ارتباط اندیشه‌های زیباشناختی با ساخت فضاهای شهری (نمونه موردی: میدان نقش جهان اصفهان و میدان سنت پیتر رم)

آمایش محیط

دوره 14، شماره 52، خرداد 1400، صفحه 101-123   

نویسندگان

عباس دمرچلی¹؛ نوید سعیدی رضوانی^{* 2}؛ سیدمحمدرضا خطیبی³

¹دکترای شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

²استادیار، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

³ااستادیارگروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

چکیده

 
زیباشناسی در شهرسازی و معماری از جمله موضوعاتی است که اندیشه شهرسازان و معماران را به‌خود مشغول نموده است. برداشت‌های متفاوت در زمینه زیباسازی فضاهای شهری، علاوه بر بالا بردن هزینه‌های شهر، سبب بروز یک سردرگمی در این حوزه شده است. اینکه زیباشناسی در شهرسازی از کدامین منابع می‌تواند بهره‌مند گردد، این سئوال اصلی را مطرح می‌کند، که "چگونه می‌توان بین اندیشه‌های زیباشناختی و ساخت فضاهای شهری در دوره‌ای خاص تاریخی مشترکاتی را کشف نمود"؟ و فرضیه پژوهش نیز بر اساس سئوال اصلی مطرح می‌شود: "بین اندیشه‌های زیباشناسی با ساخت فضاهای شهری ارتباط وجود دارد". برای مطالعه موردی در این مقاله، گرایش‌های نظریه‌پردازان در امر زیباشناسی در یک دوره (دوران صفویه و رنسانس اروپا) با تکیه بر تحلیل میدان نقش جهان اصفهان و میدان سنت پیتر رم انتخاب و مورد بررسی قرارگرفته‌اند و سپس انطباق ویژگی‌های زیباشناسانه آن نظریه‌ها نسبت به کالبد دو میدان یادشده، با روش تحلیل کیفی-تاریخی وکمی و با استفاده از پرسشنامه و مطالعات کتابخانه‌ای ارزیابی شده است. با نتایج حاصل از پرسشنامه‌ها و یافته‌ها، ارتباط ملموسی بین اندیشه‌های زیباشناسی و ساخت فضاهای شهری طراحی شده در هر دو میدان به عنوان نمونه مشاهده شده است و مهمتر اینکه زیباسازی فضاهای شهری، مستلزم برخورداری از پشتوانه اندیشه‌های فلسفی و زیباشناسی، همچنین یک جنبش عمومی هنرمدارانه در ساخت فضاهای شهری می‌باشد.                                                       

کلیدواژه‌ها

زیباسازی شهری؛ صفویه؛ رنسانس؛ میدان نقش جهان؛ میدان سنت پیتر

مراجع

 

1. آنامرادنژاد رحیم. 1390. مقدمه‌ای بر میدان‌های شهری. بابلسر: انتشارات دانشگاه مازندران.
2. اردلان نادر، لاله بختیار. 1394. حس وحدت – نقش سنت در معماری ایرانی، ترجمه ونداد جلیلی. چاپ پنجم، تهران: انتشارات علم معمار.
3. اسکراتن راجر،‌هاسپرز جان. 1379. فلسفه هنر و زیباشناسی. ترجمه دکتر یعقوب آزند. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
4. بحرینی حسین، حسین خسروی. 1393. راهنمای طراحی فضاهای شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5. بنتلی‌ای ین و همکاران. 1396. محیط‌های پاسخده. ترجمه دکترمصطفی بهزادفر. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
6. بنه ولو لئوناردو .1394. تاریخ معماری رنسانس. ترجمه علی محمد سادات افسری. جلد دوم، تهران: انتشارات نیلوفر.
7. پاکزاد، جهانشاه. ساکی، الهه. 1393. تجربه زیباشناختی محیط. نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی شماره 3.
8. پیرنیا محمد کریم، معماریان غلامحسین. 1374. آشنایی با معماری اسلامی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
9. تاتارکیویچ ووادیسواف. 1394. تاریخ زیباشناسی. ترجمه: محمود عبادیان، سید جواد میرفندرسکی. تهران انتشارات: نشرعلم.
10. جان لنگ. 1386. طراحی شهری. ترجمه دکتر سیدحسین بحرینی. تهران: انشارات دانشگاه تهران.
11. حبیبی سید محسن، 1377. مکتب اصفهان در شهرسازی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. مجله هنرهای زیبا، شماره 3.
12. رنه ولک. 1388. تاریخ نقد جدید. ترجمه سعید ارباب شیرانی. جلد نخست. تهران: انتشارات نیلوفر.
13. رفیع پور، فرامرز. 1382. تکنیک‌های خاص تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
14. زیته کامیلو. 1388. ساخت شهر براساس مبانی هنری. ترجمه دکتر فریدون قریب. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
15. ژیمنز مارک. 1387. زیباشناسی چیست. ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: انتشارات نشر ماهی.
16. شولتز، کریستین نوربرگ. 1394. روح مکان بسوی پدیدارشناسی معماری.(چاپ پنجم). تهران: انتشارات رخ دادنو
17. شکوهی حسین. 1377. دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری. جلد اول. تهران: انتشارات سمت
18. قبادیان وحید. 1394. سبک شناسی و مبانی نظری معماری معاصر ایران. چاپ سوم. تهران: انتشارات علم معمار رویال.
19. کربن‌هانری. 1392. آفاق تفکر معنوی اسلام ایرانی. ترجمه داریوش شایگان، باقر پرهام. تهران: انتشارات فروزان روز.
20. کروچه بندتو. 1388. کلیات زیباشناسی. ترجمه فواد روحانی. چاپ سوم. ص 72، 159.
21. گروت لیندا، وانگ دیوید. 1394. روش‌های تحقیق در معماری. ترجمه دکتر علیرضا عینی فر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
22. گاردنر هلن. 1384. هنر درگذر زمان. ترجمه محمدتقی فرامرزی. چاپ ششم. تهران: موسسه انتشارات اگاه.
23. گروتر یورگ کورت. 1393. زیبا شناسی در معماری. ترجمه مجتبی دولتخواه و سولماز همتی. تهران: انتشارات کتاب آبان.
24. لوکاچ گئورک. 1373. پژوهشی در رئالیسم اروپایی. مترجم اکبرافسری. تهران:. انتشارات علمی و فرهنگی.
25. لینچ کوین. سیمای شهر. ترجمه دکتر منوچهر مزینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 1395.
26. ملاصدرا صدرالدین محمد بن ابراهیم الشیرازی. 1354. المبداء و المعاد. ترجمه سید جلال الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
27. مدنی پور علی. 1392. طراحی فضای شهری. مترجم فرهاد مرتضایی. تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
28. میتو کارمونا، تیم هیت تتراک، استونن تیسدل. 1394. مکان‌های عمومی فضاهای شهری. ترجمه اسماعیل صالحی و دیگران.
29. نصر سید حسین. 1375. هنر و معنویت اسلامی. ترجمه رحیم قاسمیان. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
30. نوربرگ شولتز کریستیان. 1393. معنا در معماری غرب. ترجمه: مهرداد قیومی بیدهندی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات چاپ و نشر شادرنگ.
31. وینترز ادوارد. 1396. زیبایی شناسی و معماری. ترجمه عبدالله سالاروند. تهران: انتشارات نقش.
    1. Anamoradnezhad. R.(2012). Introduction to Urban Squares. Mazandaran. Babolsar: Mazandaran University Publications. (In Persian
    2. Ardalan، N. & Bakhteyar، L. (2016). The Sense of Unity-The Role of Tradition in Iranian Architecture. (5^th Ed.). Translation by Vandad Jalili. Tehran: Elme Memar Publications. (In Persian)
    3. Tehran: Tehran University Publications. (In Persian)
    4. Bahraini، H. &Khosravi،H.(2015). Urban design Guide. Tehran: Tehran University Publications. (In Persian)
    5. Benevolo، L. (2015). The History of Renaissance Architecture. Translation by Ali M.S.Afsari. Second V. Tehran: Niloofar Publications. (In Persian)
    6. Carbin، H. (2014). Iranian Spiritual Thought. Translation by Dariush Shayegan & Bagher Parham Tehran: Forozan publicaions. (In Persian)
    7. Croce، B. (2010). General Aesthetics. Translation by Fouad Rouhani. 3^th Ed. Tehran: Scientific &Cultural Company Publications. (In Persian)
    8. Cuthbert، R.A. (2006). The Form of Cities. Sydney-Australia: Blackwell Publishing Ltd.
    9. Desmet، P. (2004). From Disgust to Desire: how products elicit emotions، published in design and emotion proceedings. London: Taylor and Francis Publications.
    10. Ghobadian، V. (2016). Theories and Styles in Contemporary Iranian Architecture. (3^th Ed.). Tehran: Royal Academy of Science Publications. (In Persian).
    11. Grote، L. & Wong D. (2016). Research Methods in Architecture. Translation by Ali Reza Einifar. Tehran: Tehran University Publications. (In Persian)
    12. Grutter، G.C. (2015). Architecture Aesthetics. Translation by Mojtaba Dolatkhah &Solmaz Hemmati. Tehran: Aban Book publications. (In Persian)
    13. Habibi، S.M. (2000). Esfahan School in Urban Development. Tehran: Fine Arts- Architecture and Urban Design Journal. No. 3.
    14. Jimenez، M. (2010). What is Aesthetics? Translation by Mohammad Reza Abolghasemi. Tehran: Mahi Publicationms. (In Persian)
    15. Lang، J. (2008). Urban Design. Translation by Seyed H. Bahraini. Tehran: Tehran University Publications. (In Persian)
    16. Lukacs، G. (1996). Research in European Realism. Translation by Akbar Afsari. Tehran: Scientific & Cultural Publications. (In Persian)
    17. Lynch، K. (2017). City Image. Translation by Manouchehr Mozayani. Tehran: Tehran University publications. (In Persian)
    18. Madanipour، a. (2012). Urban Design. Translation by Farhad Mortazai. Tehran: Information & Communication Technology Organization of Tehran Municipality Publications. (In Persian)
    19. Mito، C. Team، H & Tetra، S. Public Spaces of Urban Spaces. Translation by Ismail Salehi . Mahshid Shokohi& Zahra Ahari. Tehran: Art University. (In Persian)   
    20. Mulla Sadra، Sadrod-Din Muhammad bin Ibrahim Al-Shirazi (1976). Origin and Resurrection. Translation by Jalaluddin Ashtiani. Tehran: The Society of Wisdom and Philosophy of Iran publications. (In Persian)
    21. Nasr، S. h. (1998). Islamic Art and Spirituality. Translation by Rahim Ghasemian. Tehran: Islamic Tablighat Organization. (In Persian)
    22. Norberg، Schulz، C. Meaning in Western Architecture. Translation by Mehrdad Ghayyumi. 5^th Ed. Tehran: Shardang Publications. (In Persian)
    23. Pakzad، J. & Sdaki، E. (2016). Aesthetic experience of the environment. Tehran: Fine Arts- Architecture and Urban Design Journal. Number 3. (In Persian)
    24. Pirnia، M.K. & Memarian، Gh. (1998). Islamic Architecture of Iran. Tehran: University of Science and Technology Publications. (In Persian)
    25. Rafipour، F. (2004). Specific Research Techniques in the Social Sciences. Tehran: Sahami Publications Co. (In Persian)
    26. Scurton، R. (2001). Philosophy of Art and Aesthetics. Translation by Yaghoub Azand. Tehran: Tehran University publications. (In Persian)
    27. Sitte C. (2010). Building the City Based on Artistic Foundations. Translation by Fereydoun Gharib. Tehran: Tehran University Publications. (In Persian)
    28. Shokohi، H. (2000). New Perspectives on Urban Geography. First vol. Tehran: Samt Publications. (In Persian)
    29. Tatarkiewich، W. (2016). The History of Aesthetic. Translation by Mahmoud Ebadian & Seyed Javad Mirfenderski. Tehran: Nashre Elm Publications. (In Persian)
    30. Trancik، R. (1986). Finding Lost Space: Theories of Urban Design. New York: Van Nostrand Reinhold Publications
    31. Winters، E. Aesthetics and Architecture. Translation by Abdullah Salarwand. Tehran: Naghsh publications. (In Persian)
    32. Wellek، R. (2010). The History of Modern Critique. Translation by Saeed Arbab Shirani. First Vol. Tehran: Niloufar Publications. (In Persian)
    33. Whitik A. (Edi). (1974). Encyclopedia of urban planning. New York: McGraw Hill.
    34. Zuker Paul. (1970). Town and Square. Ney York: Columbia University Publications