تأثیر چرخه عمر و اختیار توسعه بر نقش تعدیل‌کننده کیفیت گزارشگری مالی در بهبود تأثیر محدودکننده سیاست تقسیم سود Evaluation the Effect of Life Cycle and Expand Option on Regulator Role of Financial Reporting Quality in Mitigating the Constraining Effect of Dividend Policy

پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی

دوره 13، شماره 50، مرداد 1400، صفحه 55-82   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

علی نادری¹؛ محسن دستگیر^{* 2}؛ فرزاد کریمی³

¹گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

²گروه حسابداری و مدیریت مالی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

³گروه اقتصاد بین الملل- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مبارکه ،اصفهان. ایران

چکیده

در پژوهش حاضر نقش کیفیت گزارشگری مالی، به‌عنوان عامل تعدیل عدم تقارن اطلاعاتی، در بهبود تأثیرات محدودکننده سیاست تقسیم سود بر تصمیمات سرمایه‌گذاری، با در نظر گرفتن شاخص عمومی قیمت‌ها، آزمون گردید. در این راستا 107 شرکت به روش حذف سیستماتیک انتخاب و داده‌ها با هدف تورم‌زدایی، بر اساس شاخص عمومی قیمت‌ها تعدیل و از ابزار رگرسیون مرکب جهت ساختاربندی و آزمون فرضیه‌ها در قالب الگوی داده‌های ترکیبی استفاده شد. مبانی نظریِ پیش‌فرض، مبنی بر اعمال محدودیت از سوی تصمیمات سیاست تقسیم سود بر سرمایه‌گذاری، در میان شرکت‌های حاضر در مراحل مختلف چرخه عمر، سطوح مختلف کیفیت و سطوح مختلف اختیار توسعه تأیید گردید. با توجه بهتأثیرگذاری چرخه عمر بر ساختار هزینه، فروش و توان سودآوری، شرکت‌ها به مراحل رشد، بلوغ و افول طبقه‌بندی که تأثیر کیفیت گزارشگری مالی، در مراحل رشد و بلوغ معنادار ارزیابی که می‌توان خصوصیات متفاوت شرکت‌ها در این مراحل را مؤثر دانست. در ارزیابی تأثیر اختیار توسعه و پتانسیل رشد شرکت‌ها، نقش کیفیت گزارشگری مالی درشرکت‌های دارای اختیار توسعه بالا،معنادار ارزیابی، همچنین نقش کیفیت گزارشگری مالی در میان شرکت‌های دارای کیفیت گزارشگری بالا و پایین نیز معنادار ارزیابی گردید.
Evaluation the Effect of Life Cycle and Expand Option on Regulator Role of Financial Reporting Quality in Mitigating the Constraining Effect of Dividend Policy

Ali Naderi
Mohsen Dastgir
Farzad Karimi
 
Received: 28/ March /2021    Accepted: 01/ June /2021
 
Abstract
This Research Investigates the Role of Financial Reporting Quality inMitigating the Constraining Effect of Dividend Policy on Investment Decisions with regard to general price index. In this way 107 firms were by systematic elimination and data were modified by general price index. We used multiple regression for structuring and testing hypothesis in the pattern of combined data with respect to the effect of life cycle on the structure of expenses, sales and profitability. We classified firms in to the growth, maturity, and decline period. Accordingly the effect of financial reporting quality in the growth and maturity period were evaluated significant and therefore it can be said the different firm characteristics are effective in this phases. In evaluating expand option, the role of Financial Reporting Quality in high expand option firms was significant. Besides The Role of Financial Reporting Quality among firms with high and low financial Reporting Quality were evaluated significant. Default theoretical basis about the restriction of dividend policy decisions on investment, among firm in different phases of life cycle, different level of expand option were confirmed. 
Keywords: Financial Reporting Quality, Life Cycle, Investment Decisions, Expand Option, Dividend Policy
    

کلیدواژه‌ها

:کیفیت گزارشگری مالی؛ چرخه عمر؛ تصمیماتسرمایه‌گذاری؛ اختیار توسعه؛ سیاست تقسیم سود

اصل مقاله

 

[

تأثیر چرخه عمر و اختیار توسعه بر نقش تعدیل‌کننده کیفیت گزارشگری مالی در بهبود تأثیر محدودکننده سیاست تقسیم سود

 

علی نادری^[1]

تاریخ دریافت: 08/01/1400            تاریخ پذیرش: 11/03/1400

محسن دستگیر^[2]

                فرزاد کریمی³

چکیده

در پژوهش حاضر نقش کیفیت گزارشگری مالی، به‌عنوان عامل تعدیل عدم تقارن اطلاعاتی، در بهبود تأثیرات محدودکننده سیاست تقسیم سود بر تصمیمات سرمایه‌گذاری، با در نظر گرفتن شاخص عمومی قیمت‌ها، آزمون گردید. در این راستا 107 شرکت به روش حذف سیستماتیک انتخاب و داده‌ها با هدف تورم‌زدایی، بر اساس شاخص عمومی قیمت‌ها تعدیل و از ابزار رگرسیون مرکب جهت ساختاربندی و آزمون فرضیه‌ها در قالب الگوی داده‌های ترکیبی استفاده شد. مبانی نظریِ پیش‌فرض، مبنی بر اعمال محدودیت از سوی تصمیمات سیاست تقسیم سود بر سرمایه‌گذاری، در میان شرکت‌های حاضر در مراحل مختلف چرخه عمر، سطوح مختلف کیفیت و سطوح مختلف اختیار توسعه تأیید گردید. با توجه بهتأثیرگذاری چرخه عمر بر ساختار هزینه، فروش و توان سودآوری، شرکت‌ها به مراحل رشد، بلوغ و افول طبقه‌بندی که تأثیر کیفیت گزارشگری مالی، در مراحل رشد و بلوغ معنادار ارزیابی که می‌توان خصوصیات متفاوت شرکت‌ها در این مراحل را مؤثر دانست. در ارزیابی تأثیر اختیار توسعه و پتانسیل رشد شرکت‌ها، نقش کیفیت گزارشگری مالی درشرکت‌های دارای اختیار توسعه بالا،معنادار ارزیابی، همچنین نقش کیفیت گزارشگری مالی در میان شرکت‌های دارای کیفیت گزارشگری بالا و پایین نیز معنادار ارزیابی گردید.

واژه‌های کلیدی: کیفیت گزارشگری مالی، چرخه عمر، تصمیماتسرمایه‌گذاری، اختیار توسعه، سیاست تقسیم سود.

1- مقدمه

تصمیمات سرمایه‌گذاری و تقسیم سود، از جمله حوزه‌های مهم تصمیم‌گیری و از حیث تأثیرگذاری بر جریان‌های نقدی واحدهای تجاری، همواره مورد توجه مدیریت و سهامداران بوده. سیاست تقسیم سود به ‌واسطه تأثیر بر جریان‌های نقدی، عاملی محدودکنندۀ تصمیمات سرمایه‌گذاری تلقی و از طرفی پدیده عدم تقارن اطلاعاتی در فضای اقتصادی، بر روابط میان دو سوی رابطه نمایندگی اثرگذار بوده و از کانال تأثیر بر جریان‌های نقدی، موجب تأثیر بر تصمیمات سرمایه‌گذاری می‌گردد. کیفیت گزارشگری از عوامل تأثیرگذار بر عدم تقارن اطلاعاتی میان طرفین رابطه نمایندگی بوده و تورم نیز متغیری اثرگذار در حوزه حسابداری و اقتصاد و ترکیب وزنی اعدادِ به ظاهر هم وزن می‌باشد. بر اساس نظریه بی‌ارتباطی میلر و مودیگلیانی[i]،در بازارهای کامل، سیاست تقسیم سود نخواهد توانست تصمیمات سرمایه‌گذاری را تحت تأثیر خود قرار دهد درحالی که در بازارهای ناقص، محدودیت‌هایتأمین مالی برون‌سازمانی شرکت‌ها را به سمتی خواهد بُرد تا دست از پروژه‌ای با ارزش خود با هدف تقسیم سود نقدی بکشند. بر اساس یافته‌های محققانی از جمله جنسن ومکلینگ[ii] (1976) مایرز و ماژلوف[iii] (1984)، در بازارهای ناقص، سیاست تقسیم سود تصمیمات سرمایه‌گذاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در شرایط وجود "عدم تقارن اطلاعاتی[iv]"، پدیده‌های "گزینش نادرست^[v]" و "خطر اخلاقی^[vi]" باعث محدودیت شرکت‌ها در دسترسی به منابع برون‌سازمانی می‌شوند. بر اساس یافته‌های لینتنر[vii]، این محدودیت‌ها رقابت برای جذب منابع داخلی، بین پروژه‌های سرمایه‌گذاری و سیاست تقسیم سود شرکت‌هارا باعث و شرکت‌های دارای منابع مالی داخلی محدود باید در میان گزینه‌های پروژه‌های سرمایه‌گذاری و سیاست تقسیم سود، دست به انتخاب بزنند که در اغلب موارد مدیران تمایلی برای ترک سیاست‌های تقسیم سود نخواهند داشت(وانگ و همکاران[viii]،2013).

 

• چارچوب نظری

سرمایه‌گذاری و تقسیم سود، در بهره‌برداری از منابع شرکت، در رقابت‌اند؛ به نحوی که شرکت‌ها در مواجهه با فرصت‌های کمِسرمایه‌گذاری، به احتمال زیاد سود بیشتری تقسیم خواهند کرد. این شرکت‌هابه دلیل فرصت‌های اندک رشد، جریان‌های نقد آزاد را بجای سرمایه‌گذاری، بین سهامداران تقسیم می‌کنند. سازوکاری که احتمالاً تضاد بین تصمیمات سرمایه‌گذاری و تقسیم سود را کاهش دهد، کیفیت گزارشگری است و احتمالاً نقش آن در مراحل چرخة عمر متفاوت باشد. هنگام رقابت بین سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مطلوب و تقسیم سود، شرکت‌ها ممکن است بین پرداخت سود و پروژه‌های سرمایه‌گذاری دست به انتخاب بزنند. شرکت‌ها تمایل بیشتری به پرداخت سود داشته و مشتاقند از برخی فرصت‌های سرمایه‌گذاری مطلوب برای حفظ سود سهام چشم‌پوشی کنند. ممکن است شرکت‌ها سطح سرمایه‌گذاری را برای افزایش سود سهام کاهش دهند. تقسیم سود احتمالاً تأثیر محدودکننده بر تصمیمات سرمایه‌گذاری دارد. زمانی که شرکت‌ها از مرحله رشد وارد بلوغ و افول می‌شوند، عدم تقارن اطلاعاتی و مشکلات نمایندگی افزایش یافته؛ زیرا شرکت‌ها در مراحل مختلف چرخة عمر به لحاظ مالی و اقتصادی رفتارهای خاصی خواهند داشت. لذا تصمیمات تقسیم سود و سرمایه‌گذاری تحت تأثیر مراحل چرخه عمر شرکت‌ها هستند. ارتقاء کیفیت گزارشگری، تصمیمات سرمایه‌گذاری را بهبود بخشیده و سود تقسیمی احتمالاً بر تصمیمات سرمایه‌گذاری تأثیرگذار خواهد بود. کیفیت بالای گزارشگری، اطلاعات دقیقی درباره جریان‌های نقد آتیِ حاصل از پروژه‌های سرمایه‌گذاری شرکت ارائه کرده ودر نتیجه باعث کاهش در عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سرمایه‌گذاران خارجی خواهد شد. کیفیت بالای گزارشگری، مشکلات خطر اخلاقی را از طریق تسهیل در قرارداد بین مدیران و سرمایه‌گذاران با بهبود توانایی سرمایه‌گذاران در نظارت بر رفتار مدیران، کاهش داده و همگام با بهبود کیفیت گزارشگری، دسترسی شرکت‌ها به وجوه خارجی تسهیل می‌گردد. شرکت‌های با کیفیت گزارشگری مالی بالا، هزینه‌های بدهی و حقوق صاحبان سهام کمی داشته و احتمالاً دسترسی بهتری به وجوه نقد خارجی داشته، در نتیجه احتمال کمی وجود دارد که از پروژه‌های سرمایه‌گذاری مطلوب به منظور پرداخت سود سهام چشم پوشی کنند (تقی زاده خانقاه و زینالی،1394).

اجبار شرکت‌ها پس از دهه 1930 به گزارشگری مالی و تدوین مقررات افشاء توسط نهادهای خاص و طی فرایند مقررات گذاری^[ix]تأثیراتی شگرف بر فضای اقتصاد و همچنین ابزارهای در دسترس سرمایه گذران و دیگر ذینفعان داشته. از مسائل مهم در حسابداری و گزارشگری، اهداف صورت‌های مالی و کیفیت گزارشگری است. (بلکویی^[x]،1381).کیفیت بالای گزارشگری، مشکلات خطر اخلاقی را از طریق تسهیل در قراردادها و فرایندهای نظارت سهامداران کاهش می‌دهد لذا شرکت‌های دارای کیفیت بالای گزارشگری، دسترسی بهتری به منابع مالی خارجی داشته و این احتمال که شرکت‌های مذکور از پروژه‌های سرمایه‌گذاری خود با هدف پرداخت سود نقدی به سهامداران چشم پوشی نمایند کمتر است (وانگ و همکاران،2013). در دوره‌های با رشد بالا، بین سیاست تقسیم سود با نوسانات قیمت سهام و بازده تعدیل شده بازار رابطه‌ای وجود ندارد که دلیل آنرا می‌توان مدنظر قرار ندادن مسائل و مشکلات حاکمیتی و راهبری توسط سرمایه‌گذاران دانست (فروک عمرو همکاران[xi]،2012). کیفیت بالای گزارشگری باعث کاهش مشکلات ناشی از خطر اخلاقی شده لذا دسترسی بهتری به منابع نقدینگی خارجی داشته و احتمال کنارگذاری پروژه‌های سرمایه‌گذاری موجه با هدف اجرای سیاست‌های تقسیم سود کاهش می‌یابد (هِلی و پالپو^[xii]،2001). در تجزیه ‌و تحلیل‌های مالی با بهره‌گیری از نسبت‌های مالی اگر فشار تورمی وجود داشته باشد ممکن است به نتایجی ناخواسته و گمراه‌کننده برسیم (دستگیر،1390). از مهمترین مشکلات، تورم است. در ایران به دلیل تورم نیاز به تعدیل حساب‌های شرکت‌ها و مؤسسات ضروری است. جامعه حسابداری ما با دو مشکل روبروست. تورم و سپس نادیده گرفتن تورم (دستگیر و همکاران،1383). شرکت‌های با محدودیت‌های مالی نهایتاًدست به سرمایه‌گذاری‌های بیش یا کمتر از حد معمول و مطلوب خواهند زد. می‌توان از شاخص عمومی قیمت‌ها به‌عنوان معیار تورم در ارزیابی و تحلیل‌های مالی بهره برد (چنگ و همکاران،2013). از ابتدای دهه 1970 بحث اصلی حسابداران، سودِ اغراق‌آمیز و غیر معقول گزارش شده در صورت حساب‌های سود و زیان شرکت‌ها و مؤسسات بوده. تورم بیش از هر عامل دیگر باعث زیر سؤال رفتن روش حسابداری ارزش‌های تاریخی در گزارش عملکرد شده و باعث مطالعه و شکل‌گیری جدی سایر روش‌های حسابداری شده (دستگیر،1374). هنگام تکانه نرخ تورم به دلایل کاهش قدرت خرید پول، به طور بالقوه این انگیزه در میان سرمایه‌گذاران مالی ایجاد می‌شود که در سبد دارایی‌های خود بازنگری نموده تا ارزش آنها را حفظ کنند (ابراهیمی و شکری،1390).

 

• پیشینه و تحقیق‌های مرتبط

شرکت‌ها تمایل به چشم پوشی از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مطلوب به منظور حفظ سیاست تقسیم سود دارند اما با احتمال کم، شرکت‌ها به طور کلی از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مطلوب به منظور افزایش سودهای تقسیمی، صرف‌نظر می‌کنند (براو و همکاران[xiii]، 2005). کیفیت بالای گزارشگری قویاً تأثیرات منفی تقسیم سود بر تصمیمات سرمایه‌گذاری را کاهش داده و این رابطه در شرکت‌هایی دارای فرصت‌های سرمایه‌گذاری بالا، به‌مراتب بیشتر است (رامالین چگادا و همکاران[xiv]،2013). متغیرهای جریان نقد آزاد، محدودیت‌های مالی و راحت‌طلبی مدیران توجیه‌کننده تأثیر کیفیت گزارشگری مالی بر سیاست تقسیم سود هستند (کو و همکاران[xv]، 2017). بین کیفیت اطلاعات حسابداری و اعتبار تجاری، رابطه مثبتی وجود داشته و اعتباردهندگان به مشتریانِ باکیفیت گزارشگری مالی پایین، اعتبار کمتری اعطا می‌کنند (هایان[xvi]،2017).کیفیت گزارشگری و سررسید بدهی، سازوکاری هستند که در بهبود درجه‌ای از کارایی سرمایه‌گذاری مؤثرند (گوماریز و بالستا،2014). بین اهرم مالی، سیاست تقسیم سود و سودآوری با ارزش آتی شرکت رابطه معناداری وجود داشته و احتمال افزایش ارزش شرکت با بالا رفتن نسبت‌های فوق بیشتر می‌شود (هاشمی و کمالی،1389). کیفیت گزارشگری مالی با نوسان پذیری بازده سهام شرکت‌ها رابطه معکوسی داشته و افزایش آن به کاهش نوسان‌های بازدهی سهام و کاهش ریسک شرکت‌ها منجر می‌شود (حیدرپور و زارع،1393). چنانچه شرکت‌ها در حال رشد بوده یا برنامه توسعه داشته باشند، لزوماً سیاست تقسیم سود آن‌ها متأثر از این موضوع نخواهد شد (جهانخانی و قربانی،1385). بر اساس نظریه والتر[xvii]سیاست تقسیم سود بر ارزش سهام شرکت‌ها مؤثر و سهامداران ترجیح می‌دهند بازده سرمایه‌گذاری خود را به صورت سود سهام دریافت کنند (جهانخانی،1371). شرکت‌های با کیفیت گزارشگری بالا، معمولاً انحراف کمتری از سطح سرمایه‌گذاری بودجه شده داشته و در مواجهه با شرایط کلان اقتصادی^[xviii]،حساسیت^[xix] و تغییرات کمتری از خود نشان می‌دهند و کیفیت گزارشگری مکانیزمی برای کاهشِ مشکلاتی مانند خطر اخلاقی و پذیرش نادرست می‌باشد (واترینو اولمان^[xx]،2012). پذیرش استانداردهای حسابداری بین‌الملل عاملی بالقوه برای کاهش در کیفیت گزارشگری سود می‌باشد و منجر به همگونی اطلاعات در میان شرکت‌ها و صنایع خواهد شد (بیدل و هیلاری[xxi]،2009). شرکت‌های دارای جریان‌های نقدی آزادِ بالا مایل به استفاده از اهرم بالا برای کاهش هزینه‌های نمایندگی بوده و در یک بازار سرمایه ناقص، سیاست تقسیم سود می‌تواند تصمیمات سرمایه‌گذاری را تحت تأثیر قرار دهد (قسان الطالب[xxii]،2012). بین جریان‌های نقدی آزاد و سود تقسیمی رابطه‌ای منفی و بین اهرم و سود تقسیمی رابطه مثبت معناداری وجود دارد (اوتامی و اینانگا^[xxiii]،2011). توان توضیحی فرصت رشد شرکت‌هاتابع سنجه اهرم مالی بوده و مادامی که سنجه اهرم مبتنی بر ارزش بازار باشد، بیشینه توان توضیحی متعلق به فرصت رشد خواهد بود حال آنکه چنانچه سنجه اهرم مبتنی بر ارزش دفتری باشد، بیشینه توان توضیحی اهرم، متعلق به فرصت رشد تعدیل شده است (دولو و بسطامی، 1397). کیفیت افشا و کیفیت حسابرسی به عنوان معیاری مستقیم از شفافیت گزارشگری مالی، دارای رابطه منفی و معنادار با نرخ مؤثر مالیاتی هستند (حساس یگانه و همکاران، 1397). شرکت‌ها در مراحل مختلف چرخه عمر، تأمین مالی ازطریق بدهی را ترجیح داده و به عبارتی در خصوص تأمین منابع مالی مورد نیاز خود از تئوری سلسله مراتبی پیروی می‌کنند (سرلک و همکاران، 1394). تورم بر بازده سرمایه‌گذاری تأثیرگذار بوده و می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در تصمیم‌گیری اقتصادی و مالی تلقی شود (سعیدی و امیری،1387). تورم به عنوان یکی از مهمترین متغیرهای اقتصادی اثرگذار بر قیمت سهام بوده و سرمایه‌گذاران تورم را در تصمیمات سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرند (فرازمند و همکاران،1389). از نرخ تورم، نرخ ارز، نرخ تولید و اشتغال صنعتی می‌توان به عنوان متغیرهایی با درجه تأثیرگذاری کم بر ریسک سیستماتیک یاد کرد (شاه آبادی و همکاران،1392). در بازار سرمایه ایران رابطه میان تغییرات کیفیت گزارشگری مالی و سرعت تعدیل قیمت معنادار نبوده و با بهبود کیفیت گزارشگری مالی، سرعت تعدیل قیمت سهام، تغییر معناداری از خود نشان نمی‌دهد همچنین در بازار سرمایه ایران سرعت تعدیل قیمت سهام نسبت به اخبار خوب و بد دارای الگوی رفتاری متقارن می‌باشد (پورزمانی و قمری، 1392). تورم بر تأمین مالی از طریق بدهی بانکی تأثیر بیشتری نسبت به تأمین مالی از طریق انتشار سهام دارد (شیخ و همکاران،1392). بین کیفیت گزارشگری مالی (افشاء) و اقلام تعهدی اختیاری رابطه معکوس معنادار وجود داشته اما این رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی (افشاء) با محافظه‌کاری شرطی و غیر شرطی معنادار ارزیابی نگردید (مشایخ و میمنت آبادی، 1393).کیفیت گزارشگری مالی (افشاء) و محافظه‌کاری، اثری معکوس بر هزینه سرمایه سهام عادی داشته و نتایج بررسی اثر متقابل کیفیت گزارشگری مالی (افشاء) و محافظه‌کاری بر هزینه سرمایه سهام عادی نشان‌دهنده آن است که با افزایش کیفیت گزارشگری مالی، اثر محافظه‌کاری بر هزینه سرمایه سهام عادی تعدیل خواهد شد (پورزمانی و منصوری، 1394).تورم به عنوان متغیری کلان بر بازده سهام تأثیرگذار است (صمدی و همکاران،1390). در پژوهش‌های اقتصاد و مدیریت مالی نمی‌توان تغییرات یک متغیر را بدون در نظر گرفتن تعامل آن با سایر متغیرهای دیگر بررسی کرد (راعی و همکاران،1391). در شرکت‌های با "فرصت‌های سرمایه‌گذاری^[xxiv]پائین "، ارتباط بین جریان‌های نقدی آزاد و تغییرات تقسیم سود مثبت می‌باشد (رضوانی راز و همکاران،1388). هر چند تورم از طریق کانال نرخ تنزیل، تأثیر منفی بر قیمت سهام دارد ولی اگر تورم و افزایش قیمت محصولات شرکت‌های بورسی بیش از رشد هزینه‌های تولید باشد، سود بنگاه‌ها افزایش یافته و تورم از کانال جریان وجوه نقدی آتیِ عایدی‌ها می‌تواند تأثیر مثبتی بر قیمت سهام داشته باشد (ترابی و همکاران، 1389). نرخ تورم متغیری اثرگذار بر عملکرد بورس اوراق بهادار است (تاجمیر و همکاران، 1394). افزایش نرخ تورم، کیفیت سود واقعی شرکت‌ها را پایین آورده و ارزش ذاتی هر سهم نیز کاهش می‌یابد (ابونوری و همکاران،1392). سیاست تقسیم سود بانک‌ها تحت تأثیر مالیات قرار گرفته و نرخ‌های مالیاتی[xxv] از مؤلفه‌های تأثیرگذار در صنعت بانکداری به لحاظ تعیین سیاست تقسیم سود آنها به شمار می‌رود (زیشان و همکاران[xxvi]،2012).در سال­های اخیر، نرخ بالای تورم یکی از معضلات اساسی اقتصاد ایران مطرح و بر اساس نتایج، نرخ تورم انتظاری، بالاترین تأثیر را داشته و بعد از آن متغیرهای نرخ رشد نقدینگی، نرخ تورم وارداتی و شکاف تولید به ترتیب بیشترین تأثیر را دارا هستند (الماسی و همکاران،1391).

 

• فرضیه‌های پژوهش

فرضیه اصلی: تأثیر محدود کننده سیاست تقسیم سود بر سرمایه‌گذاری، در میان شرکت‌های با کیفیت گزارشگری بالا، ضعیف‌تر از شرکت‌های با کیفیت گزارشگری پائین است.

 

فرضیه‌های فرعی:

• اثر تعدیل گری کیفیت گزارشگری بر تأثیرات محدودکننده سیاست تقسیم سود، در میان شرکت‌های حاضر در مرحله بلوغ قوی‌تراست.
• اثر تعدیل گری کیفیت گزارشگری بر تأثیرات محدودکننده سیاست تقسیم سود، در میان شرکت‌هایی با "اختیار توسعه "^[xxvii] بالا قوی‌تر است.
• سیاست تقسیم سود دارای اثر محدودکننده معنادار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری شرکت‌ها می‌باشد.

 

• روش‌شناسی پژوهش

پژوهش حاضر به لحاظ روش استنتاج، توصیفی- همبستگی و به لحاظ طرح کلی "علّی پس از وقوع "می‌باشد. داده‌ها"تابلویی متوازن[xxviii]" و نمونه‌ها بروش حذف سیستماتیک انتخاب شدند.در بررسی فرضیه‌ها، از آزمون معناداری ضرایب و مدل رگرسیونی مرکب^[xxix] استفاده و با هدف احراز صلاحیتِ مدل رگرسیونی و ضرایب، آزمون‌های تشخیصی فروض کلاسیک رگرسیون[xxx]اجراشده. در آزمون همگنی مقاطع داده‌ها، با هدف تعیین روش آزمون از میان روش‌های "ترکیبی " و "تابلویی "، از آزمون F لیمر و جهت الگوی تخمین مدل رگرسیونی، تحت رویکردهای "اثرات ثابت "^[xxxi]و "اثرات تصادفی^[xxxii]" از آزمون هاسمن استفاده و محدودیت‌های حذف سیستماتیک به شرح زیر است:

• صورت‌های مالی، حسابرسی شده، غیر تلفیقی و پایان دوره‌ای بوده و طی قلمرو زمانی، تغییری در سال مالی خود نداشته باشند.
• دسترسی به اطلاعات مورد نیاز 10 ساله شرکت‌ها
• داده برای یک دوره 10ساله (1386 لغایت 1395) ارائه شده باشد.
• جزء بانک، مؤسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی و واسطه‌گری مالی نباشند.
• سهام آنها، طی قلمرو زمانی پژوهش، حداقل سه ماه یکبار در بورس معامله شده باشد.پس از اعمال محدودیت‌های فوق، تعداد 107 شرکت به‌عنوان نمونه‌های آماری انتخاب شدند.

 

 

 

 

متغیرهای پژوهش

متغیرهای وابسته^[xxxiii]، مستقل^[xxxiv] و کنترلی^[xxxv]به شرح زیر می‌باشند :

سرمایه‌گذاری[xxxvi]: بر اساس مدل ریچاردسون[xxxvii] (2006) و بیدل و همکاران [xxxviii] (2009) :

 

(1)    

 

Invest: سرمایه‌گذاری، XRD: مخارج تحقیق و توسعه،AQC: مخارج تأسیس، SPPE : وجوه دریافتی از بابت فروش دارایی ثابتTA : مجموع دارائی‌ها، مخارج سرمایه‌ای[xxxix] ( ) :مخارج سرمایه‌ای به کسرِ "جریان‌های نقدیِ فروش دارائی‌های ثابت[xl]" بر دارائی‌ها.

سود تقسیمی[xli] ( DIVIDEND): نسبت سود تقسیمی بر دارائی‌های سال قبل.

کیفیت گزارشگری (RQ) :بر اساس مدل "دچو و دیچو[xlii]"(2002) تعدیل شده توسط نیکولز[xliii] (2002)، مقدار منفی انحراف استاندارد جزء باقیمانده مدل رگرسیونی

 

 (2)   

 : اقلام تعهدی جاری در زمان t. تغییر در دارائی‌های جاری (تغییر در وجه نقد در سال جاری نسبت به قبل) به کسر تغییر در بدهی‌های جاری (جاری (صه جاری بدهی‌های بلندمدت) بر مجموع دارائی‌ها. بشرح معادله زیر :

 (3)   

                                                  

 : جمع اقلام تعهدی جاری شرکت i در سال t -  : تغییر در دارایی‌های جاری شرکت i در سال t نسبت به سال t-1

 : تغییر بدهی جاری شرکت i در سال t نسبت به سال قبل-  : تغییر موجودی نقد شرکت i در سال t نسبت به سال t-1

 : تغییر در تسهیلات مالی دریافتی کوتاه‌مدت شرکت i در سال t نسبت به سال t-1

باقیمانده معادله، خطاهای برآوردی در اقلام تعهدی جاریاست که با جریان نقد عملیاتی رابطه نداشته و نمی‌توان آنها را از طریق تغییر در درآمد و سطح دارایی ثابت بیان کرد و نشان از کیفیت گزارشگری تغییر در اقلام مالی دارند. بر اساس پژوهش "چن و همکاران[xliv]"(2011); فروغی و همکاران (1392)، انحراف استاندارد باقیمانده‌ها، نماینده کیفیت گزارشگری مالی بوده. ملاک ارزیابی سطح کیفیت گزارشگری مالی، حد میانه کیفیت است.کیفیت بالای اقلام تعهدی می‌توانند عمده تغییر در جریان‌های نقدی جاری، گذشته و آینده را منعکس و در نتیجه باقیمانده خاص شرکت ( ) مبنای کیفیت گزارشگری در این پژوهش را شکل می‌دهد.چرخه عمر ششرکت (CS[xlv]) :شرکت‌هابر اساس متغیرهای چهارگانه رشد فروش، مخارج سرمایه‌ای، نسبت سود تقسیمی و سن شرکت برای هر سال شرکت به سه مرحلۀ رشد[xlvi]، بلوغ[xlvii] و افول[xlviii]طبقه‌بندی شدند. سال شرکت‌ها بر اساس هریک از چهار متغیر و به کمک پنجک‌های آماری، در پنج طبقه جای گرفته و بر اساس پنجک مدنظر، امتیازی بین 1 تا 5 به آنها اختصاص داده شد. در ترکیب پنجک آماری، متغیرهای نرخ رشد فروش و مخارج سرمایه‌ای، نزولی و متغیرهای سن و نسبت سود تقسیمی، صعودی رتبه‌بندی شدند (ارک و چن،2006).

 

جدول1- ارزیابی چرخه عمر واحدهای تجاری

مراحل چرخه عمر	نرخ رشد فروش	مخارج سرمایه‌ای	سِن شرکت	نسبت سود تقسیمی
پنجک یکم	5	5	1	1
پنجک دوم	4	4	2	2
پنجک سوم	3	3	3	3
پنجک چهارم	2	2	4	4
پنجک پنجم	1	1	5	5

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

بر مبنای نمره مرکب، مجموع نمرات بین 16 تا 20 نشانگر مرحله رشد، 9 تا 15 مرحله بلوغ و 4 تا 8 نشانگر مرحله افولمی‌باشد.

با هدف ارزیابی تأثیرات احتمالیِ برخی فاکتورهای اقتصادی، متغیرهای کنترلی^[xlix]بشرح زیر می‌باشند. اندازه^[l] :لگاریتم طبیعی مجموع دارائی‌ها - اختیار توسعه[li] :ارزش بازار مجموع دارائی‌ها به ارزش دفتری مجموع دارائی‌های دوره قبل (وانگ و همکاران،2013) - ریسک ورشکستگی[lii]:مدل آلتمن[liii] (1968)، مبتنی بر "تحلیل تشخیصی چندگانه[liv]" :

(4) 

 

 

دارائی‌ها/ ارزش بازار حقوق صاحبان سهام	:	W4	دارائی‌ها/ سرمایه در گردش	:	W1
دارائی‌ها/ فروش	:	W5	دارائی‌ها/ سود انباشته	:	W2
			دارائی‌ها/ سود قبل از کسر بهره ومالیات	:	W3

جدول 2- طبقه‌بندیZ و ارزیابی سطح ورشکستگی

سطح z برآورد شده	Z < 1/81	Z >1/81< 675/2	Z> 675/2
سطح ورشکستگی	ورشکسته	در معرض ورشکستگی	احتمال ورشکستگی در حد پائین

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

مشهود بودن دارایی‌ها[lv] :نسبت دارائی‌های ثابت به مجموع دارائی‌ها دوره قبل (وانگ و همکاران،2013) -  اهرم[lvi] : بدهی‌ها به حقوق صاحبان سهام  -   سطح نقدینگی[lvii]: نسبت وجه نقد به دارائی‌ها در پایان دوره - جریان نقدی عملیاتی : جریان نقدی حاصل از عملیات  -  ^[lviii](Stdcfo) : انحراف استاندارد جریان نقدی عملیاتی - ^{[lix] (}Stdsale⁾: انحراف استاندارد فروش -  ^[lx] (Stdinvestment): انحراف استاندارد سرمایه‌گذاری -  سن^[lxi] (Age): فاصله زمانی از تأسیس (ایزدی نیا و همکاران،1392) - چرخه عملیات^[lxii] (Cycle) : لگاریتم نسبت ارزش حساب‌های دریافتنی به فروش و نسبت ارزش موجودی کالا به بهای تمام شده فروش، در 360 (وانگ و همکاران،2013)   -   زیان^[lxiii]:سود قبل از مالیات (وانگ و همکاران،2013). - بازده دارائی‌ها^[lxiv]: سود قبل از مالیات به دارائی‌ها در پایان دوره قبل.

با هدف تورم‌زدایی داده‌ها، شاخص کل بهای کالا و خدمات، مبنای تعدیل داده‌ها قرار گرفت. مدل رگرسیونی پژوهش :

رابطه 5)

 

• تجزیه ‌و تحلیل یافته‌ها و آزمون فرضیه‌ها

 

جدول 3-  فراوانی شرکت‌ها به لحاظ متغیر زیان/ سود ده بودن

چرخه عمر						سطح اختیار توسعه				کیفیت گزارشگری				زیان/ سود ده بودن
رشد		بلوغ		افول		بالا		پائین		بالا		پائین		سود ده		زیان ده
25	23%	49	46%	33	31%	72	67%	35	33%	64	60%	43	40%	94	88%	13	12%

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول 4-  آمار توصیفی داده‌ها پس از ترمیم داده‌ها (وینزورایز[lxv]) :

نام متغیر	تعداد	میانگین	انحراف معیار	حداقل	حداکثر	میانه	چولگی	کشیدگی
سرمایه‌گذاری	1070	0387612/0-	549892/0	1748501/0-	0506865/0	0258793/0-	8646595/0-	428702/3
سود تقسیمی	1070	0530791/0	0628896/0	0	1	0276392/0	393585/1	950032/3
کیفیت گزارشگری مالی	1070	0097939/0	1242385/0	2391885/0-	3216231/0	0002141/0	5426338/0	946677/3
سود تقسیمی * کیفیت گزارشگری مالی	1070	0005381/0	0062997/0	0123035/0-	0191757/0	0	049777/1	768974/5
اندازه شرکت	1070	917871/5	5379099/0	091273/0	119958/7	849394/5	5850876/0	729789/2
اختیار توسعه	1070	500632/2	9159226/0	130334/1	047659/4	417032/2	1357504/0	873969/1
انحراف استاندارد جریان نقد عملیاتی	1070	0997688/0	0842465/0	0119074/0	3338213/0	069931/0	35624/1	186818/4
انحراف استاندارد فروش	1070	4844921/0	5679257/0	066874/0	400069/2	2843361/0	34714/2	809076/7
انحراف استاندارد سرمایه‌گذاری	1070	1274863/0	2479553/0	0043981/0	112573/1	0499464/0	360289/3	2961/13
ریسک ورشکستگی	1070	0455698/0	1498203/0	0000227/0	626112/0	0007719/0	413863/3	99526/12
مشهود بودن دارائی‌ها	1070	0470187/0	1533111/0	0000204/0	6395155/0	0008112/0	394486/3	8671/12
اهرم مالی	1070	5951857/0	278815/0	0	9487211/0	6490147/0	8842204/0-	93391/2
جریان نقد عملیاتی	1070	5442585/0	253276/1	056108/0-	064729/5	0654146/0	892058/2	19484/10
سن شرکت	1070	21495/38	92888/13	16	59	41	3102625/0-	68588/1
چرخه عملیات	1070	8396/272	6037/228	54382/45	048/987	9491/204	796202/1	894672/5
سطح نقدینگی	1070	035472/0	0315349/0	003573/0	1231811/0	0251793/0	441465/1	384317/4
نرخ بازده دارائی‌ها	1070	1004447/0	104617/0	0618181/0-	3369995/0	0782424/0	7028733/0	802748/2

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

تعداد مشاهدات در بازه زمانی پژوهش برای هر متغیر برابر با 107می‌باشد. شاخص میانگین به‌عنوان شاخص اصلی مرکزیت داده‌ها برای متغیر سرمایه‌گذاری برابر با 0387612/0- که می‌توان آن‌را گرایش بیشتر شرکت‌ها به فروش سرمایه‌گذاری‌ها با توجه به شرایط اقتصادی و محیطی تفسیر نمود و میانگین کیفیت گزارشگری مالی برابر با 0097939/0 و دارای بیشینه و کمینه برابر با 3216231/0 و 2391885/0- می‌باشد. شاخص انحراف معیار از دیگر پارامترهای اساسی پراکندگی برای متغیر چرخه عملیات برابر با 229 و برای متغیر اثر متقابل فیمابین سیاست تقسیم سود و کیفیت گزارشگری برابر با 0062997/0 بوده که در بین متغیرهای پژوهش، به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میزان انحراف معیار می‌باشند. شاخص سود تقسیمی به‌عنوان سیاست تقسیم سود شرکت‌ها دارای میانگینی برابر با 0530791/0 می‌باشد. متوسط چرخه عملیات نمونه‌های آماری نیز در حدود 273 می‌باشد. در خصوص متغیرهای اختیار توسعه و چرخه عمر شرکت به دلیل انحراف معیار بالا، با هدف کاهش در مخاطرات احتمالی، مقادیر لگاریتمی آن‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. متغیر شاخص زیان ده بودن شرکت‌ها، یک متغیر دو وجهی بوده که فراوانی متغیر مذکور در جدول زیر ارائه شده.

جهت شناسایی شکست ساختاری احتمالیِ داده‌ها به دلایل محیطی و اقتصادی و پیشگیری از بُروز اثرات منفی بر نتایج، مانایی متغیرها از طریق مدل مانایی هاریس آزمون و داده‌های پژوهش فاقد شکست ساختاری تشخیص داده شدند. با توجه به حجم نمونه و داده‌های ترکیبی توزیع داده‌ها نرمال ارزیابی گردید. برای نمونه‌های بزرگ، انحراف از فرض نرمالیتی اندک است. با توجه به قضیه حد مرکزی، آماره‌های آزمون به صورت حدی از توزیع‌های مناسب حتی در غیاب نرمالیتی تبعیت می‌کنند (بدری و عبدالباقی،1389،167)

روش تخمین مدل‌ها به همراه آزمون خودهمبستگی سریالی (والدریج و براش گادفریبا لحاظ دو وقفه) شرح جداول زیر می‌باشد :

 

جدول 5- انتخاب روش برازش مدل آزمون بر اساس تخمین اولیه

مدل‌های پژوهش/ آزمون	Fلیمر در تخمین اولیه مدل		براش پاگان (ضرایب لاگرانژ)		هاسمن		نتیجه/ روش منتخب
	F	P/VALUE	کای دو	P/VALUE	کای دو	P/VALUE
اختیار توسعه بالا	15/1	1910/0	040/0	2630/0	...	...	تلفیقی
اختیار توسعه پائین	090/0	6278/0	00/0	000/1	...	...	تلفیقی
چرخه عمر- رشد	87/2	000/0	15/13	000/0	045/34	0054/0	پانل ثابت
چرخه عمر- بلوغ	07/4	000/0	96/91	000/0	19/15	5107/0	پانل رندوم
چرخه عمر- افول	80/3	000/0	26/53	000/0	62/1	000/1	پانل رندوم
کیفیت گزارشگری بالا	82/0	8398/0	00/0	000/1	...	...	تلفیقی
کیفیت گزارشگری پائین	13/1	2783/0	00/0	000/1	...	...	تلفیقی
اصلی	59/4	000/0	47/266	000/0	37/19	1974/0	پانل رندوم

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول 6- آزمون خودهمبستگی سریالی بین جملات باقیمانده مدل‌های پژوهش

فرضیه و مدل	نوع آزمون	آماره آزمون		معناداری	نتیجه
مرحله رشد	والدریج	F	712/12	0016/0	خود همبستگی سریالی
مرحله بلوغ– وقفه 1	والدریج	F	946/1	1695/0	عدم خودهمبستگی سریالی
مرحله بلوغ – وقفه 2		F	751/2	3593/0	عدم خودهمبستگی سریالی
مرحله بلوغ– وقفه 3		F	609/2	2387/0	عدم خودهمبستگی سریالی
مرحله افول– وقفه 1	والدریج	F	825/1	1862/0	عدم خودهمبستگی سریالی
مرحله افول– وقفه 2		F	625/2	1763/0	عدم خودهمبستگی سریالی
مرحله افول– وقفه 3		F	525/1	1642/0	عدم خودهمبستگی سریالی
کیفیت بالا – وقفه 1	براش گادفری	کای دو	200/0	6544/0	عدم خودهمبستگی سریالی
کیفیت بالا – وقفه 2			701/2	2591/0	عدم خودهمبستگی سریالی
کیفیت بالا – وقفه 3			709/2	4387/0	عدم خودهمبستگی سریالی
کیفیت پائین– وقفه 1	براش گادفری	کای دو	030/0	8626/0	عدم خودهمبستگی سریالی
کیفیت پائین- وقفه 2			332/2	3117/0	عدم خودهمبستگی سریالی
کیفیت پائین - وقفه 3			519/3	3183/0	عدم خودهمبستگی سریالی
توسعه بالا – وقفه 1	براش گادفری	کای دو	525/0	4688/0	عدم خودهمبستگی سریالی
توسعه بالا – وقفه 2			448/1	4847/0	عدم خودهمبستگی سریالی
توسعه بالا – وقفه 3			366/6	0951/0	عدم خودهمبستگی سریالی
توسعه پائین– وقفه 1	براش گادفری	کای دو	349/0	5546/0	عدم خودهمبستگی سریالی
توسعه پائین– وقفه 2			248/2	3249/0	عدم خودهمبستگی سریالی
توسعه پائین– وقفه 3			249/2	5224/	عدم خودهمبستگی سریالی
مجموع نمونه‌ها	والدریج	F	885/7	0059/0	عدم خودهمبستگی سریالی

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

بر اساس نتایج آزمون همبستگی سریالی تا وقفه دوم، بجز شرکت‌های مرحله رشد، موضوع خود همبستگی سریالی منتفی و لذا در رابطه با شرکت‌های مرحله رشد، به دلیل وجود خودهمبستگی سریالی بین جملات باقیمانده، مدل با ورود وقفه (AR1)،برازش گردید.

لزوم همسانی واریانس بین گروه‌های مختلف منتخب از میان جملات باقیمانده از طریق آزمون‌های وایت و والد بشرح زیر آزمون می‌گردد.

 

جدول 7-  آزمون همسانی واریانس جملات باقیمانده مدل‌های پژوهش

فرضیه و مدل	نوع آزمون	آماره آزمون		سطح معناداری	نتیجه نهایی
مرحله رشد	والد	کای اسکوئر	45/8499	0000/0	ناهمسانی واریانس
مرحله بلوغ	والد	کای اسکوئر	03/11894	0000/0	ناهمسانی واریانس
مرحله افول	والد	کای اسکوئر	37/6154	0000/0	ناهمسانی واریانس
کیفیت بالا	وایت	کای اسکوئر	79/214	0099/0	ناهمسانی واریانس
کیفیت پائین	وایت	کای اسکوئر	19/265	0000/0	ناهمسانی واریانس
توسعه بالا	وایت	کای اسکوئر	87/236	0004/0	ناهمسانی واریانس
توسعه پائین	وایت	کای اسکوئر	71/104	0000/1	همسانی واریانس
اصلی	والد	کای اسکوئر	38/27578	0000/1	همسانی واریانس

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

شرکت‌های باکیفیت گزارشگری بالا و پائین و سطح اختیار توسعه بالا دچار ناهمسانی واریانس بوده‌اند. برای رفع مشکل ناهمسانی واریانس به‌طور معمول از تصحیح وایت استفاده می‌شود (افلاطونی، 1389،88). در این شرایط، مدل به روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته/ وزنی[lxvi] برازش می‌شود.

نتایج آزمون پسران[lxvii] جهت ارزیابی همبستگی بین مقاطع داده‌های ترکیبی به شرح جدول زیر ارائه می‌گردد :

 

جدول 8- آزمون همبستگی مقاطع -پسران

فرضیه و مدل	نوع آزمون	آماره آزمون	سطح معناداری	نتیجه نهایی
مرحله رشد	همبستگی مقاطع پسران	500/0-	6172/0	استقلال مقاطع
مرحله بلوغ	همبستگی مقاطع پسران	822/0	4112/0	استقلال مقاطع
مرحله افول	همبستگی مقاطع پسران	389/1-	1647/0	استقلال مقاطع
کیفیت بالا	همبستگی مقاطع پسران	832/0	3132/0	استقلال مقاطع
مجموع نمونه‌ها	همبستگی مقاطع پسران	814/0	290/0	استقلال مقاطع

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

در تخمین معادلات و پارامترهای آن به روش حداقل مجذور مربعات معمولی، فرض ضمنی همبستگی خطی متغیرهای توضیحی است چرا که موجب افزایش ضریب همبستگی و به تبع آن افزایش واریانس تخمین زننده‌ها و عریض‌تر شدن فاصله اطمینان پارامترها برعدمشده که این مشکلات منجر به کاهش در آماره t و در نهایت بی‌اعتباری ضرایب می‌شود. تلفیق داده‌های سری زمانی و مقطعی اطلاعات سودمندی را برای تخمین مدل‌های اقتصادسنجی فراهم نموده، بلکه درجه آزادی بیشتری دارد و موجب کاهش احتمال بُروز واریانس ناهمسانی و خودهمبستگی بین جملات باقیمانده و همخطی شده و در نتیجه کاراتر خواهند بود (سوری، 1391). نتایج آزمون همخطی متغیرهای توضیحی به شرح جدول زیر ارائه می‌گردد:

 

 

 

 

 

 

جدول 9- آزمون همخطی بین متغیرهای توضیحی مدل‌های پژوهش

متغیر/ مؤلفه

اختیار توسعه

چرخه عمر

سطح کیفیت گزارشگری

مجموع

بالا

پائین

رشد

بلوغ

افول

بالا

پائین

نمونه‌ها

VIF

1/VIF

VIF

1/VIF

VIF

1/VIF

VIF

1/VIF

VIF

1/VIF

VIF

1/VIF

VIF

1/VIF

VIF

1/VIF

DIV

65/5

176/0

50/1

08/0

66/7

130/0

09/1

094/0

46/4

224/0

74/5

174/0

72/7

129/0

13/7

140/0

RQ

62/5

177/0

47/1

08/0

56/7

132/0

07/1

095/0

46/4

224/0

71/5

175/0

69/7

130/0

11/7

140/0

DIV * RQ

41/2

415/0

37/2

42/0

86/2

349/0

21/2

452/0

102/2

475/0

93/2

341/0

05/4

246/0

35/2

425/0

SIZE

40/2

415/0

31/2

43/0

80/2

358/0

19/2

457/0

07/2

482/0

16/2

463/0

59/2

386/0

33/2

430/0

TQ

25/1

802/0

28/1

78/0

37/1

730/0

36/1

733/0

66/1

601/0

89/1

529/0

38/2

419/0

24/1

808/0

STDCFO

23/1

814/0

28/1

78/0

33/1

751/0

36/1

735/0

55/1

643/0

35/1

741/0

25/1

795/0

23/1

809/0

STDSALE

32/1

814/0

26/1

79/0

33/1

751/0

35/1

740/0

45/1

690/0

31/1

762/0

22/1

817/0

22/1

816/0

STDINVESTMENT

22/1

820/0

26/1

79/0

32/1

758/0

30/1

767/0

44/1

694/0

30/1

769/0

19/1

837/0

22/1

816/0

BANKRUPTCY

17/1

851/0

25/1

79/0

25/1

801/0

23/1

813/0

30/1

768/0

30/1

771/0

19/1

838/0

16/1

860/0

TANGIBILITY

16/1

865/0

21/1

82/0

23/1

816/0

18/1

846/0

28/1

780/0

17/1

851/0

19/1

847/0

15/1

868/0

LEVERAGE

15/1

871/0

20/1

83/0

22/1

819/0

13/1

885/0

25/1

802/0

17/1

855/0

15/1

871/0

13/1

882/0

CFO

13/1

888/0

13/1

88/0

20/1

832/0

11/1

897/0

23/1

813/0

16/1

863/0

15/1

871/0

08/1

928/0

AGE

10/1

909/0

13/1

88/0

20/1

836/0

10/1

910/0

21/1

825/0

09/1

919/0

14/1

874/0

07/1

936/0

CYCLE

09/1

915/0

09/1

91/0

18/1

845/0

09/1

919/0

18/1

851/0

08/1

929/0

14/1

880/0

05/1

950/0

LOSS

07/1

935/0

06/1

94/0

16/1

863/0

07/1

935/0

17/1

857/0

07/1

936/0

10/1

911/0

05/1

950/0

CASH

05/1

951/0

05/1

94/0

11/1

902/0

05/1

951/0

10/1

909/0

05/1

953/0

05/1

956/0

04/1

960/0

ROA

05/1

955/0

05/1

95/0

10/1

910/0

05/1

955/0

06/1

946/0

04/1

963/0

03/1

969/0

02/1

983/0

میانگین

82/1

52/2

17/2

40/2

76/1

91/1

25//2

98/1

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

با توجه به مقادیر آماره vif<10 و ضریب همبستگی بین متغیرها می‌توان اطمینانی نسبی از نبود همخطی شدید بین متغیرهای توضیحی پژوهش کسب نمود.

 

 

 

 

 

 

 

جدول 10-  تخمین نهایی مدل

متغیر/ مؤلفه

سطح کیفیت گزارشگری مالی

سطح اختیار توسعه

β

آماره

P-Value

β

آماره

P-Value

β

آماره

P-Value

Β

آماره

P-Value

DIV

24/0-

73/3-

000/0

15/0-

68/2-

008/0

16/0-

07/4-

000/0

19/0-

79/4-

000/0

RQ

02/0

59/0

55/0

004/0

14/0

887/0

009/0

34/0

735/0

02/0-

50/0-

620/0

DIV * RQ

006/0

27/2

023/0

007/0

11/2

035/0

009/0

69/2

007/0

004/0

83/0

408/0

SIZE

002/0-

36/0-

722/0

002/0-

43/0-

669/0

002/0-

54/0-

590/0

003/0-

50/0-

618/0

TQ

005/0

37/1

170/0

001/0

37/0

714/0

002/0

64/0

521/0

000/0

01/0

993/0

STDCFO

009/0

36/0

718/0

012/0-

39/0-

695/0

001/0-

06/0-

955/0

019/0

62/0

537/0

STDSALE

842/0-

02/1-

310/0

016/0

05/0

963/0

25/0-

42/0-

672/0

265/0

49/0

627/0

STDINVESTMENT

002/0-

23/0-

818/0

001/0

07/0

947/0

001/0-

08/0-

938/0

002/0-

12/0-

906/0

BANKRUPTCY

046/0-

70/0-

485/0

014/0-

58/0-

560/0

034/0-

95/0-

342/0

032/0-

50/0

614/0

TANGIBILITY

014/0-

22/0-

828/0

007/0

37/0

715/0

006/0

16/0

870/0

039/0-

80/0-

427/0

LEVERAGE

005/0

56/0

572/0

011/0

13/1

260/0

012/0

69/1

091/0

008/0

86/0

392/0

CFO

001/0

35/0

723/0

001/0-

54/0-

591/0

000/0

02/0

984/0

001/0

50/0

619/0

AGE

001/0-

86/2-

004/0

001/0-

93/2-

004/0

001/0-

38/3-

001/0

001/0-

15/2-

033/0

CYCLE

66/1-

14/0-

888/0

89/6-

97/0-

332/0

000/0

63/1

105/0

000/0-

23/3-

001/0

LOSS

002/0

21/0

835/0

000/0

03/0

974/0

001/0

07/0

947/0

006/0

69/0

492/0

CASH

114/0-

48/1-

139/0

267/0-

79/2-

006/0

239/0-

03/3-

003/0

012/0-

17/0-

865/0

ROA

013/0

53/0

598/0

061/0

85/2

005/0

020/0

93/0

355/0

064/0

27/2

024/0

CONS

015/0-

52/0-

602/0

006/0-

21/0-

832/0

012/0-

49/0-

627/0

004/0

08/0

933/0

F

Adj R-Squared

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

بر اساس خروجی مدل رگرسیونی در میان شرکت‌های با کیفیت گزارشگری مالی بالا، ضریب متغیر سیاست تقسیم سود (24/0- ) با سطح معناداری 000/0 نشان‌دهنده تأثیر محدودکننده این متغیر بر سطح سرمایه‌گذاری بوده وضریب مثبت متغیر Dividend*RQ با مقدار 006/0، از مبانی نظری مبنی بر وجود رابطه مستقیم بین متغیر مذکور با سطح سرمایه‌گذاری حمایت می‌کند. معناداری این متغیر (023/0)، نشان از معناداری آن در سطح اطمینان 95 درصد داشته به این معنا که کیفیت گزارشگری مالی در این شرکت‌ها از طریق تعدیل اثرات محدودکننده سیاست تقسیم سود، بر سطح سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها مؤثر است.

 

 

 

 

جدول 11-  تخمین نهایی مدل

متغیر/ مؤلفه

چرخه عمر

β

آماره

P-Value

β

آماره

P-Value

β

آماره

P-Value

β

آماره

P-Value

DIV

027/0-

04/2-

041/0

17/0-

68/5-

000/0

159/0-

96/1-

050/0

116/0-

70/4-

000/0

RQ

063/0-

97/7-

000/0

008/0

41/0

680/0

002/0-

09/0-

932/0

019/0-

54/1-

125/0

DIV * RQ

005/0

75/4

000/0

007/0

98/2

003/0

017/0

31/1

192/0

005/0

15/3

002/0

SIZE

006/0-

94/5-

000/0

008/0-

32/4-

000/0

000/0

12/0

902/0

005/0-

78/1-

075/0

TQ

001/0

65/1

099/0

004/0

40/2

017/0

001/0

49/0

621/0

001/0

33/1

183/0

STDCFO

060/0

38/3

001/0

008/0

42/0

673/0

106/0-

31/3-

001/0

001/0-

07/0-

946/0

STDSALE

83/0

17/7

000/0

113/0-

28/0-

778/0

919/0-

89/0-

373/0

134/0

50/0

621/0

STDINVESTMENT

010/0-

98/4-

000/0

048/0

18/2

030/0

047/0

16/1

248/0

006/0-

85/0-

395/0

BANKRUPTCY

043/0

13/3

002/0

007/0-

29/0-

770/0

126/0-

28/2-

023/0

013/0-

73/0-

464/0

TANGIBILITY

084/0-

86/4-

000/0

018/0-

78/0-

433/0

077/0

93/1

054/0

004/0-

24/0-

811/0

LEVERAGE

004/0

25/1

211/0

015/0

61/2

009/0

003/0-

33/0-

743/0

005/0

21/1

225/0

CFO

003/0-

17/2-

030/0

001/0

19/1

234/0

001/0-

52/0-

602/0

001/0

02/1

307/0

AGE

000/0

08/0

939/0

000/0

39/0

696/0

001/0-

14/1-

255/0

001/0-

02/3-

003/0

CYCLE

93/1

66/0

511/0

38/9

91/0

363/0

32/8-

53/1-

126/0

17/2-

39/0-

693/0

LOSS

009/0-

80/2-

005/0

002/0-

36/0-

719/0

024/0

32/2

021/0

001/0-

27/0-

790/0

CASH

066/0-

19/2-

029/0

134/0-

29/2-

022/0

316/0-

91/2-

004/0

133/0-

13/3-

002/0

ROA

016/0

02/2

044/0

030/0

61/1

107/0

068/0

11/2

034/0

006/0

48/0

630/0

CONS

014/0

82/0

410/0

Wald Chi2

Adj R-Squared

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

ضریب تعیین مدل رگرسیونی برآوردی برابر با 8/8% و به این معنا است که معادل 8/8% از تغییرات سرمایه‌گذاری، از طریق متغیرهای توضیحی، کنترلی و تعدیل گر تبیین می‌شود. آماره f فیشر مدل برآوردی برابر با 34/3(000/0) که نشان از معناداری کل معادله رگرسیون و قابلیت تعمیم نتایج حاصل از نمونه به جامعه آماری دارد. ضریب متغیر سیاست تقسیم سود (15/0- ) با معناداری 008/0 در شرکت‌های با کیفیت گزارشگری مالی پائین، حکایت از تأثیر محدودکننده سیاست تقسیم سود بر سرمایه‌گذاری داشته و همانند شرکت‌های با کیفیت گزارشگری مالی بالا، ضریب متغیر Dividend*RQ (007/0)، نشان‌دهنده رابطه مستقیم متغیر مذکور با سطح سرمایه‌گذاری در مدل رگرسیونی بوده و سطح معناداری 035/0 متغیر مذکور نشان‌دهنده معناداری رابطه موصوف در سطح اطمینان 95 درصد می‌باشد. در هر دو گروه شرکت‌های فوق، احتمال چشم پوشی مدیریت، از پروژه‌های سرمایه‌گذاری، جهت اجرای سیاست‌های تقسیم سود، با افزایش کیفیت گزارشگری مالی کاهش یافته. ضریب تعیین مدل برآوردی برابر 3/11% به این معنا که 3/11% از تغییرات سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها از طریق متغیرهای توضیحی، کنترلی و تعدیل گر تبیین می‌شود. آماره fفیشر مدل برابر با 68/5(000/0) که نشان از معناداری کل معادله رگرسیون و قابلیت تعمیم نتایج حاصل به جامعه آماری دارد.

در هر دو گروه شرکت‌ها، بر اساس آماره و سطح معناداری به ترتیب (00049/0- و 004/0) و (00047/0- و 004/0) رابطه بین سن شرکت‌ها با سطح سرمایه‌گذاری در آنها معکوس و معنادار ارزیابی گردید که با مبانی نظری موجود در این زمینه سازگار بوده به این معنا که احتمالاً با افزایش سن شرکت‌ها، به دلایلی از جمله تکمیل پروژه‌های سرمایه‌گذاری، تکمیل نیاز و ساختارهای تولید و سرمایه‌ای و ...، تمایل و انگیزه برای ورود به پروژه‌های سرمایه‌گذاری کاهش خواهد یافت. سایر متغیرهای مدل برآوردی معنادار ارزیابی نگردیدند. بر اساس خروجی حاصل از برازش مدل رگرسیونی در میان شرکت‌های دارای سطح اختیار توسعه بالا، ضریب متغیر سیاست تقسیم سود (16/0- ) با سطح معناداری 000/0 نشان‌دهنده تأثیر محدودکننده سیاست تقسیم سود بر سطح سرمایه‌گذاری بوده و در مقابل، ضریب مثبت متغیر Dividend*RQ(009/0)، از مبانی تئوریک مبنی بر وجود رابطه مستقیم بین متغیر مذکور با سطح سرمایه‌گذاری در مدل رگرسیونی حمایت می‌کند و سطح معناداری متغیر مذکور (007/0) نشان‌دهنده معناداری رابطه در سطح اطمینان 95 درصد بوده به این معنا که کیفیت گزارشگری مالی در این شرکت‌ها از طریق تعدیل اثرات محدودکننده سیاست تقسیم سود، بر سطح سرمایه‌گذاری تأثیر خواهد داشت و احتمالاً مدیریت با هدف اجرای سیاست‌های تقسیم سود، از پروژه‌های سرمایه‌گذاری چشم پوشی نخواهد نمود. ضریب تعیین مدل رگرسیونی برآوردی برابر با 7/8% و به این معنا است که معادل 7/8% از تغییرات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های منتخب نمونه آماری، از طریق متغیرهای توضیحی، کنترلی و تعدیل گر تبیین خواهد شد.

آماره f فیشر مدل برآوردی برابر با 58/3(000/0) که نشان از معناداری کل معادله رگرسیون و قابلیت تعمیم نتایج حاصل، به جامعه آماری را دارد. همچنین ضریب متغیر سیاست تقسیم سود (19/0- ) با سطح معناداری 000/0 در میان شرکت‌های دارای سطح اختیار توسعه پائین حکایت از تأثیرمحدودکننده سیاست تقسیم سود بر سطح سرمایه‌گذاری داشته اما ضریب و سطح معناداری متغیرDividend*RQ(004/0 و 408/0) از مبانی تئوریک مبنی بر تأثیر مثبت کیفیت گزارشگری مالی از طریق تعدیل اثرات محدودکننده سیاست تقسیم سود بر سطح سرمایه‌گذاری، پشتیبانی نمی‌کند. بر اساس نتایج حاصل، سایر متغیرهای مدل برآوردی معنادار ارزیابی نگردیدند. ضریب تعیین مدل رگرسیونی برآوردی برابر با 9% و به این معنا است که معادل 9% از تغییرات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های منتخب نمونه آماری، از طریق متغیرهای توضیحی، کنترلی و تعدیل گر تبیین خواهد شد. آماره f فیشر مدل برآوردی برابر با 03/3(0001/0) که نشان از معناداری کل معادله رگرسیون و قابلیت تعمیم نتایج حاصل، به جامعه آماری را دارد. همچنین در هر دو گروه شرکت‌های با سطح اختیار توسعه بالا و پائین، بر اساس آماره و سطح معناداری به ترتیب (001/0- و 001/0) و (001/0- و 033/0) رابطه بین سن شرکت‌ها با سطح سرمایه‌گذاری در آنها معکوس و معنادار ارزیابی گردید که با مبانی نظری موجود در این زمینه سازگار بوده به این معنا که احتمالاً با افزایش سن شرکت‌ها، به دلایلی از جمله تکمیل پروژه‌های سرمایه‌گذاری، تکمیل نیاز و ساختارهای تولید و سرمایه‌ای و...، تمایل و انگیزه آنها برای ورود به پروژه‌های سرمایه‌گذاری کاهش خواهد یافت.

بر اساس نتایج حاصل، سایر متغیرهای مدل برآوردی معنادار ارزیابی نگردیدند. رابطه بین سطح نقدینگی با سرمایه‌گذاری، در میان شرکت‌های دارای سطح اختیار توسعه بالا معنادار ارزیابی و رابطه بین نرخ بازده دارائی‌ها با سرمایه‌گذاری در میان شرکت‌های دارای سطح اختیار توسعه پائین معنادار ارزیابی گردید.بر اساس نتایج به دست آمده از برازش مدل رگرسیونی در میان شرکت‌های حاضر در مرحله رشد، ضریب متغیر سیاست تقسیم سود (027/0- ) با سطح معناداری 041/0 حکایت از تأثیر محدودکننده سیاست تقسیم سود بر سطح سرمایه‌گذاری داشته و اما ضریب و سطح معناداری متغیرDividend*RQ(005/0 و 000/0) حاکی از تعدیل تأثیرات محدودکننده سیاست تقسیم سود بر سرمایه‌گذاری شرکت‌ها از طریق کیفیت گزارشگری مالی، به‌عنوان تعدیل‌گر رابطه مذکور می‌باشد و با توجه به وضعیت و تمایل شرکت‌های در مرحله رشد برای اخذ تصمیمات سرمایه‌گذاری، این تأثیرمی‌تواند منجر به افزایش سطح سرمایه‌گذاری و کاهش احتمال چشم پوشی شرکت‌ها از فرصت‌های سرمایه‌گذاری مطلوب به منظور پرداخت سود سهام گردد. در میان این شرکت‌ها، سطح آماره و معناداری متغیرهای اندازه (006/0- و 000/0)، انحراف استاندارد جریان‌های نقد عملیاتی (060/0و 000/0)، انحراف استاندارد فروش (83/0 و 000/0)، انحراف استاندارد سرمایه‌گذاری (010/0- و 000/0)، ریسک ورشکستگی (043/0 و 002/0)، مشهود بودن دارائی‌ها (084/0- و 000/0)، جریان نقد عملیاتی (003/0- و 000/0)، زیان ده بودن (009/0- و 005/0)، نقدینگی (066/0- و 029/0) و نرخ بازده دارائی‌های (016/0 و 044/0) معنادار ارزیابی ولی رابطه سایر متغیرها در مدل برآوردی معنادار ارزیابی نگردید. ضریب تعیین مدل رگرسیونی برآوردی برابر با 36% و به این معنا است که معادل 36% از تغییرات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های منتخب نمونه آماری، از طریق متغیرهای توضیحی، کنترلی و تعدیل گر تبیین خواهد شد. آماره کای- اسکوئر والد مدل برآوردی برابر با 81/103(000/0) که نشان از معناداری کل معادله رگرسیون و قابلیت تعمیم نتایج حاصل، به جامعه آماری را دارد. نتایج مستخرج از برازش مدل رگرسیونی در میان شرکت‌های حاضر در مرحله بلوغ حاکی از آن است که بر اساس ضریب و سطح معناداری متغیر سیاست تقسیم سود (17/0- و 041/0) تأثیر محدودکننده سیاست تقسیم سود بر سطح سرمایه‌گذاری تائید اما ضریب و سطح معناداری متغیرDividend*RQ(007/0 و 003/0) حاکی از تعدیل اثر مذکور از طریق کیفیت گزارشگری مالی به‌عنوان تعدیل‌گر رابطه مذکور می‌باشد. در میان این شرکت‌ها، سطح آماره و معناداری متغیرهای اندازه (008/0- و 000/0)، اختیار توسعه (004/0 و 017/0)، انحراف استاندارد سرمایه‌گذاری (048/0 و 030/0)، اهرم مالی (015/0 و 009/0) و سطح نقدینگی (134/0- و 022/0) معنادار ارزیابی ولی رابطه سایر متغیرها در مدل برآوردی معنادار ارزیابی نگردید.

برازش مدل رگرسیونی در میان شرکت‌های حاضر در مرحله افول حاکی از آن است که ضریب و سطح معناداری متغیر سیاست تقسیم سود (159/0- و 050/0) تأثیرمحدودکننده سیاست تقسیم سود بر سطح سرمایه‌گذاری را بیان نموده اما ضریب و سطح معناداری متغیر Dividend*RQ(017/0- و 192/0) حاکی از عدم تعدیل اثر مذکور از طریق کیفیت گزارشگری مالی، به‌عنوان تعدیل گرِ رابطه مذکور می‌باشد به عبارتی کیفیت گزارشگری مالی در میان شرکت‌های حاضر در مرحله افول، قادر به کاهش تضاد بین تصمیمات سرمایه‌گذاری و سیاست تقسیم سود نخواهد. در میان این شرکت‌ها، سطح آماره و معناداری متغیرهای انحراف استاندارد (106/0- و 000/0)، اختیار ریسک ورشکستگی (126/0- و 002/0)، زیان ده بودن (024/0 و 021/0)، سطح نقدینگی (316/0- و 004/0) و نرخ بازده دارائی‌ها (068/0 و 034/0) معنادار ارزیابی ولی رابطه سایر متغیرها در مدلِ برآوردی معنادار ارزیابی نگردید. در برازش مدل رگرسیونی در میان مجموع نمونه‌های آماری پژوهش، با استناد به آماره و سطح معناداری متغیر سیاست تقسیم سود (116/0- و 000/0)، مبانی تئوریک مطرح مبنی بر اعمال محدودیت از سوی سیاست تقسیم سود بر سطح سرمایه‌گذاری شرکت‌ها تائید و در مقابل، ضریب و سطح معناداری متغیر Dividend*RQ(0053/0 و 002/0) دلالت بر تعدیل اثر مذکور از طریق کیفیت گزارشگری مالی، به‌ عنوان تعدیل گرِ رابطه مذکور، در میان آنها را دارد. به عبارتی کیفیت گزارشگری مالی در میان شرکت‌های عضو جامعه آماری قادر به کاهش تضاد بین تصمیمات سرمایه‌گذاری و سیاست تقسیم سود خواهد بود. در میان سایر متغیرهای توضیحی و کنترلی، سطح آماره و معناداری متغیرهای سن (00031/0- و 000/0) و سطح نقدینگی (133/0- و 002/0) نشان از معناداری متغیرهای مذکور ولی ارتباط سایر متغیرهای حاضر در مدل معنادار ارزیابی نگردید. ضریب تعیین مدل رگرسیونی برآوردی برابر با 31% و به این معنا است که معادل 31% از تغییرات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های عضو جامعه آماری پژوهش، از طریق متغیرهای توضیحی، کنترلی و تعدیل گر تبیین خواهد شد. آماره کای- اسکوئر والد مدل برآوردی برابر با 1/98(000/0) که نشان از معناداری کل معادله رگرسیون و قابلیت تعمیم نتایج حاصل، به جامعه آماری را دارد.

 

• بحث و نتیجه‌گیری

پژوهش حاضر، از کیفیت گزارشگری مالی به‌عنوان ابزاری در راستای کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و تضاد فیمابین تصمیمات حوزه سرمایه‌گذاری و حوزه متمرکز بر سیاست تقسیم سود شرکت‌ها یاد کرده و بر این موضوع تأکیددارد که احتمال اجتناب مدیریت، از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مطلوب به منظور پرداخت سود، از طریق کیفیت گزارشگری مالی کاهش خواهد یافت. آنچه در مدل‌های پژوهش به‌طور واحد نتیجه‌گیری گردید همانا تناقض بین سیاست تقسیم سود شرکت‌ها با تصمیمات حوزه سرمایه‌گذاری در آنها بوده که همراستا با مبانی تئوریکِ مطرح در این حوزه می‌باشد.

بر اساس نتایج، کیفیت گزارشگری مالیاز طریق کاهش در سطح عدم تقارن اطلاعاتِ موجود فیمابین طرفینِ رابطه نمایندگی، منجر به کاهش در اثرات محدودکننده سیاست تقسیم سود بر سرمایه‌گذاری گردیده و بدین واسطه تضاد بین تصمیمات سرمایه‌گذاری با تقسیم سود، کاهش و همچنین احتمال اینکه شرکت‌ها از فرصت‌های سرمایه‌گذاری مطلوب به منظور پرداخت سود سهام چشم پوشی کنند، کاهش خواهد یافت. بخشی از یافته‌های پژوهش با نتایج به دست آمده از پژوهش‌های تقی زاده خانقاه (1392)، وانگ و همکاران (2013)، رامالین چگادا و همکاران (2013) و دانیل و همکاران (2010) سازگار می‌باشد. بر اساس نتایج، اثر تعدیل‌کنندگی کیفیت گزارشگری مالی بر تأثیرات محدودکننده سیاست تقسیم سود بر تصمیمات سرمایه‌گذاری،در مراحل رشد و بلوغ چرخه عمر، معنادار ارزیابی ولی در خصوص شرکت‌های حاضر در مرحله افول نمی‌توان این‌چنین نتیجه‌گیری نمود همچنین این تأثیر در مرحله بلوغ، قوی‌تربوده که خصوصیات و رفتارِ متفاوت شرکت‌ها در مراحل مختلف چرخه عمر در زمینه ساختار سرمایه، سطح فعالیت، قدرت سودآوری، منشأ و جهت جریان‌های نقدی و ... را می‌توان دلیلی بر این موضوع دانست.از نگاهی دیگر، جریان‌های نقدی متفاوتِ مربوط به مرحله افول شرکت‌ها (به لحاظ شدت، تداوم، جهت و میزان) و شناخت بازار از آن،عاملی اثرگذار بر نقش تعدیل‌کنندگی کیفیت گزارشگری مالی بر تأثیرات محدودکننده سیاست تقسیم سوددر مرحله افول خواهد بود. همچنین اثر کیفیت گزارشگری در تعدیل اثرات محدودکننده سیاست تقسیم سود بر سرمایه‌گذاری، در میان شرکت‌های دارای کیفیت گزارشگری بالا و پائین معنادار و این تأثیر در میان شرکت‌های دارای کیفیت گزارشگری پائین قوی‌تر ارزیابی گردید. همچنین تأثیر مذکور در میان شرکت‌های دارای سطح اختیار توسعه بالا، معنادار ارزیابی ولی در میان شرکت‌های دارای کیفیت گزارشگری پائین، معنادار ارزیابی نگردید. در تفسیر نتایج می‌توان نقش فرصت‌های رشد و پتانسیل سودآوری و محتوای اطلاعاتی مثبت از دیدگاه سرمایه‌گذاران را دلیلی بر این موضوع دانست. همچنین به لحاظ دسترسی به منابع مالی، شرکت‌های دارای سطح اختیار توسعه بالا احتمالاً دسترسی بهتری به منابع مالی خارجی داشته لذا در عین حفظ سیاست تقسیم سود خود، تمایل کمتری به چشم پوشی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری مطلوب با هدف اجرای سیاست‌های تقسیم سود خواهند داشت.

به‌طور کلی نتیجه‌گیری می‌شودکه در یک بازار سرمایه ناقص، سیاست تقسیم سود خواهد توانست تا تصمیمات سرمایه‌گذاری را تحت تأثیر قرار داده و محدود نماید و در مقابل، کیفیت گزارشگری مالی از طریق تعدیل پدیده عدم تقارن اطلاعاتی و همچنین کاهش سطح تضاد بین سیاست تقسیم سود و تصمیمات سرمایه‌گذاری شرکت‌ها، منافع میان طرفین رابطه نمایندگی را تعدیل و تأمین نماید همچنین می‌تواند بر میزان دسترسی و مدیریت واحدهای تجاری بر منابع نقدی تأثیرگذار بوده و در همین راستا بر سطح سرمایه‌گذاری و هزینه سرمایه واحدهای تجاری اثرگذار باشد.

با عنایت به بُروز رفتارهای متفاوت در شرکت‌هاطی مراحل مختلف چرخه عمرِ، پیشنهاد می‌گرددکه با هدف ارزیابی چندگانه شرکت‌ها، متغیرهای مرتبط با چرخه عمر شرکت‌ها از جمله شدت و نوع جریان‌های نقدی و تصمیمات تأمین مالی وارد مدل ارزیابی گردیده و نتایج حاصله با نتایج تحقیق حاضر مقایسه گردد. همچنین به سازمان بورس و اوراق بهادار پیشنهاد می‌گردد که در اعطای امتیاز و اولویت‌های خود به شرکت‌ها، موضوع کیفیت گزارشگری مالی را مدنظر قرار داده و از این رهگذر، فرصتی را برای ارتقاء نظام گزارشگری مالی و شفافیت در بازار سرمایه فراهم آورد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1]- گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

[2]- گروه حسابداری و مدیریت مالی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران . نویسنده مسئول [e-mail]

3- گروه اقتصاد بین الملل- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مبارکه ،اصفهان. ایران

 

[i] - Miller, M.H. & Modigliani, F

[ii]- Jensen & mackling

[iii] - Myers & Majluf

[iv] - Information asymmetry

[v] - Adverse Selection

[vi]  - moral hazard

[vii] - Lintner, J

[viii] - wang et al

[ix] - Regulation

[x] - Belkaoui

[xi] -Farooq et al.

[xii] - Healy p, Palepu k

[xiii] - Brav, A., Graham, J. R., Harvey, C. R. & Michaely, R

[xiv] - Ramalingegowda, S., Wang, CH. & Yu, Y

[xv] - Kooet al.

[xvi]- Hyunet al.

[xvii] -Walther

[xviii]- Macroeconomic Conditions

[xix] - Sensitivity

[xx] - Watrin and Ullmann

[xxi]-Biddle and Hillary

[xxii] - Ghassan et al.

[xxiii] - Utami et al.

[xxiv] - Investment Opportunity

[xxv] - Tax Rate

[xxvi]- Zeeshan et al.

[xxvii] -Growth Options

[xxviii]- Balanced Panel

[xxix] - Ordinary Least Square(OLS)

[xxx] - CLRM

[xxxi] - Fix Effects

[xxxii] - Random Effects

[xxxiii] - Dependent Vriable

[xxxiv] - Independent Variables

[xxxv] - Control Variables

[xxxvi] -

[xxxvii]-Richardson

[xxxviii] - Biddle Et Al

[xxxix] - (

[xl] - sale of property, plant, and equipment(SPPE)

[xli] -

[xlii] - Dechow and Dichev

[xliii] - McNichols

[xliv] - Cheen Et Al

[xlv] - Life Cycle Stage(Lcs)

[xlvi] - Growth

[xlvii] - Maturing

[xlviii] - Decline

[xlix] - Contrla Variables

[l] - Size

[li] - Investment Opportunity Set – Growth Option(Tobin-Q)

[lii] Bankruptcy Risk(Bankruptrisk)

[liii] - Z - Altman

[liv] - Multiple Discriminate Analysis(Mda)

[lv] -

[lvi] - Leverage

[lvii] - Total Cash Balance(Cash)

[lviii] - Standard Deviation Of Cash Flow From Operations(Stdcfo)

[lix]- : Standard Deviation Of Sales(Stdsale)

[lx] - : Standard Deviation Of Investment(Stdinvestment)

[lxi] - : Firm Age(Age)

[lxii] - Operating Cycle(Cycle)

[lxiii] - Incidence Of Losses(Loss)

[lxiv] - Return On Assetes(Roa)

[lxv] - Winsorise

[lxvi]-Genralized(Weighted) Least Square

[lxvii]-Pesaran’s Test

مراجع

فهرست منابع

• ابراهیمی محسن و نوشین شکری، (1390)، "بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر قیمت سهام با تأکید بر نقش سیاست پولی "،فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال پنجم، دوره 13 شماره 1.
• ابونوری، عباسعلی، سمیه السادات سجادی و تیمور محمدی، (1392)، "رابطه بین نرخ تورم و نرخ سود سپرده‌های بانکی در سیستم بانکداری ایران "،فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی.سال اول شماره 3.
• افلاطونی، عباس، (1389)، "تحلیل آماری در پژوهش‌های مالی و حسابداری با نرم‌افزارstata"، چاپ هفتم، تهران، انتشارات آینده‌سازان.
• الماسی، مجتبی، کیومرث سهیلی و مریم سقایی (1391)، "ارزیابی اثر تورم انتظاری، رشد نقدینگی، تورم وارداتی، شکاف تولید و نرخ ارز بر نرخ تورم در ایران "، مجله پژوهش‌های علوم اقتصادی،شماره 1.
• ایزدی نیا، ناصر، غلامحسین کیانی و مهدی میرزائی، (1392)، "تأثیر ترکیبی ویژگی‌های مراحل چرخه عمر شرکت بر عدم تقارن زمانی جریان نقدی عملیاتی "،یازدهمین همایش ملی حسابداری ایران، دانشگاه فردوسی مشهد.
• بدری، احمد و عبدالمجید عبدالباقی، (1389)، "اقتصادسنجی مالی- تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها در علوم مالی "، جلد اول، چاپ اول، تهران، انتشارات نص.
• بلکویی، احمد، (2001)، "تئوری حسابداری "، علی پارسائیان، جلد اول، تهران، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
• پورزمانی، زهرا و فرناز منصوری، (1397)، "تأثیر کیفیت افشاء، محافظه‌کاری و رابطه متقابل آنها بر هزینه سرمایه سهام عادی "،پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال هفتم، شماره 25.
• پورزمانی، زهرا و منا قمری، ()، "ارتباط بین کیفیت گزارشگری مالی و سرعت تعدیل قیمت سهام "،پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال ششم، شماره 21.
• تاجمیر ریاحی، حامد، سلمان اسمعیلی و اکبرویس مرادی، (1394)، "بررسی تأثیر انتخابات بر عملکرد بورس اوراق بهادار تهران "، فصلنامه بورس اوراق بهادار، شماره 23، سال ششم.
• ترابی، تقی و هومن تقی، (1389)، "بررسی رابطه متغیرهای کلان اقتصادی با شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران "،فصلنامه مدلسازی اقتصادی. سال چهارم، شماره 11.
• تقی زاده خانقاه، وحید و مهدی زینالی، (1394)، "نقش کیفیت گزارشگری مالی در کاهش اثرهای محدودکننده تقسیم سود بر سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در مراحل چرخة عمر "، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، دوره 22، شماره 2.
• جهانخانی، علی و سعیدقربانی، (1385)، “شناسایی و تبیین عوامل تعیین‌کننده سیاست تقسیم سود شرکت‌های پذیرفته‌شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران "، فصلنامه تحقیقات مالی،شماره 20.
• جهانخانی، علی، (1371)، “ آثار پرداخت سود سهام بر ارزش شرکت‌ها "،ماهنامه حسابدار، شماره‌های9،10.
• حساس یگانه، یحیی، اسحاق بهشور و مسعود شکری کیانی، (1397)، "رابطه بین شفافیت گزارشگری مالی و نرخ مؤثر مالیاتی "،پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال دهم، شماره 38.
• دستگیر، محسن، (1390)،"مبانی مدیریت مالی "، جلد اول، ویرایش دوم، انتشارات آییژ.
• دستگیر، محسن، محسن امیدعلی، (1383)،"بررسی موانع استفاده از حسابداری تورمی در ایران "، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، سال یازدهم، شماره 25.
• دستگیر، محسن، (1372)،"حسابداری تورمی "، انتشارات علوم دانشگاهی. تهران، نشر دانشگاهی خوزستان.
• دولو، مریم و فاطمه بسطامی، (1397)،"تأثیر فرصت رشد بر اهرم مالی "، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال دهم، شماره 38.
• راعی، رضا و احمدتلنگی، (1391)، "مدیریت سرمایه‌گذاری پیشرفته "، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
• رضوانی راز، کریم، قاسم رکابدار و رمضان احمدی محمد، (1388)، “رابطه بین جریان نقد آزاد و سیاست تقسیم سود در شرکت‌های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران "،فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی، شماره4.
• سرلک، یحیی، امید فرجی و فاطمه بیات، (1394)، "رابطه بین ویژگی‌های مالی شرکت و ساختار سرمایه در مراحل چرخه عمر شرکت "، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال هفتم، شماره 27.
• سعیدی، پرویز و عبداله‌ امیری، (1387)، "اثرات متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص‌های بازدهی بورس اوراق بهادار تهران "، فصلنامه مدل سازی اقتصادی،سال دوم، شماره 6.
• سوری، علی، (1391)،"اقتصادسنجی همراه با کاربرد Eviews7"، جلد اول، چاپ چهارم، تهران، نشر فرهنگ شناسی و نشر نور علم.
• شاه آبادی، ابوالفضل، محمدکاظم نظیری و سحر حواج، (1392)، "اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر ریسک سیستماتیک بورس اوراق بهادار تهران "، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال بیست و یکم، شماره 67.
• شیخ، محمدجواد، جلال دهقانی و محمدابراهیم راعی عزآبادی، (1392)،"تأثیر نرخ تورم بر تأمین مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران "،فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت دارایی و تأمین مالی، شماره پیاپی2 شماره دوم، سال اول.
• صمدی، سعید و عذرا بیانی، (1390)، "ارزیابی ارتباط متغیرهای کلان اقتصادی و بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران "، فصلنامه علوم اقتصادی، سال پنجم، شماره 16.
• فرازمند، حسن، حسین سجادی و هاشم علی صوفی، (1389)، "بررسی رابطه متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص بازده نقدی سهام در بورس اوراق بهادار تهران "، پژوهشنامه علوم اقتصادی، سال دهم شماره پیاپی 39.
• کریمی، فرزاد، حسنعلی اخلاقی و فاطمه رضایی مهر، (1389)، “بررسی تأثیر اهرم مالی و فرصت رشد شرکت بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران "، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی، شماره 8.
• مشایخ، شهناز و شیوا میمنت آبادی، (1393)، "افشاء حسابداری، کیفیت حسابداری، محافظه‌کاری شرطی و غیر شرطی "،پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال ششم، شماره 24.
• هاشمی، عباس و احسان کمالی، (1389)، “تأثیر افزایش تدریجی اهرم مالی، میزان جریان نقدی آزاد و رشد شرکت بر مدیریت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران "، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی، شماره 6.
• Biddle G,Hillary G, (2009), "How Does Financial Reporting Quality Relate to Investment Efficiency?", Journal of Accounting and Economics, 48, PP. 112-131.
• Braam G,BEEST F, (2013),“Conceptually-Based Financial Reporting Quality Assessment. An Empirical Analysis on Quality Differences between UK Annual Reports and US 10-K Reports”,Nijmegen Center for Economics Institute for Management Research. P.O. Box 9108, 6500 HK Nijmegen, The Netherlands, PP. 1-34.
• Cheng M, Dhaliwal D, ZhangY, (2013),"Does Investment Efficiency Improve after the Disclosure of Material Weaknesses in Internal Control over Financial Reporting?",Journal of Accounting & Economics(JAE), 36, PP. 35-48.
• Chi-yan h lee w, (2012), "IFRS Adoption and Financial Reporting Quality: Taiwan Experience",International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences .2, PP. 285-294.
• Demski J. S,Christensen J. A, (2003),"Accounting Theory, an information content perspective", McGraw-Hill/Irwin, New York, NY, PP. 1-658.
• Farooq Omar, Saoud Siham, Agnaou Samir, (2012), "Dividend Policy as a Signaling Mechanism under Different Market Conditions: Evidence from the Casablanca Stock Exchange", International Research Journal of Finance and Economics. PP. 187-198.
• Ghassan Al Taleb A, (2012), "Measurement of Impact Agency Costs Level of Firms on Dividend and Leverage Policy: An Empirical Study".INTERDISCIPLINARY JOURNAL OF CONTEMPORARY RESEARCH IN BUSINESS, PP. 234-243.
• Hyun, J, (2017), “Trade Credit Behavior of Korean Small and Medium Sized Enterprises during the 1997 Financial Crisis”, Journal of Asian Economics, 50(1), PP. 1-13.
• Healy p, Palepu k, (2001), “Information Asymmetry, Corporate Disclosure, and the Capital Markets A Review of the Empirical Disclosure Literature”,Journal of Accounting and Economics.31, PP. 504-440.
• HUA C,LIN W,LEE W, (2012), “IFRS Adoption and Financial Reporting Quality Taiwan Experience”,International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences. Vol. 2, Issue 4, PP. 285-294.
• Jensen, M., and W. Meckling, (1976),“Theory of the Firm: Managerial Behavior, Agency Costs and ownership Structure”, Journal of Financial Economics 3, PP. 305–360.
• Koo, D.S., R. Santhosh, and Y. Yong, (2017), "The effect of Financial Reporting Quality on Corporate Dividend Policy",Review of Accounting Studies.
• Utami S, Inanga E, (2011), "Agency Costs of Free Cash Flow, Dividend Policy, and Leverage of Firms in Indonesia",European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences. PP. 7-24.
• Wahla Khalil-Ur-Rehman, Zulfiqar Ali Shah Syed, Hussain Zahid, (2012), "Impact of Ownership Structure on Firm PerformanceEvidence from Non-Financial Listed Companies at Karachi Stock Exchange", Interrnational Research Journal of Finance and Economics, PP. 6-13.
• Watrin C, Ullmann R, (2012), "Improving Earnings Quality:The Effect of Reporting Incentives and Accounting Standards", Advances in Accounting, incorporating Advances in International Accounting 28, PP. 179-188.
• Wang c, Ramalingegowda s, (2013), “The Role of Financial Reporting Quality in Mitigating the Constraining Effect of Dividend Policy on Investment Decisions", The Accounting Review.88, PP. 1007–1039.
• Zeeshan Hamid,Hanif Ch Asad, Saif-Ul-Maloo,Shahzada,Wasimulla, (2012), "The Effect of Taxes on Dividend Policy of Banking Sector in Pakistan",African Journal of Business Management, PP. 2951-2954.
• W,watts R, (1986), ”Positive Accountin”, Prentice-hall, Englewood Cliffs,New Jersey 07632, Printed in the United States of America, PP. 115-125.

یادداشت‌ها