تأثیر شاخص‌های اقلیمی بر تصویرهای شاعرانۀ شمس لنگرودی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

دوره 11، شماره 3 - شماره پیاپی 33، آبان 1400، صفحه 1-17   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/irll.2021.1912439.1389

نویسندگان

زیبا اسماعیلی^{* 1}؛ سیده کبری صفوی²

¹استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

²دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

چکیده

توجه به شاخص ­های اقلیمی در شعر معاصر با نظریه­ های نیما آغاز شد. پس از او بسیاری از شاعران، عناصر بومی اقلیم خود را در تصویرآفرینی ­های شاعرانۀ خود به کار گرفتند. شمس لنگرودی شاعری گیلانی است که عناصر بومی شمال ایران در آفرینش تصاویر شاعرانۀ او نقش قابل ملاحظه­ ای داشته است. در این پژوهش، با مطالعۀ کتابخانه ­ای و با رویکردی توصیفی- تحلیلی بر آن شدیم تأثیر شاخص‌های اقلیمی خطۀ‌ شمال را بر تصویرهای شاعرانۀ اشعار شمس لنگرودی بررسی کنیم. عناصر بومی در سه سطح شاخص ­های جغرافیایی، فرهنگی و اقتصادی تقسیم­ بندی و بررسی شد. در شاخص­ های جغرافیایی، طبیعت، حیوانات محلی و نام مکان­ های خاص؛ در شاخص ­های فرهنگی، کاربرد واژه ­های محلی، کاربرد ضرب ­المثل­ ها و باورهای محلی؛ و در شاخص ­های اقتصادی، مشاغل و شیوه ­های امرار معاش مردم در تصویرهای شعری شمس لنگرودی بررسی شد. نتایج پژوهش نشان می ­دهد در تصویرهای شعری شمس لنگرودی، شاخص­ های جغرافیایی با 82.8 درصد، بیشترین و شاخص ­های اقتصادی با 6.3 درصد کاربرد، کمترین بازتاب را دارند. در شاخص جغرافیایی، طبیعت با 70.2 درصد، بیشترین نقش را در آفرینش تصاویر شاعر ایفا می­ کند.

کلیدواژه‌ها

ادبیات اقلیمی؛ تصویر شاعرانه؛ شمس لنگرودی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

چکیده انگلیسی.pdf

مراجع

1-  آرمان، علیرضا و همکاران. (1398). «انگاشت‌های استعاره‌ای حیوانات در ضرب‌المثل‌های برآمده از متون ادب فارسی». ماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه. دانشگاه تربیت مدرس. ش 26، صص 207-240.   

2-  آژند، یعقوب. (1369). «وضع ادبیات داستانی در قبل و بعد از انقلاب». ماهنامۀ فرهنگی تحلیلی سورۀ اندیشه. حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی. دوره دوم، ش 12، صص12-16

3-  انوشه، حسن.(1376). فرهنگ­نامه ادب فارسی. جلد دوم. تهران: سازمان چاپ و انتشارات.

4- بشرا، محمد و طاهری، طاهر. (1398). باورهای عامیانۀ مردم گیلان. رشت: فرهنگ ایلیا.

5- پُرحلم، محمد. (1393). بررسی و طبقه‌بندی ضرب‌المثل‌های گیلکی. رشت: فرهنگ ایلیا.

6- جعفری(قنواتی)، محمدجواد.(1382). «در قلمرو ادبیات اقلیمی». کتاب ماه ادبیات و فلسفه. خانه کتاب ایران، ش 65-66، صص 140-145.

7- خدادوست، ابراهیم.(1380). «داستان بومی در اقلیم سبز شمال» ( گزارشی از همایش بررسی ادبیات اقلیمی)، ادبیات داستانی. سوره مهر، ش 58، صص 38-41

8- دستغیب، سید عبدالعلی.(1380). «درباره ادبیات بومی». ادبیات داستانی. سوره مهر، ش56، صص 14-18

9- زمردی، حمیرا. (1387). نمادها و رمزهای گیاهی در شعر فارسی. تهران: زوار.

10- سیدحسینی، رضا.(1385). مکتب­های ادبی. تهران: نگاه.

11- شمس لنگرودی، محمدتقی. (1390). مجموعه اشعار شمس لنگرودی. تهران : نگاه.

12- شیری، قهرمان. (1382). «پیش درآمدی بر مکتب­های داستان‌نویسی در ادبیات معاصر ایران». نشریۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. ش 189، صص 147-190

13- صدیقی، احمد. (1387). «رویکرد جدید نیما به طبیعت». رشد آموزش زبان وادب فارسی. سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، ش 85، صص51 – 53.

14- علی­پور، فاطره. (1389). «بررسی وتحلیل صور خیال در مجموعه اشعار شمس لنگرودی»، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر حسین آقاحسینی، دانشگاه اصفهان: دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

15- فتوحی، محمود. (1386). بلاغت تصویر. تهران: سخن.

16- فورست، لیلیان. (1375). رمانتیسم. ترجمۀ مسعود جعفری. تهران: مرکز.

17- محققی، عبدالمجید و حیات داودی، فاطمه.(1393). «جلوه‌های شاعرانۀ رنگ محلی در اشعار منوچهر آتشی». فصلنامه ادبیات و زبان­های محلی ایران زمین. دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج. 4، (1)، 203-225

18- مرادی، رامین.(1396). «نقش و اهمیت گل نیلوفر در نقوش برجسته در پاسارگاد دوره هخامنشیان». مجلۀ تحقیقات جدید در علوم انسانی. موسسه آموزش عالی آزاد نگاره یزد. ش 26، صص1-23

19- مشتاق ­مهر، رحمان.( 1389). «ویژگی­های اقلیمی و روستایی در داستان­نویسی خراسان». جستارهای ادبی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد. ش 168، صص 81-106.

20- موسوی دیزکوهی، هاشم و همکاران.(1385). «پژوهش مرم شناختی دربارۀ ورزا جنگ در فرهنگ گیلان». مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران. ش2، صص164-181

21- میرصادقی، جمال و میرصادقی، میمنت.( 1377). واژه­نامۀ هنر داستان نویسی. چاپ اول. تهران: کتاب مهناز.

22- نیمایوشیج. (1351). ارزش احساسات و پنج مقاله در شعر و نمایش. چاپ دوم. تهران: گوتنبرگ.

23- یاحقی، محمدجعفر. (1391). فرهنگ اساطیر. چاپ چهارم. تهران: فرهنگ معاصر.