بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری توسعه‌ی گردشگری تاریخی-فرهنگی در ایران (مطالعه موردی: شهر تبریز)

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 8، دوره 15، شماره 54، خرداد 1401، صفحه 159-177   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jss.2021.1924684.1309

نویسندگان

علی مدبر خاک نژاد¹؛ کریم حسین زاده دلیر^{* 2}؛ بختیار عزت پناه³

¹دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

²استاد ، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران (نویسنده مسئول).

³استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند،دانشگاه آزاد اسلامی،مرند،ایران

چکیده

گردشگری صنعتی است که بیشترین تبادلات فرهنگی در آن انجام می‌گیرد و یکی از اهداف توسعه‌ی آن ضمن رشد و توسعه‌ی اقتصادی، نمایش فرهنگ به دیگر جوامع، علی‌الخصوص از طریق توسعه‌ی گردشگری تاریخی-فرهنگی می‌باشد. با توجه به اهمیت موضوع، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری توسعه‌ی گردشگری تاریخی-فرهنگی در شهر تبریز نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعه‌ی حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر شیوه‌ی اجرا، پیمایشی و از نظر زمانی، مقطعی می‌باشد. جامعه‌ی آماری تحقیق نیز شامل مدیران، مسئولان و کارشناسان حوزه‌ی گردشگری شهر تبریز بوده که حجم نمونه بر اساس روش دلفی 100 نفر برآورد شده است. همچنین به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک حداقل مجذورات جزئی در نرم‌افزار Warp-PLS و آزمون تی تک‌نمونه‌ای در نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که عدم توسعه‌ی گردشگری تاریخی-فرهنگی در شهر تبریز ناشی از نارسایی‌هایی در سطوح خرد و کلان می‌باشد. در سطح خرد می‌توان به کاستی‌های پروژه‌ها و برنامه‌های بازآفرینی شهری و در سطح کلان می‌توان به مؤلفه‌هایی همچون عدم وجود دیدگاه همه‌جانبه نگر و سیستمی، روابط سیاسی نامناسب و شکل‌گیری تصویر منفی از ایران در اذهان عمومی و تصدی‌گری دولت در بخش گردشگری اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

توسعه‌ی فرهنگی؛ سیاست‌گذاری؛ توسعه‌ی گردشگری؛ گردشگری تاریخی-فرهنگی؛ شهر تبریز

مراجع

ابونوری، عباسعلی؛ اکبری، زهرا. (1393). طبقه‌بندی عوامل مؤثر بر شاخص‌های اقتصادی گردشگری خارجی، مطالعه موردی: کشورهای منتخب. جغرافیا و توسعه، سال دوازدهم، شماره 34، صص 56-33.

امیری، سروش؛ رجائی، زهرا. (1396). سیاست‌گذاری گردشگری و جایگاه بین‌المللی آن با تأکید بر احیای گردشگری در شهرستان مشهد. علوم سیاسی، دوره‌ی 13، شماره 41، صص 83-61.

حیدری چیانه، رحیم؛ رضاطبع ازگمی، سیده خدیجه؛ سلطانی، ناصر؛ معتمدی‌مهر، اکبر. (1392). تحلیلی بر سیاست‌گذاری گردشگری در ایران. برنامه‌ریزی و توسعه‌ی گردشگری، دوره‌ی 2، شماره 5، صص 32-11.

شجاعی، منوچهر؛ نوری، نورالدین. (1386). بررسی سیاست‌های دولت در صنعت گردشگری و ارائه‌ی الگوی توسعه‌ی پایدار صنعت گردشگری کشور. دانش مدیریت، دوره‌ی 20، شماره 78، صص 90-63.

کروبی، مهدی. (1382). فرهنگ و گردشگری. مطالعات مدیریت گردشگری، دوره‌ی 1، شماره 2، صص 47-21.

قصابی، حسن؛ آذر، علی؛ پناهی، علی. (1399). شناسایی پیشران‌های تأثیرگذار بر توسعه‌ی گردشگری در مناطق آزاد تجاری (مطالعه موردی: منطقه آزاد ارس). برنامه‌ریزی و توسعه‌ی گردشگری، دوره‌ی 9، شماره 32، صص 177-161.

نوین، علیرضا. (1396). تحلیلی بر اثرات باززنده‌سازی بافت‌های تاریخی فرهنگی کلان‌شهرها بر توسعه‌ی توریسم شهری، نمونه موردی: منطقه‌ی 8 کلان‌شهر تبریز، رساله‌ی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند، استاد راهنما: کریم حسین‌زاده دلیر.

هاشمی، مناف؛ حسین­پور، سیدعلی. (1389). بازبینی و ارزیابی اثرات گردش­پذیری روستایی در رویکرد فراتحلیل. مدیریت شهری، شماره 26، صص 224-207.

وثوقی، منصور؛ آرام، هاشم؛ سلمانی، گودرز. (1391). بررسی موانع ساختاری در جهت شکل‌گیری و ارتقاء توسعه‌ی فرهنگی در ایران؛ چالش‌ها و راهکارها. مطالعات توسعه‌ی اجتماعی ایران، دوره‌ی 4، شماره 3، صص 86-81.

ویسی، هادی. (1396). بررسی سیاست‌گذاری صنعت گردشگری در قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره‌ی 7، شماره 25، صص 112-93.

Akkerman, S., & Bakker, A. (2011). Boundary crossing and boundary objects. Review of Educational Research, 81(2), 132–169.

Bramwell, B., & Lane, B. (2011). Critical research on the governance of tourism and sustainability. Journal of Sustainable Tourism, 19(4/5), 411–421.

Estol, J., Font, X. (2016).  European tourism policy: Its evolution and structure. Tourism Management, 52, 230-241.

Fazito, M., Scott, M., Russell, P. (2016). The dynamics of tourism discourses and policy in Brazil. Annals of Tourism Research, 57, 1-17.

Franklin, A., & Crang, M. (2001). The trouble with tourism and travel theory. Tourist studies, 1(1), 5–22.

Goeldner. C.R. & Ritchie. J.R. (2006). Tourism: Principles, Practices, Philosophies. Published by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey. Published simultaneously in Canada.

Hall. C.M. (1995). Tourism and Public Policy. Cengage Learning EMEA.

Hannam, K., & Knox, D. (2010). Understanding tourism: A critical introduction. Los Angeles, London: SAGE.

Jamal, T., & Camargo, B. (2018). Tourism governance and policy: Whither justice? Tourism Management Perspectives, 25, 205–208.

Kim, S., Bramwell, B. (2019). Boundaries and boundary crossing in tourism: A study of policy work for tourism and urban regeneration. Tourism Management, 75, 78-89.

King, E.M., & Jago, L.K. (2003). Urban tourism development and major events in Australia. Centre for Hospitality and Tourism Research Victoria University.

Nunkoo, R. (2017). Governance and sustainable tourism: What is the role of trust, power and social capital? Journal of Destination Marketing and Management, 6(4), 277–285.

Pachucki, M., Pendergrass, S., & Lamont, M. (2007). Boundary processes: Recent theoretical developments and new contributions. Poetics, 35, 331–351.

Quick, K., & Feldman, M. (2014). Boundaries as junctures: Collaborative boundary work for building effective resilience. Journal of Public Administration Research and Theory, 24(3), 673–695.

Richards, G. (2001). Cultural Attractions and European Tourism. Wallingford: CAB International.

Stefania, M.C., and Florin, M., & Daniela, A.R. (2009). Urban Tourism economice. Uoradea .ro/ anale/volume/2009/v2- economy.../27.pdf, 2009.

Stevenson, N., Airey, D., Miller, G. (2008). Tourism Policy Making: The Policymakers’ Perspectives. Annals of Tourism Research, 35(3), 732-750.

Stokes, R. (2004). A Framework for the Analysis of Events Tourism knowledge Networks. Hospitality and Tourism Management, 11, 108-123.

Tilly, C. (2004). Social boundary mechanisms. Philosophy of the Social Sciences, 34(2), 211–236.

UNWTO (2018) UN Tourism Highlights, 2018 Edition. https://www.e-unwto.org/doi/ book/10.18111/9789284419876, Accessed date: 31 July 2019.

UNWTO (2019). International Tourism Highlights. International tourism continues to outpace the global economy.

Volgger, M., Pechlaner, H., & Pichler, S. (2017). The practice of destination governance: A comparative analysis of key dimensions and underlying concepts. Journal of Tourism, Heritage and Services Marketing, 3(1), 18–24.