جایگاه جمهوری اسلامی ایران در موازنه سازی نرم روسیه در قبال آمریکا

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 1، دوره 12، شماره 42، خرداد 1399، صفحه 1-15   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2020.683315

نویسندگان

محمود علیپور گرجی^{* 1}؛ عبدالمجید سیفی²؛ محدثه روزبهانی³

¹هیأت علمی دانشگاه آیت ا... بروجردی

²هیأت علمی دانشگاه آیت الله بروجردی

³علوم سیاسی، دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)

چکیده

رقابت و موازنه‌سازی ویژگی بارز دوران جنگ سرد محسوب می شد؛ و دو بلوک در مناطق مختلف جهان درگیر این رقابت و موازنه‌سازی در بسیاری از حوزه‌ها بودند. پایان جنگ سرد تا حدی سبب کاهش این رقابت شد ولی روی کار آمدن ولادیمیر پوتین و بحران‌هایی نظیر گرجستان و اوکراین که تهدید فضای حیانی روسیه را به دنبال داشت ، سبب ورود روسیه به شکل جدیدی از موازنه‌‌سازی با نام موازنه نرم شد. در این میان، دولت‌هایی دارای سیاست‌های ضدهژمونیک آمریکایی نظیر جمهوری اسلامی ایران، در سیاست خارجی روسیه اهمیت ویژه‌ای یافته-اند؛ زیرا با توجه به پیشینه ضدغربی دارای ظرفیت ابتدایی کافی برای ایفای نقش موثر در این موازنه‌سازی نرم هستند. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که جمهوری اسلامی ایران چه جایگاهی در موازنه‌سازی نرم روسیه در قبال ایالات متحده آمریکا دارد؟ فرضیه محوری آن است که که با توجه به پتانسیل ایران در عدم پذیرش سرزمینی ایالات متحده در بحران سوریه، دیپلماسی گیراندازی ایالات متحده در پرونده هسته‌ای و توان بالقوه ایران در حوزه‌های اقتصادی و انرژی، جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی در موازنه‌سازی نرم روسیه در قبال ایالات متحده ایفا می‌نماید. این مقاله با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.

کلیدواژه‌ها

ایران؛ روسیه؛ موازنه‌ نرم؛ آمریکا؛ هژمونی؛ یک‌جانبه‌گرایی

مراجع

 اهویی، مهدی (1395)، «تحلیلی بر راهبردهای اتحادهای امریکا در خاورمیانه و گزینه‌های محتمل در قبال ایران»، فصلنامة پژوهش روابط بین‌الملل، دورة اول، شمارة 23. 

حکیم، حمید؛ فلاحی، کامران (1397)، «روابط جمهوری اسلامی ایران با فدراسیون روسیه پس از برجام»، کنفراس بین‌المللی دستاوردهای پژوهشی، سال دوم، شمارة 20. 

تقی نجات، روح‌الله، جعفر، علی‌اکبر (139)، «بایسته‌های روابط آیندة ایران و روسیه»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شمارة 81-58.

حاجی یوسفی، امیرمحمد؛ الوند، مرضیه سادات (1387)، «ایران و سازمان همکاری شانگهای : هژمونی و ضدهژمونی» ، پژوهشنامه علوم سیاسی ، شمارة 10. 

دان، تیم؛ استیو، اسمیت؛ میلجا، کورکی (۱۳۹۶)، نظریه‌های روابط بین‌الملل، ترجمة عبدالمجید سیفی و شهرزاد مفتوح، تهران: میزان. 

رضایی، علیرضا (۱۳۸۷)، «چین و موازنة نرم در برابر هژمونی ایالات متحده در عرصة نظام بین الملل»، فصلنامة راهبرد یاس، شمارة 16. 

شفیعی، نوذر؛ کمائی‌زاده، یونس (1389)، «تبیین روابط چین و امریکا در برابر سازمان همکاری شانگهای؛ براساس نظریه موازنة قوای نرم»، مطالعات اوراسیای مرکزی، پاییز و زمستان ، شمارة 7. 

شیرخانی، محمدعلی، بایزیدی، رحیم؛ رضازاده، مجتبی (۱۳۹۳)، «موازنة‌ نرم بریکس و چالش برتری امریکا»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال ۹، شمارة ۳. 

کرمی، جهانگیر (۱۳۸۹)، «روابط ایران و روسیه در سال‌های 1368 تا 1388: بسترها، عوامل و محدودیت‌ها»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، سال ۳، شمارة 6. 

کرمی، جهانگیر (۱۳۹۰)، «معاملة بزرگ در روابط روسیه و امریکا: دورة مدودیف و اوباما»، فصلنامه مطالعات جهان، سال ۱، شمارة 1. 

کرمی، جهانگیر؛ کرامتی‌نیا، رقیه (1395)، «سیاست خارجی روسیه و پرونده هسته‌ای ایران: از تحریم تا برجام»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شمارة 95 . 

لیتل، ریچارد (۱۳۸۹)، تحول در نظریه‌های موازنة قوا، ترجمه غلامعلی چگنی‌زاده. تهران: مؤسسة بین‌المللی ابرار معاصر تهران. 

متقی، ابراهیم (۱۳۸۷)، «ژئوپلیتیک تعادل و موازنة‌ نرم، مطالعة موردی: خاورمیانه در بین سال‌های 9 2001»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال ۴، شمارة ۱.

مدودف، دیمیتری (2017)، قابل دسترسی در: https://ir.sputniknews.com/world/201712013072608 15. نواک، الکساندر، وزیر انرژی روسیه، قابل دسترسی در: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/14/1538153

. نقدی‌نژاد، حسن؛ سوری، امیرمحمد (۱۳۸۷)، «رقابت روسیه و آمریکا در اوراسیا»، فصلنامة مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شمارة ۶۲.

واعظی، محمود (۱۳۸۸)، «پیامدهای بحران گرجستان»، فصلنامة راهبرد، سال ۱۸، شمارة 51. 

ولگی، توماس؛ رناتو، کربتا؛ کیت، گرنت؛ ریان، بیرد (۱۳۸۶)، سیاست خارجی و جایگاه قدرت‌های بزرگ، ترجمة عبدالمجید سیفی و شهرزاد مفتوح، تهران: قومس.

Blank, S. (2006). China and Shanghai Cooperation Organization at five, China Brief, 6(13) june 21; Available at www. Jameston. org.http://www.dw.com18771425

Gee, A. (2018). “Rising Anti-Americanism in Russia”, Cbsnews, Jan 22; Available at http://64.233.169.104/ = cache: uKaZ1azoIY8J: www. cbsnews. Com./stories /2018 /01 /22/usnews/whispers/main3737946.shtml.

Kozhanov, N. (2020) Russia's difficult balancing act between Iran and Israel, available at: https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/russia-difficult-balancing-act-iran-israel201 29193640167.html

Mearsheimer, J. (2001). The Tragedy of Great Power Politics, New York: W.W. Norton and Company, Inc. Pape, R. )2005(. Soft balancing against the United States, International Security, 30(1).

Paul, T. V.)2004(. The enduring axioms of power theory, International Security, 24(1).

Nye, J. (2004). Soft power, the means to success in world politics, New York: Public Affairs.

Trenin, D. (2004). New Tendencies in Russia’s Foreign Policy”; Available at http://www.carnegieendowment.org/events/index.cfm?fa=print&id=681

Tretiakov, V. (2002). “Putin’s Pragmatic Foreign Policy”, International Affairs: A Russian Journal of World Politics, Diplomacy & International Relations, 48(3).

Rutland, P., & Gregory, D.) 2004(. U.S.– Russian Relations: Hopes and Fears; Available at http://prutland.web.wesleyan.edu/Documents/US-Russian%20relations.pdf

Standish, R., & Ammy. M., (2020), Putin Moves to Heighten Russia’s Role After Suleimani Killing, available at https://foreignpolicy.com/2020/01/08/putin-suleimani-russia-iran/

Waltz, K. (1979) , Theory of International Politics, New York: McGraw Hill.