اثربخشی رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری زناشویی و رضایت از زندگی مادران دانش آموزان پسر مقاطع ابتدایی منطقه 1 شهرتهران

روانشناسی اجتماعی

مقاله 11، دوره 9، شماره 61، آذر 1400، صفحه 149-164   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مونا خرازی¹؛ افسانه بوستان^{* 2}

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد مشاوره مدرسه، گروه مشاوره. واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

²استادیارگروه مشاوره، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری زناشویی و رضایت از زندگی مادران دانش آموزان پسر مقاطع ابتدایی منطقه 1 شهر تهران انجام گرفت. جامعه آماری مورد مطالعه کلیه ی مادران دانش آموزان پسر مقطع اول ابتدایی در سال 97-1396 بود، طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی همراه با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل و انتخاب نمونه به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای و گمارش تصادفی ساده انجام گرفت و حجم نمونه به منظور آموزش رویکرد تحلیل رفتار متقابل تعداد 30 نفر انتخاب شدند که 15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند. روش جمع‏آوری اطلاعات با استفاده از، مقیاس های‌سازگاری‌زناشویی-اسپانیر(1976)‌و‌رضایت‌از‌زندگی‌دینر‌و‌همکاران‌(1985)‌و نیز آموزش رویکرد تحلیل رفتار متقابل در طی 8 جلسه به مدت 90 دقیقه در هفته بر روی نمونه مورد نظر اجرا شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون آماری (تحلیل کوواریانس چند متغیری) صورت گرفت. یافته های بدست آمده نشان داد: آموزش رویکرد تحلیل رفتار متقابل تاثیر مثبت بر سازگاری زناشویی و مولفه های (رضایت دونفری، همبستگی‌دونفری، توافق دو نفری و ابراز محبت) گروه آزمایش در پس آزمون داشت و همچنین باعث افزایش رضایت از زندگی گروه آزمایش در پس آزمون شد. نتایج حاکی از آن بود که رویکرد تحلیل رفتار متقابل موجب افزایش سازگاری زناشویی و رضایت از زندگی مادران دانش آموزان پسر پایه اول مقطع دبستان می گردد. بطور کلی مفهوم سازگاری زناشویی و رضایت زندگی به عنوان متغیر وابسته این پژوهش و همچنین آموزش تحلیل رفتار متقابل به عنوان متغیر مستقل این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته شد. با توجه به این امر که زندگى بشر در طى قرون متمادى دستخوش تغییرات و دگرگونى هایى بوده است که گاه در کنترل و گاه خارج از کنترل انسان بوده است و به نحوى سازگارى و آرامش انسان را بر هم زده و فشار و اضطراب را به دنبال داشته است.

کلیدواژه‌ها

رویکرد تحلیل رفتار متقابل# سازگاری زناشویی# رضایت از زندگی

مراجع

اخوان تفتی، م، ولی زاده، ز (۱۳۸۵). مقایسه سلامت روان و عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه تهران در ابتدا و انتهای دوره دانشگاه، پژوهش‌های تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، 1(3)،1- ۱۶.##

استوارت، یان­و­جونز، ون.(1395).تحلیل­رفتار متقابل:روش‌های نوین در روان شناسی، ترجمه بهمن دادگستر، انتشارات: دایره. ##

اشمالینگ، ک.ب؛ فروزتی، ا.ا؛ جیکوبسون، ن.س.(2002). مسائل زناشویی: رفتاردرمانی شناختی، ترجمه حبیب الله قاسم زاده، 1390، تهران: انتشارات ارجمند. ##

اکبری، ا؛ پورشریفی، ح؛ عظیمی، ز؛ فهیمی، ص؛ امیری پیچاکلایی، ا.(1391). اثر بخشی گروه درمانی تحلیل رفتار متقابل بر افزایش رضایت مندی، سازگاری، احساسات مثبت، و صمیمیت زوج های دارای تجربه طلاق عاطفی، فصلنامه مشاوره و روان درمانی، 2(4)، 461-455. ##

برن، ا.(1975). بعد از سلام چه می گویید؟ ترجمه ی مهدی قراچه داغی(1394)، تهران: نشر البرز. ##

برنشتاین، ف، اچ؛ برنشتاین، م.(بی تا). شناخت و درمان اختلاف های زناشویی، ترجمه حمیدرضا سهرابی، 1389، چاپ دوم، تهران: خدمات فرهنگی رسا. ##

تبریزی، م.(1389). اثربخشی گروه‌ درمانی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر افزایش رضایت‌مندی زناشویی دانشجویان متاهل (دانشگاه فردوسی مشهد)،دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی.  ##

ترکان، ه.(1385). بررسی اثربخشی گروه درمانی به شیوه تحلیل تبادلی بر رضایت زناشویی زوج های شهر اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روان شناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه اصفهان.  ##

ترکان، ه؛ کلانتری، م و مولوی، ح.(1385). بررسی اثر بخشی گروه درمانی به شیوه تحلیل تبادلی بر رضایت زناشویی، فصلنامه خانواده پژوهی، 2(8)، 123-111. ##

تقوایی نیا، ع؛ رحیمیان بوگر، ا؛ معاضدیان، آ. (1395). نقش رضایت از زندگی و شاغل بودن مادر در پیش بینی افسردگی دانش آموزان دختر دوره متوسطه، سلامت اجتماعی، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت. 3(4)، 329-319.  ##

دانش، ع.(1384). تأثیر زوج درمانی اسلامی با روش تحلیل ارتباط متقابل در افزایش خودشناسی در رضایت و سازگاری زناشویی زوجهای ناسازگار، تهران: نخستین کنگره آسیب شناسی خانواده در ایران، دانشگاه شهید بهشتی. ##

دانش، ع.(1385). تأثیر روش تحلیل محاوره ای در سازگاری زناشویی زوج های ناسازگار، چکیده مقالات دومین کنگره سراسری آسیب شناسی خانواده در ایران، تهران: دانشگاه شهید بهشتی. ##

دستغیب، ز؛ قبادی داشدبی،ک؛ قارلی پور قرقانی، ذ؛ حسینی، ف؛ بابایی حیدر آبادی، ا؛ اشرفی حافظ، ا. (1392). بررسی رابطه رضایتمندی زناشویی زنان شهر شیراز با افسردگی نوجوانان آن‌ها، نشریه علمی-پژوهشی دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات یهداشتی درمانی شهید بهشتی، 23(8)، 25-19.   ##

ساپینگتون، ا.(1989). بهداشت روانی، ترجمه حمیدرضا حسین شاهی برواتی،1390،تهران: انتشارات روان##

سلامت، م.(1384). بررسی تأثیر آموزش مهارت های ارتباطی با استفاده از روش تحلیل رفتار متقابل بر کاهش تعارضات زناشویی زوجین شهر اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن. ##

سودانی، م؛ مهرابی زاده هنرمند، م و سلطانی، ز.(1391). اثربخشی آموزش تحلیل رفتار متقابل بر افزایش عملکرد زوج های ناسازگار، فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، 2(3)، 287-268. ##

شفیع آبادی، ع؛ معین، ل و وحیدواقف، م.(1389). مقایسه اثربخشی دو رویکرد راه حل محور و تحلیل ارتباط متقابل در تغییر سطح رضایت زناشویی زنان متأهل شاغل تهران، فصلنامه زن و جامعه، 1(3)، 40-21. ##

صادقی، م؛ احمدی، ا؛ بهرامی، ف؛ اعتمادی، ع و صلاحیان، ا.(1388). بررسی اثربخشی آموزش به شیوه تحلیل رفتار متقابل بر خودپنداره دانش آموزان دبیرستانی شهرستان خمینی شهر، مجموعه مقالات دومین همایش سراسری مشاوره، رشد و پویایی، تهران: دانشگاه الزهرا(س). ##

فتوحی بناب، س؛ حسینی نسب، د؛ هاشمی، ت .(1388). بررسی اثر بخشی آموزش رویکردهای زوج درمانی شناختی- رفتاری، اسلامی و تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری زناشویی زوج های ناسازگار، تازه ها و پژوهش های مشاوره، 8(32)، 120-109. ##

فرهنگی، ف و آقامحمدیان، ح.(1385). تأثیر روان درمانگری گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر شیوه های رویارویی با استرس نوجوانان، مطالعات تربیتی و روان شناسی، 7(2)، 62-41. ##

فریش، م.(1389). روان درمانی مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی، ترجمه اکرم خمسه، چاپ اول، تهران: ارجمند. ##

فیروزبخت، م.(1394). اریک برن بنیانگذار تحلیل رفتار متقابل، تهران: انتشارات دانژه.

قاضی، م. (1389). پیشگیری و درمان انحرافات جنسی با ازدواج. قم: شهاب الدین. ##

کافی، م؛ نوری، م؛ ملازاده اسفنجانی، ر و صالحی، ا.(1390). اثربخشی گروه درمانی به روش تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری زناشویی و پیشگیری از عود افراد سم‌زدایی شده، پژوهش های نوین روان شناختی، 2(23)، 132-111. ##

کمایی، ف و صداقتی فرد؛ م .(1394). بررسی رابطه کژکاری در زنان متأهل با دلزدگی زناشویی آنها، فصلنامه روانشناسی تحلیلی-شناختی، 6(23)، 55-49. ##

گلمن، د. (1393) هوش هیجانی، ترجمه نسرین پارسا. تهران: انتشارات رشد. ##

مرادی، ا و ثنایی ذاکر، ب.(1385). بررسی اثربخشی آموزش مهارت های حل مسئله بر تعارضات والد- فرزند، تازه ها و پژوهش های مشاوره، 5(2)، 34-27. ##

معتمدی، ه و نوشادی، ش.(1394). اثربخشی آموزش گروهی تحلیل رفتار متقابل بر افزایش رضایت زناشویی، رفاه اجتماعی، 1(2)، 94-73. ##

مینوچین، س.(1395). خانواده و خانواده درمانی، ترجمه باقر ثنایی، تهران: انتشارات امیرکبیر. ##

نریمانی، م؛ بشرپور، س؛ عطادخت، ا و جعفریان دهکردی، ف.(1394). اثربخشی آموزش گروهی تحلیل رفتار متقابل در افزایش انعطاف پذیری شناختی و ارتقای عملکرد خانواده در زنان دارای اختلافات زناشویی، فصلنامه شخصیت و تفاوت های فردی، 2(39)، 44-25. ##

نویین، آ.(1391). مقایسه پنج مداخله تئاتر درمانی سنتی، طرح واره درمانی، تحلیل رفتار متقابل، تئاتر درمانی با محتوای طرح واره ای و تئاتر درمانی بامحتوای تحلیل رفتار متقابل بر الکسی تیمیا و درد مزمن جسمی جانبازان 70 درصد به بالا، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی. ##

 هالفورد، ک.(2000). زوج درمانی کوتاه مدت، ترجمه مصطفی تبریزی، 1395، انتشارات فراروان. ##

یوسف نژاد شیروانی، م و پیوسته گر، م.(1390)رابطه رضایت از زندگی و طرحواره های ناسازگار اولیه در دانشجویان، دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 12(2)، 87-71. ##

Aldoghan, Mohammed .(2014).Transactional Analysis and its Intrigue in Saudi Arabian Organizations, International Journal of Business and Social Science Vol. 5, No. 8; July 2014. ##

Balanean, R. (2012). Postmodern Psycho-Social Influences On The Dysfunctional Sexual Beliefs Of The Romanian Youth. Procedia - Social And Behavioral Sciences, 31. 714-718. ##

Biljana, van Rijn; Ciara, Wild; Heather, Fowlie; Charlotte, Sills; Servaas, van Beekum.(2010). Impact of Transactional Analysis Psychotherapy Training on Self Awareness and Ability for Contact, International journal of Transactional Analysis Research. ##

Bousbia Brahim, Ali ; Ognjen Riđić ; Tomislav Jukić.(2015).The effect of transactional leadership on employees performance(Case study of 5 Algerian Banking Institutions). Economic Review – Journal of Economics and Business, Vol. XIII, Issue 2, November 2015. ##

Burleson, B., & Denton, W. H. (1997). The relationship between communication skill and marital satisfaction: some moderating effects. Journal of Marriage and the Family, 59(4), 884-902##

Cordova, J. V., Gee, C. B., & Warren, L. Z. (2005). Emotional skillfulness in marriage: intimacy as a mediator of the relationship between emotional skillfulness and marital satisfaction. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(2), 218-235. ##

Delahaij , A., Gaillard , C., & Van Dam , P. (2010). Hope and hardiness as related to Life satisfaction. The Journal of Positive Psychology,3 (8): 171-179##

 Demeško, Natalija.(2017). Effect of transformational and transactional leadership styles on innovative work behavior: The role of employee's locus of control,  A Thesis Presented to the Faculty of ISM University of Management and Economics in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Innovation and Technology Management. ##

Dowd, D. A., Means, M. J., Pope, J. F., & Humphries, J. H. (2005). Attributions and marital satisfaction: the mediated effects of self-disclosure. Journal of Family and Consumer Sciences, 97(1), 22-26. ##

Forster, M., Grigsby, T. J., Bunyan, A., Unger, J. B., & Valente, T. W. (2015). The protective role of school friendship ties for substance use and aggressive behaviors among middle school students. Journal of school health, 85(2), 82-89.‏ ##

Garber J, Keily MK, Martin NC. (2002). Development of adolescence depressive symptoms: predictors of change. Journal of Counseling and Clinical Psychology.  70-95. ##

Gary, L. M. (2006). Altered States: Using Transactional Analysis Education to Prevent Conflict Escalation and Violence. Dissertation Abstracts Int. Section A: Humanities and Social Sciences , 67, (4), 1186. ##

Jesness, C. F. (1975). The Impact of Behavior Modification and Transactional Analysis Oninstitution Social Climate. Journal of Research in Crime &Delinquency,12, (2), 79-91.

Kazuko, N. (2006). How TA is applied in clinical psychiatry. Journal of Social Work, 1287(6): 168-172. Dol: 10.101##

Kuffle, S.W., & Heiman, J.R.(2006).  Effects Of Depressive Symptoms And Experimentally Adopted schemas on sexual arousal and affect in sexually healthy women, archives of sexual behavior , 35, 78-163##

Mark, David & Widdowson, Joseph,.(2013). The Process and Outcome of Transactional Analysis Psychotherapy For the Treatment of Depression: An Adjudicated Case Series. Thesis For the degree of Doctor of Philosophy At the University of Leicester.##

Mohammadi, M. Esmaeily, M. and Nik, A. (2010). The Effectiveness of Group Consultation in the Method of Transactional Analysis over the Student’s Communicative Skills. Social and Behavioral Sciences.5, 1490-1492. ##

Ohlsson, T.(2010). Scientific evidence base for transactional analysis in the year 2010. International journal of Transactional Analysis Research, 1(1), 4-11. ##

River PA, Elliott TR, Berry JW, Shewchuk RM,  Oswald KD, Grant J.(2006).  Family care givers of women with physical disabilities. J Clin psychol Med setting. 13 (4): 425-434. ##

Strzelczyk,Dorota.(2015). Transactional Analysis as a Method to Test the Quality of Life of a Family, Pedagogika Rodziny. Family Pedagogy nr 5(1)/2015, ss. 27–38. ##

Thimm, J.C. (2010). Personality and early maladaptive schemas: A five-factor model perspective. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 41,373-380. ##

Todorović, D., & Mitrović, M. (2017). Various modalities of aggressive behavior and emotional competence among students of sport and physical education and students of other faculties- a pilot study. Facta Universities Series: Physical Education and Sport, 389-398. ##

Tudor, K. (2002). Transactional analysis supervision or supervision analysis Transactional? Trans-actional analysis Journal, 32, 39-55##

Zehra Öncer, Ayla .(2013). Investigation of the effect of transactional and transformational leadership on entrepreneurial orientation, International Journal of Business and Social Research (IJBSR), Volume -3, No.-4, April, 2013 154 | Page 2. Literature. ##

Zuria, Mahmud & Mosavi, Esmaeil.(2015). Transactional analysis group counselling: immigrant Iranian couples in focus. International Journal of Management and Applied Science, ISSN: 2394-7926 Volume-1, Issue-8, Sept.-2015. ##