تأثیر معنویت و عرفان در اقتصاد شیعیان عراق در نیمه اول قرن سوم هجری

عرفان اسلامی

مقاله 14، دوره 18، شماره 68، تیر 1400، صفحه 269-284   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه اخروی¹؛ شهربانو دلبری^{* 2}؛ طاهره عظیم زاده³

¹دانشجوی دکتری گروه تاریخ وتمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

²استادیارگروه تاریخ وتمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.نویسنده مسئول: [e-mail]

³دانشیار گروه تاریخ وتمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

چکیده

وضعیت اقتصادی شیعیان در دوران ائمه با وجود زمین­های زراعی ینبع که در دست آن­ها وجود داشت و پر آب بودن دو رود دجله و فرات برای کشاورزان در عراق و مالیات­هایی شامل خمس، زکات و غیره را که مسلمانان پرداخت می­کردند، قابل اهمیت و بررسی است. همچنین واقفان نیز با انگیزه­های معنوی، الهی و عرفانی مانند مقابله با مسائل نفسانی، طی کردن مراتب روحانی، خدمت به خلق خدا صرفأ برای قرب الهی به وقف می­پرداختند که در امر اقتصادی تأثیرگذار بود. نویسنده در این مقاله که به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است به ارزیابی عوامل موثر بر اقتصاد شیعیان در عراق پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که بی شک تشکیل حکومت الهی که انسان را به تمام اهداف مورد نظر برساند، فقط از طریق پیشوایان معصوم امکان پذیر است، زیرا حکومت های انسانی، همیشه در مسیر منافع مادی افراد یا گروه های خاص سیر کرده اند.لذا حکومت اسلامى از مهمترین مسائلى است که مسلمانان با آن سر و کار دارند و قسمتى از پایه هاى این حکومت بر مسائل اقتصادى نهاده شده است. چرا که نخستین شرط استقلال یک تشکیلات، استقلال اقتصادى است و این مطلب از طریق «زکات»، «خمس»، «انفال»، «خراج» در جهان تشیع به خوبى پیاده شده است.

کلیدواژه‌ها

تکاپوهای مالی؛ عرفان؛ اقتصاد؛ عراق؛ شیعیان

مراجع