بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر کاهش امنیت اجتماعی در مناطق شهری (منطقه دو شهر مقدس قم)

آمایش محیط

دوره 14، شماره 52، خرداد 1400، صفحه 171-196   

نویسندگان

وحید بارانی پسیان¹؛ مصطفی توکلی نغمه^{* 2}؛ محمدرضا پورغلامی سروندانی¹

¹استادیار گروه جغرافیای دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران

²کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی آمایش سرزمین دانشگاه تهران، تهران

چکیده

 
امنیت به عنوان اساسی‌ترین الزامات توسعه در جوامع شهری مطرح می‌باشد. احساس عدم ترس و تهدید در فضای جامعه به عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت زندگی مطرح می‌باشد. در این ارتباط در شهر‌های بزرگ و در اصطلاح کلان‌شهرها این عامل از اهمیت مضاعف برخوردار می‌باشد.
در این پژوهش هدف اساسی بررسی و تحلیل مجموعه عواملی است که به کاهش امنیت شهروندان منجر می‌گردد. برای این منظور در این پژوهش که با هدف کاربری و با روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است، پرسشنامه‌ای تنظیم و در میان حجم نمونه بالغ بر 212 نفر از شهروندان منطقه دو توزیع شد. در تحلیل نتایج آن از آزمون‌هایی نظیرخی دو، T تک نمونه‌ای و تحلیل عاملی استفاده شده است که در نرم‌افزار SPSS پس از وارد نمودن مقادیر، گویه‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. البته در پیش از انجام تحلیل با استفاده از آزمون kmo تناسب گویه‌ها برای این منظور ارزیابی شده است که مقدار 0.73 به‌دست آمده که بیانگر تناسب گویه‌ها برای انجام آزمون است. در پایان این نتیجه حاصل گردیده است که عواملی نظیر فضاهای دارای دید حداقلی عدم مدیریت مناسب شهری، فضا‌های کم نور، عدم برنامه‌ریزی شهری مناسب، حمل و نقل نامناسب و نارسایی‌های دستگاه انتظامی منجر به بروز این نابهنجاری‌ها و کاهش دهنده امنیت در منطقه دو شده است.

کلیدواژه‌ها

امنیت اجتماعی؛ شهر؛ تحلیل عاملی؛ شهر قم

مراجع

 

1-       آدمی، علی و همکاران (1390) الزامات گذار به امنیت ملی پایدار، دوفصلنامه دانش سیاسی، سال هفتم شماره دوم صص 5- 37.

2-       آنا مراد نژاد، رحیم بردی؛ بلوری، زهره (1396) ؛ مؤلفه‌های تأثیرگذار در ارتقاء امنیت فضاهای عمومی (نمونه مورد مطالعه: پارک‌های شهر آمل)، فصلنامه آمایش محیط، دوره 10، شماره 39، زمستان.

3-       افشار کهن، جواد و یزدی، محمد (1392)، تأثیر عوامل محیطی و اجتماعی بر احساس امنیت شهری در محلات یزد، نشریه مطالعات جامعه شناختی شهری، دوره 3، شماره 8، پاییز.

4-       ایار، علی و همکاران (1393) بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر جرم (مطالعه موردی زندان دره شهر)، فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 40، زمستان.

5-       ایرانمنش، نسیم (1382) حیات مدنی و فضا‌های شهری، فصلنامه مسکن و انقلاب شماره 102.

6-        بوزان، باری (1387) مردم، دولت، هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران انتشارات مطالعات راهبردی.

7-       بیات، بهرام (1388)، احساس امنیت اجتماعی، نشر امیر کبیر، چاپ اول، تهران.

8-       توکلی نغمه، مصطفی و کارگر (1395) بررسی تطبیقی نقش توزیع خدمات و کاربری‌های شهری در ضریب امنیت اجتماعی (مطالعه موردی مناطق دو و چهار شهر مقدس قم) طرح پژوهشی دفتر تحقیقات ناجا، 1396.

9-       تیموری، آ (1382) معماری و شهرسازی و ارتباط آن با جرم، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه شهرسازی، دانشگاه بهشتی.

10-   جاکوبز، جین (1386) مرک و زندگی شهر‌های بزرگ آمریکایی، ترجمه حمید رضا پارسی، آرزو افلاطونی، انتشارات دانشگاه تهران.

11-   جمالی نژاد، مهدی (1388) گزیده‌ای از مجموعه قوانین شهرداری، اصفهان انتشارات سازمان فرهنگی و تفریحی شهرداری اصفهان.

12-   درودی، محمد رضا (1396) سنجش و ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر بر ارتقای میزان احساس امنیت در محیط‌های سکونتی (نمونه موردی: محله تهرانپارس غربی) فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 51، تابستان.

13-   زارع شاه آبادی، اکبر و ترکان، رحمت الله (1390)، بررسی وضعیت امنیت اجتماعی در میان شهروندان شهر یزد، فصلنامه نظم و امنیت، شماره 2 سال 4، ص 154.

14-   رضوان، علی و فتحی، منصور (1391) بررسی عوامل مرتبط با احساس ناامنی در محلات شهری؛ در ناحیه 3 منطقه 17 شهرداری تهران، نشریه رفاه اجتماعی دوره 12 شماره 45 تابستان.

15-   رضویان، محمدتقی و همکاران (1393)، بررسی و ارزیابی احساس امنیت اجتماعی در محله نمونه موردی: (مطالعه تطبیقی محلات جماران و فاطمی) نشریه علمی و پژوهشی چشم‌انداز زاگرس، دوره 6، شماره 20، تابستان.

16-    زمانی مقدم، افسانه و همکاران (1390)، رابطه طراحی شهری با امنیت اجتماعی از نگاه شهروندان بر اساس مدل CPTED فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال 3، شماره 8، ص 1-13.

17-   زیاری، کرامت الله و همکاران (1393)، تحلیل تطبیقی احساس امنیت در فضا‌های شهری روستایی شهرستان کوهدشت، مجله پژوهش‌های روستایی دانشگاه تهران، دوره 4، شماره 1، بهار.

18-   ساروخانی، باقر و نویدنیا، منیژه (1385) امنیت اجتماعی خانواده و محل سکونت در تهران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 6 شماره 22 صص87 – 106.

19-   سجادی، ژیلا و همکاران (1396) تحلیل و اولویت بندی عوامل مؤثر بر ارتقای امنیت شهروندان (نمونه موردی: شهر سنندج) فصلنامه علمی – پژوهشی مطالات امنیت اجتماعی، شماره 51، پاییز.

20-   شکویی، حسین (1372)، جغرافیای اجتماعی شهرها، اکولوژی اجتماعی شهر‌ها، نشر جهاد دانشگاهی 89-90.

21-   شهرداری قم، 1396.

22-   صالحی، اسماعیل، عوامل فضایی و کالبدی مؤثر در پیدایش آنومی در محلات شهری، جکیده مقالات همایش توسعه محله‌ای چشم انداز توسعه پایدار شهر تهران، تهران.

23-   صدیق، رحمت الله و نیمروزی، نوروز (1389) بررسی ارتباط میان مشارکت در روابط همسایگی و احساس امنیت در محلات شهر مشهد، مجله دانش انتظامی، سال 12 شماره 47 صص 185 – 220.

24-   قرایی، فریبا و همکاران (1389) بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهر تهران، مجله آرمانشهر، شماره 4 ص 17.

25-   لطفی، صدیقه و همکاران (1394)، بررسی احساس امنیت در فضا‌های عمومی (مطالعه موردی کلانشهر شیراز)، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 5، شماره 19، ص39.

26-    مرکز آمار ایران، سالنامه آماری استان قم، 1396.

27-   ملکی، یدالله (1395)؛ شهر و امنیت اجتماعی از منظر آموزه‌های دینی؛ فصلنامه آمایش محیط، دوره 9، شماره 33، تابستان.

28-   موسوی، میر نجف و همکاران (1394) احساس امنیت در فضاهای شهری مورد: شهر سرخس، نشریه علمی و پژوهشی جغرافیا، دوره 13 شماره 45 تابستان.

29-   یوسفی، نیلوفر (1393) سنجش امنیت در محلات شهری (مطالعۀ موردی محلات مرداویج و مفت آباد شهر اصفهان)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال سوم، شماره یازدهم، پاییز.

20-  Anselin، L.، Cohen، J.، Cook، D.، Gorr، W. & Tita، G. (2000). Spatial analyses of crime. Pp. 213- 262 in D.Duffee (ed.)، Criminal Justice، 2000: Volume 4. Washington D.C.: NU.

21-    Cleveland، Gerry and Gregory Saville.(2003). An Introduction to 2^nd Generation CPTED: Part 1. CPTED Perspectives. Volume 6 (2): June. Pp. 4-8.

22-    Cozens، P. (2000) Sustainable urban development and crime prevention through environmental design for the British city; Towards an effective urban environmentalism for the 21st century، Cities: The International Journal of Urban Policy and Planning، 19(2)، pp. 10.

-            Hara، Yuji & Takeuchi، Kazuiko & Okubo، Satoru(2005)، Urbanization linked with past agricultural land use pattern in the urban fringe of a deltaic a asia meag-city(a cace stady in bankok) ;.Landscape and urban planning 73،pp 16-28;

23-    Jacobs، J.، 2007، The Death and Life of Great American Cities، Tanslated by: Parsi، H. &Aflatooni، A.، Tehran University Press، Tehran. (in Persian)

24-    Jeffery،C،R.، “Crimeprevention through Environmental Design”، Beverly Hills، CA: Sage Publications، 1971، pp.54-87.

25-    Ma، Ting & Zhou، Yuke & Zhou، Chenghu & Haynie، Susan & Pei، Tao & Xu،   Tao(2015)، Night-time light derived estimation of spatio-temporal characteristics of urbanization dynamics using DMSP/OLS satellite data، Remote Sensing of Environment 158 (2015)،pp 453–464

26-    Moradi، N.، 2003، Security Indices in Civil Spaces، Municipalities، Monthly Publication، Vol. 4، No .41، PP. 59- 62. (in Persian)

27-    Oscar Newman (1966). Creating Defensible Space. DIANE Publishing. p. 2. ISBN 978-0-7881-4528-5.

28-    Saville، Gregory and Todd Clear. 2000.Community renaissance with community justice. The Neighborworks Journal. 18(2):19-24.