بررسی تطبیقی مولفه‌های توسعه اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و مالزی

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

دوره 8، شماره 28، تیر 1400، صفحه 7-40   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2020.1916122.1278

نویسندگان

محمود بهارلو^{* 1}؛ مجید عباسی²؛ گارینه کشیشیان سیرکی³؛ علی آدمی²

¹دانشجوی دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

³استادیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه‌ای دولت و برنامه‌های توسعه اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران و مالزی است. شناخت ارکان قدرت و دولت و شاخصه‌های آن در جمهوری اسلامی ایران و مالزی، شناخت شباهت‌ها و تفاوت‌های عوامل پیشرفت و توسعه در ایران و مالزی، شناخت الگوی توسعه مالزی دوره ماهاتیر محمد و جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهبردهای مناسب جهت توسعه و پیشرفت بیشتر در جمهوری اسلامی ایران از جمله دیگر اهداف این پژوهش می‌باشد. روش پژوهش، تحلیلی- مقایسه‌ای بوده و نتایج نشان داد جمهوری اسلامی ایران در دوران هاشمی رفسنجانی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶) با اجرای اولین برنامه ۵ ساله توسعه و با تأکید بر سیاست باز اقتصادی، بیشتر توسعه اقتصادی کشور با توجه اندک به مسائل اجتماعی- فرهنگی را مدنظر داشت و سید محمد خاتمی (۱۳۷۶-۱۳۸۴) ضمن گسترش روابط با کشورهای خارجی، بیشتر توسعه سیاسی و تقویت نهادهای مدنی را در داخل مورد توجه قرار داد.
در هر دو دوره، برنامه به صورت دقیق اجرایی نشد و بخش‌هایی از آن متناسب با گفتمان دولت‌ها
اجرا گردید. اما مالزی در دوره زمامداری ماهاتیر محمد اولاً با الگو قرار دادن ژاپن و کره جنوبی و با تکیه
بر سیاست نگرش به شرق، ثانیاً ایجاد یک قدرت بوروکراتیک مشروع و دولت کاملاً رشد ‌یافته‌ که معیار سنجش و اعتبار و شایستگی آن در متخصصان و دانشمندان سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن بود، ثالثاً
با برنامه‌ریزی دقیق و تعهد به اجرای برنامه و رابعاً توسعه روابط با کشورهای همسایه و قدرت‌های بزرگ مانند آمریکا با هدف جذب سرمایه‌های خارجی، موفق شد تا رشد و توسعه اقتصادی خود را به بهترین وجه ممکن دنبال کند.
 

کلیدواژه‌ها

توسعه اقتصادی؛ سیاست خارجی توسعه‌گرا؛ مالزی؛ جمهوری اسلامی ایران

مراجع

احتشامی، انوشیروان (1378). سیاست خارجی ایران در دوره سازندگی. ترجمه ابراهیم متقی و زهره پوستین‎چی. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

ازغندی، علیرضا (1378). تنش‌زدایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (1368-1376).سیاست خارجی، 52.

ازغندی، علیرضا (1381). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر قومس.

اسپوزیتو، جان؛ وال، جان (1389). جنبش‌های اسلامی معاصر: اسلام و دموکراسی. ترجمه شجاع احمدوند. تهران: نشر نی.

امیراحمدی، بهرام (1372). فعالیت اقتصادی خانوار. بررسی‌های آمار رسمی ایران، 34.

تغییرات 40 ساله اقتصاد ایران در قیاس با اقتصادهای منتخب (24 بهمن 1397). قابل دسترس در:

https://otaghiranonline.ir/news/17594

حـاتمی‌راد، منصور (1385). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر مقـام معظم رهبری. حصـون،
10.

حداد، غلامرضا (1394). ساختار معنایی نواصول‌گرایان و سیاست خارجی ج.ا.ایران (1384-1392). پژوهشنامه علوم سیاسی، 3.

رمضانی، روح‌الله (1388). چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران.ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشرنی، چاپ ششم.

سازمان برنامه و بودجه (1368). نظام طرح‌ریزی استراتژیکی: برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی دفاعی. تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.

سولینگن، اتل (1381). آزادسازی اقتصادی، ائتلاف‌های سیاسی و نظم‌های منطقه‌ای در حال ظهور. در: دیوید ای لیک و پاتریک ام. مورگان. نظم‌‌های منطقه‌‌ای: امنیت‌سازی در جهان نوین. ترجمه سیدجلال دهقانی فیروزآبادی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

شاپوری، مهدی (1395). توافق هسته‌ای: برآوردی متن‌محور.مطالعات راهبردی، 72.

فریدون، حسین؛ قوام، عبدالعلی (1397). عوامل موثر در گفتمان اعتدال در سیاست‌گذاری عمومی: مطالعه موردی سیاست خارجی ج.ا. ایران بر مبنای پیش نظریه جیمز روزنا.سیاست‌گذاری عمومی، 4(1).

فیضی، سیروس (1387). سیاست خارجی توسعه‌‌گرا: الگوی مالزی. در: مجموعه مقالات سیاست خارجی توسعه‌‌گرا. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1393).نقد و بررسی عملکرد برنامه پنجم توسعه.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1398). خلاصه گزارش برنامه ششم توسعه در دولت روحانی.

منصور، جهانگیر (1388). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر دادگستر.

مورگنتا، هانس جی (1374). سیاست میان ملت‌ها، تلاش در راه قدرت و صلح. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

هاشمی رفسنجانی، علی اکبر (1/8/1368). روزنامه سلام.

واعظی، محمود؛ جنتی، علی؛ کرباسیان، مسعود (1393). راهبرد سیاست خارجی برای ارتقای جایگاه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در شرایط جدید بین‌المللی. تهران: واحد انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران.

Balaan, D.N. (1996). Introduction to International Political Economy. Cambridge: Cambridge University Press.

Gasiorowski, M. (1991). U.S. Foreign Policy and the Shah: Building a Client State in Iran, Ithaca. N.Y.: Cornell University Press.

Ishmael, T. (1986). International Relations of the Contemporary Middle East. NewYork: Syracuse University Press.

Keohane, R. & Nye Joseph, S.J. (1977). Power and Interdependency World Politics in Transition. Boston: Little Brown.

Malaysia in Asian Development Outlook 2005: II, March 14, 2007. Economic Trends and Prospects in Developing Asia: Southeast at.

Mearsheimer, J.J. (1990). Back to the Future: Instabilism in Europe After the Cold war. International Security, 15(1).

Vioti, P.R. & Kauppi, M.V. (1987). International Relation Theory: Realism, Pluralism, Globalism. NewYork: Macmillan.