، چنین نقدهایی را روا می­دانست. این مقاله با استناد به منابع کتاب­خانه­ای و روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده و در آن به این مسألۀ اساسی پرداخته‌شده است که سیر تطور تجربیات دینی داستایفسکی در رمان­های مذکور به چه ترتیب بوده است

کلیدواژه‌ها

داستایفسکی؛ تجربۀ دینی؛ تفسیر؛ مسیحیت ارتدوکس؛ جنایت و مکافات؛ برادران کارامازوف

مراجع