سنجش کیفیت اطلاعات حسابداری در مواجه با وفاداری صاحبکار با رویکرد الگوریتم تجمع ذرات Measuring the Quality of Accounting Information in the Face of with Employer Loyalty with Approach PSO Algorithm Abstract

پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی

دوره 13، شماره 50، مرداد 1400، صفحه 249-285   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

عباس زکی زاده¹؛ سینا خردیار^{* 2}؛ فاضل محمدی نوده³؛ ایوب احمدی موسی آباد⁴

¹گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

²گروه حسابداری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

³گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لاهیجان، لاهیجان، ایران.

⁴گروه مدیریت، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.

چکیده

وفاداری صاحبکار از وجود یک نوع نگرش مثبت به یک خدمت ناشی می‌شود که مستقیماً به رابطه کاری بین حسابرس و صاحبکار مربوط است؛ که ممکن است به دلیل روابط کاری بهتر با حسابرس منتخب خود یا یک فرصت‌طلبی برای اعمال نفوذ بر حسابرس باشد. مدیران ممکن است به دلیل اینکه صورت‌های مالی را بر اساس اصول متداول حسابداری تهیه نکنند به دنبال حسابرسی برای تأیید روش مذکور باشند. در این صورت سطح کیفیت اطلاعات حسابداری تا حد زیادی به رفتار مدیران بستگی دارد.مقاله حاضر در تلاش است کیفیت اطلاعات حسابداری در مواجه با وفاداری صاحبکار را با بکارگیری الگوریتم (PSO) با نمونه‌ای متشکل از 90 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را بهینه‌سازی نماید. نتایج نشان داد که در هر گروه وفاداری و عدم وفاداری صاحبکار تعداد ویژگی‌های با سطح مطلوب و نامطلوب برابر بوده و بدین‌ساندر بورس اوراق بهادار تهران، مدیران چه به حسابرس قبلی خود وفادار باشند و چه نباشند، بیشترین سطح اهمیت و مطلوبیت را به ویژگی قابل اعتماد بودن می‌دهند و کمترین سطح را برای مربوط بودن قائل هستند.
Measuring the Quality of Accounting Information in the Face of with Employer Loyalty with Approach PSO Algorithm Abstract
 
Abbas Zakizadeh
Sina Khordyar
Fazel Mohammadi Nodeh
Ayub Ahmadi Musa Abad
 
Received: 16/ April /2021    Accepted: 21/ June /2021
 

Abstract
Employer loyalty stems from a positive attitude towards a service that is directly related to the working relationship between the auditor and the client. This may be due to a better working relationship with the auditor of your choice or an opportunity to influence the auditor. Managers may seek auditing to approve the method because they do not prepare financial statements in accordance with common accounting principles. In this case, the level of quality of accounting information largely depends on the behavior of managers. The present study tries to optimize the quality of accounting information in the face of Employer loyalty by using an algorithm (PSO) with a sample of 90 companies listed on the Tehran Stock Exchange. The results showed that in each group of loyalty and unfaithfulness of the client, the number of attributes with the desired and undesirable level is equal and thus in Tehran Stock Exchange, managers, whether they are loyal to their previous auditor or not, the highest level of importance and desirability. They are reliable and have the lowest level of relevance.
Keywords: Quality of Accounting Information, Employer Loyalty, PSO Algorithm
 

کلیدواژه‌ها

:کیفیت اطلاعات حسابداری؛ وفاداری صاحبکار؛ تجمع ذرات

اصل مقاله

سنجش کیفیت اطلاعات حسابداری در مواجه با وفاداری صاحبکار

با رویکرد الگوریتم تجمع ذرات

 

عباس زکی زاده^[1]

 

تاریخ دریافت: 27/01/1400            تاریخ پذیرش: 31/03/1400

سینا خردیار^[2]

فاضل محمدی نوده^[3]

ایوب احمدی موسی آباد^[4]

 

چکیده

وفاداری صاحبکار از وجود یک نوع نگرش مثبت به یک خدمت ناشی می‌شود که مستقیماً به رابطه کاری بین حسابرس و صاحبکار مربوط است؛ که ممکن است به دلیل روابط کاری بهتر با حسابرس منتخب خود یا یک فرصت‌طلبی برای اعمال نفوذ بر حسابرس باشد. مدیران ممکن است به دلیل اینکه صورت‌های مالی را بر اساس اصول متداول حسابداری تهیه نکنند به دنبال حسابرسی برای تأیید روش مذکور باشند. در این صورت سطح کیفیت اطلاعات حسابداری تا حد زیادی به رفتار مدیران بستگی دارد.مقاله حاضر در تلاش است کیفیت اطلاعات حسابداری در مواجه با وفاداری صاحبکار را با بکارگیری الگوریتم (PSO) با نمونه‌ای متشکل از 90 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را بهینه‌سازی نماید. نتایج نشان داد که در هر گروه وفاداری و عدم وفاداری صاحبکار تعداد ویژگی‌های با سطح مطلوب و نامطلوب برابر بوده و بدین‌ساندر بورس اوراق بهادار تهران، مدیران چه به حسابرس قبلی خود وفادار باشند و چه نباشند، بیشترین سطح اهمیت و مطلوبیت را به ویژگی قابل اعتماد بودن می‌دهند و کمترین سطح را برای مربوط بودن قائل هستند.

 

واژه‌های کلیدی:کیفیت اطلاعات حسابداری، وفاداری صاحبکار، تجمع ذرات.

1- مقدمه

حسابداری به عنوان یک سیستم اطلاعاتی توصیف می‌شود که توسط شرکت‌ها برای تصمیم‌گیری‌های مختلف اقتصادی استفاده می­شوند (بلو[i]، 2009؛1). بسیاری از سرمایه‌گذاران و سهامداران تصمیمات خود را بر اساس اطلاعات حسابداری مربوط به عملکرد شرکت که توسط سیستم گزارشگری مالی در گزارش­های سالانه ارائه می­شود، اتخاذ می­کنند.

ارائه اطلاعات مفید برای سرمایه‌گذاران مختلف در امر تصمیم‌گیری، هدف اصلی صورت­های مالی است (دیمیترو پولوس و آستریو[ii]، 2010؛ 190).چنین اطلاعاتی به مالکان، ذینفعان، شرکای شرکت و تنظیم‌کنندگان کمک می‌کند تا عملکرد مدیران را کنترل کنند، عملکرد گذشته یک شرکت را تخمین بزنند و سود آینده را برآورد کنند.

با جدایی مالکیت از مدیریت شرکت‌ها، مسئله تضاد منافع بین مدیریت و سهامداران ﻣﻄﺮحمی‌شود. ﻫﺴﺘﻪ اﺻﻠﯽﻧﻈﺮﯾﻪﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽﺑﺮ اﯾﻦﻓﺮض اﺳﺘﻮار اﺳﺖﮐﻪﻣﺪﯾﺮانﺑﻪﻋﻨﻮانﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎنﺳﻬﺎﻣﺪارانﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖﺑﻪ گونه‌ایﻋﻤﻞنمایندﯾﺎ تصمیم‌هایی را اﺗﺨﺎذﮐﻨﻨﺪﮐﻪﻟﺰوﻣﺎً در راﺳﺘﺎیﺑﻪﺣﺪاﮐﺜﺮ رﺳﺎﻧﺪنﺛﺮوتﺳﻬﺎﻣﺪارانﻧﺒﺎﺷﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎسﻧﻈﺮﯾﻪﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽﺑﺎﯾﺪ در ﺧﺼﻮصﻣﺤﺎﻓﻈﺖﺳﻬﺎﻣﺪاران از ﺗﻀﺎدﻣﻨﺎﻓﻊ،سازوکارﮐﻨﺘﺮﻟﯽﯾﺎﻧﻈﺎرﺗﯽﮐﺎﻓﯽ اﯾﺠﺎدﺷﻮد. مطلوب‌ترین راهکار برای کاهش عدم تقارن اطلاعاتی موجود، استفاده از خدمات حسابرس مستقل به عنوان گواهی کننده­ی کیفیت صورت­های مالی است؛ اما این سؤال مطرح است که در صورت وفاداری صاحبکار به تداوم انتخاب حسابرس، آیا کیفیت اطلاعات حسابداری در سطح مناسبی خواهد بود یا خیر؟

انگیزه برای استفاده از مفهوم وفاداری صاحبکار به بررسی حفظ و نگهداری حسابرس از دیدگاه نظری صاحبکار است. صاحبکار زمانی که از خدمات حسابرس رضایت نداشته باشد اقدام به تغییرحسابرسمی­کند. اگر صاحبکار تغییری براییک دوره خاص نداشته باشد، فرض بر ایناست که این صاحبکار از شرکت و خدمات حسابرسی برای آن دوره راضی هستند (بخردی نسب وژولانژاد، 1398؛ 269). بعلاوه لینوکس و پارک[iii] (2007) دریافتند که وابستگی مدیران تأثیر مهمی در انتخاب حسابرس دارد. در واقع شرکت‌هایی که از وابستگی مدیران برخوردارند ممکن است، روابط کاری بهتری بین حسابرس و مدیران یا یک فرصت‌طلبی برای اعمال نفوذ بر حسابرس وجود داشته باشد. به این ترتیب، حسابرسی که در صورت وابستگی مدیریت فعلی به موسسه حسابرسی انتخاب می‌شود، ممکن است با انگیزه‌های متناقضی در رابطه با حفظ عینیت در انجام حسابرسی در مقابل حفظ رابطه با مدیر که بر تصمیم انتخاب موسسه حسابرسی تأثیرگذار است، روبرو شود. البته باید در نظر داشت که وفاداری به حسابرس قبلی لزوماً بد نیست و ممکن است ناشی از اهداف فرصت‌طلبانه مدیریت نباشد. این موضوع در حالی است که فرض اساسی درقانون ساربنز اکسلی(2002)، این است که تأثیر مدیریت بر انتخاب حسابرس به پیامدهای منفی منتهی می‌شود. دالیوال[iv] و همکاران (2014) اما هیچ مدرک ثابتی وجود ندارد که تأثیر مدیریت بر تصمیمات انتخاب حسابرس، همان طور که در قانون ساربنز اکسلی متصور شده است،لزوماً منجر به پایین آمدن کیفیت حسابرسی شود. همچنین با توجه به سازوکارهای حاکمیت شرکتیبرای افزایش استقلال حسابرس و بهبود کیفیت گزارشگری مالی ممکن است تأثیرات منفی احتمالی وفاداری مدیریت به حسابرس کاهش یابد؛ بنابراین ممکن است، نگرانی‌هایساربنز اکسلیدر مورد تأثیر مدیران بر انتخاب حسابرسان، بی‌دلیل باشد. اگر چه در مطالعات قبلی الگوی انتخاب حسابرسان مورد بررسی قرار گرفته است؛ اما اطلاعات کمی درباره تأثیر این انتخاب بر کیفیت اطلاعات حسابداری در دسترس است. علاوه بر این در مورد اهمیت نسبی مدیریت در مقابل حسابرسی اطلاعات کمی در دست است.

از طرفی برخی از پژوهش‌ها حاکی از آن دارد که تغییر در مدیریت شرکت‌ها می‌تواند یکی از عوامل مؤثر بر عدم وفاداری صاحبکار به حسابرس قبلی باشد (شوارتز و منان[v]، 1985؛ 248). یک مدیر ممکن است جهت دریافت گزارش حسابرسی مورد نظر خود اقدام به تغییر حسابرس نماید، یعنی بکارگیری حسابرسانی که انعطاف‌پذیری بیشتر یا محافظه­کاری کمتری در بکارگیری استاندارهای حسابداری دارند.

از طرفی ممکن است مدیریت جدید از کیفیت (هزینه) حسابرس قبلی ناراضی باشد و خواستار تغییر حسابرس شود. مدیریت جدید همچنین ممکن است به دنبال حسابرسان جدید باشد که با روش‌های گزارش دهی جدید موافق هستند که نتایج مالی مطلوب‌تری را نشان می‌دهند؛ بنابراین این احتمال وجود دارد که مدیریت جدید خواستار جایگزین نمودن حسابرس فعلی با حسابرس جدیدی شود که با او معاملات مطلوبی در گذشته داشته‌است (هدیب و کوک، 2005). شوارتز و منان (۱۹۸۵)و فرث[vi] (۲۰۰۲) زمانی که مدیریت تغییر می‌کند، مدیریت جدید تلاش می‌کند تا خود را از روابط قبلی جدا کند و ترجیح می‌دهد با طرف‌های آشنا تعامل داشته باشد (برتون و رابرتس^[vii]، ۱۹۶۷؛ کارپنتر و استراوسر^[viii]، ۱۹71). بیتی و فرنلی[ix](1998)شواهد بیشتری در رابطه با تغییر مدیریت ارائه می‌دهند. آنها گزارش می‌دهند که 35 درصد از شرکت­های که تغییر حسابرس را تجربه کرده‌اند، تغییرات مدیریت ارشد را دلیل تغییر عنوان کرده‌اند.

ترومن و تیتمن^[x] (1989) مدیران تمایل دارند تا حسابرسان بدون درخواست هرگونه اصلاح، صورت­های مالی را تأیید نمایند. مدیران در راستای انتخاب حسابرسان، موضوع عدم اصلاح اقلام تعهدی را به عنوان یک معیار انتخاب، مدنظر قرار می‌دهند. بر اساس نظریه انتخاب گلاسر انسان بر اساس منافع شخصی، انتخاب‌های خود را انجام می­دهد. گلاسر^[xi](1998)، معتقد است مدیران ذاتاًکار گزیر بوده و در قرن جدید دارای ژن‌هایی طمع‌کار هستند. با توجه به دیدگاه فوق می‌توان مدیریت صاحبکار را نیز به عنوان فردی در نظر گرفت که به دنبال افزایش منافع شخصی خود می­باشند و در راستای وفاداری خود به انتخاب حسابرس، به منافع شخصی خود از جمله عدم اصلاح صورت‌های مالی توجه می‌نماید (احمدی لویه وهمکاران، 1397؛103)؛ بنابراین بر اساس نظریه انتخاب گلاسر (1998) مدیریت شرکت کوشش می‌کند تا با وفاداری خود نسبت به حسابرس رفتارهای فرصت‌طلبانه وی محدود نشود.

نتایج پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد که انتخاب حسابرس از عوامل متعددی تأثیر می‌پذیرد اما تغییرات حسابرس به طور کامل با تغییر در عوامل مؤثر بر تصدی حسابرس، تبیین نمی‌شود. با وجود ادبیات مستحکم در زمینه انتخاب حسابرس و بحث و بررسی کاملی درباره جزئیات آن بر مبنای منطقی و قابل دفاع نمی‌توان گفت که این موضوع با توجه به ویژگی‌ها و فرصت‌طلبی مدیران انجام می­شود. لذا با توجه به ویژگی‌های مورد اشاره و تأثیر عوامل رفتاری در انتخاب و وفاداری صاحبکار به حسابرس هدف این پژوهش سنجش سطح بهینه کیفیت اطلاعات حسابداری در مواجه با وفاداری صاحبکار با رویکرد الگوریتم تجمع ذرات است.

 

2- مبانی نظری پژوهش

به عقیده‌ی تورنتون[xii] (2002) کیفیت اطلاعات حسابداری و گزارشگری مالی، محصول مشترک حداقل چهار عامل اصلی است: خلاقیت و نگرش‌های مدیریت، کیفیت حسابرسی، تجربه کمیته حسابرسی و استانداردهای حسابداری کیفیت بالا. وجود ضعف در هریک از این چهار حلقه، می­تواند کل زنجیره را مخدوش سازد؛ بنابراین وظیفه اعتباربخشی حسابرسان در ارتقای قابلیت اعتماد و تأیید اطلاعات حسابداری، وظیفه­ای خطیر برای انعکاس سودمندی اطلاعات برای تصمیم­گیری و ارزیابی وظیفه مباشرت مدیر محسوب می‌شود (نیکومرام و احمدزاده، 1392؛ 135)؛ بنابراین مدیران به عنوان نماینده و مباشر مالک وظیفه دارد تا فعالیت‌های واحد تجاری را در راستای منافع مالک هدایت و اداره نماید؛ اما شواهد نشان می‌دهد که مدیران در راستای منافع شخصی خود عمل می‌کنند و منافع خود را بر منافع دیگران مقدم می‌دارند؛ بنابراین مدیران در مدت تصدی خود ممکن است استراتژی‌هایی را انتخاب کنند که بیشترین منافع را برای خود تأمین نمایند (یعقوبی صالح آبادی و همکاران، 1394؛ 33). لذا انتخاب و تصدی حسابرس تحت تأثیر سهامدار اصلی، فضای کسب‌وکار و مدیر شرکت قرار می‌گیرد (تو[xiii]،2012؛ 45).

لینوکس[xiv] (2000) عدم صدور اظهارنظر مطلوب یا گزارش موردنظر صاحبکار توسط حسابرس را از جمله مهم‌ترین دلایل تغییر حسابرس و عدم وفاداری صاحبکار به حسابرس می‌داند. وفاداری صاحبکار از وجود یک نوع نگرش مثبت به یک خدمت ناشی می‌شود. در واقع مهم‌ترین عامل در توضیحوفاداری صاحبکار عاملی است که مستقیماً به رابطه کاری بین حسابرس و صاحبکار مربوط است. مدیران ممکن است به دلیل استفاده از روش­های حسابداری سود افزا، تمایل داشته باشند به دنبال حسابرسی برای تأیید روش مذکور باشند؛ بنابراین کیفیت اطلاعات حسابداری شرکت‌ها تا حد زیادی به رفتار مدیران بستگی دارد.

مگری و بالداچینو[xv] (2004) تأثیر عوامل رفتاری و اقتصادی بر تغییرات حسابرس نشان می­دهد که عوامل رفتاری بر عوامل اقتصادی غلبه دارند. بیتی و فرنلی (1998) تصمیمات مربوط به تغییر بیشتر تحت تأثیر عوامل اقتصادی مانند هزینه‌های حسابرسی است در حالی که عوامل رفتاری هنگام انتخاب حسابرسان از اهمیت بیشتری برخوردار است. یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که عوامل وفاداری صاحبکار ماهیت رفتاری دارند تا اقتصادی (مای راهول و همکاران[xvi]،2012؛19). از آنجا که مدیر یکی از ذینفعانی است که باید از اطلاعات تأیید شده، بهره­مند شود. از این رو منافع دوجانبه‌ای دارد و منطقی است که تصور کنیم بین مدیر و حسابرس هیچ گونه تضاد منافعی وجود ندارد.

لذا در شرایطی که مدیران احساس کنند یک حسابرسی خاص منجر به کشف تحریف خواهد شد در این صورت ممکن است مدیر به دلیل رفتارهای فرصت‌طلبانه خود اقدام به تغییر حسابرس فعلی و عدم وفاداری به او نماید. در واقع میزان تأثیرگذاری مدیران بر انتخاب یا تعویض حسابرس مستقل عامل مهمی در حفظ یا مخدوش شدن استقلال حسابرس می‌باشد(اوکونور[xvii]،2002؛1)؛ زیرا در شرایطی که مدیریت، صورت‌های مالی را بر اساس اصول متداول حسابداری تهیه نکند (پارک[xviii]،1990؛71) و از حسابرس بخواهد که این عدم رعایت را گزارش ننماید، حسابرس باید میان پذیرش خواسته نامعقول مدیریت یا حفظ استقلال خود یکی را انتخاب کند؛ که در این صورت ممکن است در صورت عدم پذیرش با عدم وفاداری مدیر به حسابرس روبه‌رو شده و اقدام به تغییر حسابرس نماید.

 

3-پیشینه پژوهش

آرتانا[xix] و همکاران (2019) در پژوهشی به بررسی "تأثیر حسابرسی و خدمات با کیفیت بر وفاداری صاحبکار" پرداختند. نتایج نشان داد که کیفیت حسابرسی و کیفیت خدمات به طور قابل توجهی بر رضایت صاحبکار تأثیر می­گذارد. کیفیت حسابرسی، کیفیت خدمات و رضایت صاحبکار به طور قابل توجهی بر وفاداری صاحبکار تأثیر می‌گذارد. رضایت صاحبکار می‌تواند به طور کامل تأثیر کیفیت حسابرسی و کیفیت خدمات را بر وفاداری صاحبکار ایجاد کند.

فروز فسونگ[xx] و همکاران (2019)؛ در پژوهشی به بررسی "حسابرس مستقل و کیفیت اطلاعات حسابداری و مالی شرکت‌های کامرون" پرداختند. نتایج حاکی از آن است که تخصص حسابرس، دستکاری اطلاعات حسابداری و مالی را کاهش نداده است، اما مدت تصدی و اعتبار حسابرس اثر قابل‌توجهی بر کیفیت اطلاعات حسابداری و مالی دارد.

الفیاتول[xxi] (2018)؛ در پژوهشی به بررسی "تأثیر عوامل داخلی و خارجی در انتخاب حسابرس: یک مطالعه ادبیاتی " پرداختند. هدف این مطالعه پر کردن شکاف با استفاده از رویکرد مرور ادبیات و تجزیه‌وتحلیل عوامل تعیین‌کننده انتخاب حسابرس براساس یافته‌های مطالعات قبلی می‌باشد و سپس آن را به عوامل داخلی و خارجی طبقه‌بندی می‌کند.

فاراگ والیاس[xxii] (2011)؛ در پژوهشی به برر" ارتباط بین حق‌الزحمه حسابرسی و درجه وفاداری صاحبکار" پرداختند. نتایج آنها بیانگر این امر است که 1648 صاحبکار (95/65 درصد) نسبت به حسابرسان خود وفادار بوده و در این دوره 7 ساله هرگز حسابرس خود را تغییر نداده­اند و 851 صاحبکار (5/34 درصد) نسبت به حسابرسان خود وفادار نبوده‌اند و در این دوره حداقل یکبار حسابرس خود را تغییر داده‌اند. همچنین نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که هزینه‌های حسابرسی دارای اثر معناداری بر درجه وفاداری صاحبکاران می‌باشد و آنها دریافتند اگر صاحبکاران هزینه‌های حسابرسی کمتری نسبت به دیگر شرکت‌ها در صنایعشان پرداخت کنند آنها به احتمال زیاد نسبت به حسابرسان خود وفادار می­مانند.

مرادی و همکاران (1399) در پژوهشی به "تدوین الگوی انتخاب حسابرس مستقل در ایران" پرداختند. در تدوین الگوی انتخاب حسابرس، انگیزه­های صاحبکار برای انتخاب حسابرس، جزء شرایط علّی شناسایی شده است که این انتخاب در بستری از وضعیت کلان اقتصادی و وضعیت عمومی بازار سرمایه صورت می­گیرد. راهبردهـای انتخـاب حسـابرس نیز، اَشکال و روش­های مختلف انتخاب است که به دو دسته قانونی و واقعی انتخاب دسته­بندی می­شود. از عوامل مداخلـه­گـر مهـم و مؤثر بر این راهبردها، می­توان به ویژگی­های تأثیرگذار مؤسسه حسابرسی، الزامات نشئت­گرفتـه از قـوانین، ارتباطـات و شـناخت بـین صاحبکار و حسابرس و حق­الزحمه حسابرسی اشاره کرد. در این الگو، راهبردهای بسیار مهم برای انتخاب حسابرس نیز عبـارت­انـد از انتخاب حسابرس بر اساس ارتباطات، شناخت متقابل، جست­وجوی ساده، منافع مالی و برگزاری مناقصه کـه مـی­توانـد پیامـدهایی در سطح شرکت، بازار سرمایه و در سطح کلان اقتصاد به همراه داشته باشد.

بخردی نسب و ژولانژاد (1398)؛ در پژوهشی به بررسی" تأثیر حق‌الزحمه حسابرسی بر وفاداری صاحبکار" پرداختند. شواهد پژوهش حاکی از آن است که افزایش حق‌الزحمه حسابرساز وفاداری صاحبکار نسبت به حسابرسان می‌کاهد.

زلقی و همکاران (1398)؛ در پژوهشی به بررسی "تأثیر مدت تصدی مدیرعامل بر تداوم انتخاب حسابرس در بورس اوراق بهادار تهران" پرداختند. آنها دریافتند که مدت تصدی مدیرعامل با تداوم انتخاب حسابرس رابطه مثبت و معناداری دارد.

سبحانی و همکاران (1398) در پژوهشی به "ارزیابی کیفیت اطلاعات حسابداری ارائه شده با استفاده از الگوریتم تجمع ذرات مطالعه موردی بورس اوراق بهادار تهران "پرداختند. نتایجپژوهشبهوضوحنشانداد؛کیفیت اطلاعات حسابداریتنهادرسهویژگی کیفی (محافظه‌کاری شرطی، ارزش پیش‌بینی کنندگی، کیفیت افشاء) مطلوببودهاستوسایر ویژگی‌ها از کیفیت نامناسبی برخوردار می‌باشد؛ بنابراین نمی‌توان برای کیفیت اطلاعاتحسابداری در بورساوراقبهادارتهرانالگویخاصیرابیاننمود. بکارگیریالگوریتمتجمعذراتباالهام از حرکت دسته‌جمعی پرندگان در این پژوهش نشان داد، کیفیت اطلاعات حسابداری در هیچ از ویژگی‌های خود، الگوی خاصی را نشاننمی‌دهدوضرایببهینهضعیفنشانازعدماهتمام به کیفیت اطلاعات حسابداری است.

علوی طبری و پارسایی (1398) در پژوهشی به بررسی "رابطه کیفیت حسابرسی با شفافیت شرکتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" پرداختند. نتایج پژوهش نشان داد که میان‌دوره تصدی حسابرس و شفافیت شرکتی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد، اما برخلاف انتظار میان امتیاز کنترل کیفیت حسابرسی و شفافیت شرکتی ارتباط معناداری وجود ندارد.

بندریان و همکاران (1397) در پژوهشی به بررسی "تأثیر تعدیل‌کنندگی کیفیت و تداوم حسابرسی بر رابطه بین ساختار مالکیت و مدیریت سود" پرداختند.  نتایج تحقیق نشان داد که کیفیت حسابرسی، تداوم انتخاب حسابرس، مالکیت نهادی و مالکیت مدیریتی باعث کاهش مدیریت سود می‌شوند. همچنین روابط تعاملی بین متغیرهای مزبور نیز نشان داد که با افزایش کیفیت و تداوم انتخاب حسابرس؛ مالکیت نهادی و مالکیت مدیریتی به‌صورت فزاینده باعث کاهش مدیریت سود می‌شوند.

احمدی لویه و همکاران (1397)؛ در پژوهشی به بررسی" حق انتخاب حسابرس و مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی بر اساس نظریه انتخاب گلاسر" پرداختند. نتایج پژوهش حاضر برای نخستین بار، نشان می‌دهد که فرآیند انتخاب حسابرس در ایران از یک رویکرد فرصت‌طلبانه تبعیت می‌کند و این در حالی است که در پژوهش‌های قبلی چنین نتیجه‌ای گزارش نشده است.

ایزی و همکاران (1397) در پژوهشی به" ارائه مدل کیفیت افشای اطلاعات حسابداری مبتنی بر تحلیل رفتار مالی مدیران" پرداختند. نتایج حاکی از آن است که رفتار مالی مدیران مبتنی بر روانشناسی شناختی بر کیفیت افشای اطلاعات حسابداری مؤثر است.

شمس‌الدینی و همکاران (1396)؛ در پژوهشی به بررسی "تأثیر حسابرسی بر کیفیت اطلاعات حسابداری و عدم اطمینان اطلاعاتی" پرداختند. نتایج پژوهش نشان داد افزایش کیفیت حسابرسی منجر به بهبود کیفیت اطلاعات حسابداری و کاهش عدم اطمینان اطلاعاتی می‌شود. همچنین نتایج پژوهش نشان داد از میان معیارهای اندازه‌گیری کیفیت حسابرسی، نوع گزارش‌های حسابرس معیار مناسب‌تری برای اندازه‌گیری کیفیت حسابرسی است.

 

تعاریف مفهومی متغیرهای پژوهش

• ·      کیفیت اطلاعات حسابداری

کیفیت اطلاعات حسابداری، میزان اطلاعاتی است که از سوی شرکت‌ها در متن صورت‌هایمالی اساسی یا در یادداشت‌های همراه، برای کمک به تصمیم‌گیری ارائه می‌شود. بر اساس چارچوب مفهومی، گزارش‌های مالی باکیفیت به‌عنوان گزارش‌هایی که کامل،بی‌طرفانه و عاری از خطا هستند و اطلاعات مفیدی را برای پیش‌بینی موقعیت اقتصادی و عملکرد شرکت ارائه می‌دهند تعریف می‌شود. بعضی از ویژگی‌های کیفی به محتوای اطلاعات مندرج در گزارش‌های مالی و برخی دیگر به چگونگی ارائه این اطلاعات مربوط می‌شود. (گینور[xxiii] و همکاران، 2016؛ 1).زمانی اطلاعات حسابداری می‌تواند با کیفیت باشد که با ویژگی‌های کیفی مورد نیاز استفاده‌کنندگان، در راستای تصمیم‌گیری ارزشمند، جهت دستیابی به اهداف سازمانی تعریف شود(اٌبرین و ماراکِس[xxiv]، 2010) و چهار ویژگی کیفی اصلی قابل فهم بودن، مربوط بودن، قابل اتکا بودن، منطبق بودن را دارا باشد. کیفیت اطلاعات حسابداری می‌بایست ویژگی‌های اثربخشی، کارایی، محرمانگی، صادقانه بودن، یکپارچگی، قابلیت دسترس، منطبق و واقعی بودن را، دارا باشد(سوسانتو[xxv]،2015). هیئت استانداردهای حسابداری (ASB)^[xxvi] در انگلیس ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری؛ قابل اتکا بودن، مربوط بودن، با اهمیت بودن، قابلیت مقایسه، قابل فهم بودن و به موقع بودن را برای استفاده‌کنندگان بیان می‌کند. هیئت تدوین استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IASB)،ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری را قابل فهم بودن، مربوط بودن، قابلیت اتکا و قابلیت مقایسه بیان می‌کند تا اطلاعات حسابداری در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان فعلی، بالقوه و سایر استفاده‌کنندگان مؤثر واقع گردد.

 

• ·      وفاداری صاحبکار:

وفاداری، ذهنیت مثبتی را در اذهان شنونده ایجاد می‌کند. وفاداری عبارتست از وجود یک نوع نگرش مثبت به یک موجود (مارک، خدمت، فروشنده) و رفتار حمایتگرانه از آن است. وفاداری یک تعهد قوی برای خرید یک محصول یا یک خدمت برتر در آینده اطلاق می‌گردد، به صورتی که همان مارک یا محصول یا خدمت علی‌رغمتأثیرات و تلاش‌های بازاریابی رقبا، خریداری می‌گردد. در این پژوهش منظور از وفاداری صاحبکار در واقع عدم تغییر حسابرس در طول مدت تصدی چهارساله حسابرس می‌باشد.

 

4- پرسش پژوهش

با توجه به اهمیت کیفیت اطلاعات حسابداری و نقش حیاتی آن در بازار سرمایه، پرسش پژوهش به شرح زیر مطرح می­شود:

1) شرکت‌هایی که از وفاداری صاحبکار به حسابرس برخوردارند سطح کیفیت اطلاعات حسابداری آنها چگونه است؟

 

 

شکل 1: الگوی مفهومی پژوهش

 

 

5-روش‌شناسی پژوهش

داده‌های این پژوهش از صورت‌های مالی حسابرسی شده شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و پایگاه‌های اینترنتی مانند تارنمای کدال و پایگاه رسمی بورس استخراج شده است. جهت تعییننمونه آماری پژوهش محدودیت‌هایی بدین شرح اعمال شد:

1)   دوره مالی آنها منتهی به پایان اسفند هرسال باشد.

2)   سال مالی درطی دوره‌های مورد نظر تغییرینداشته باشد.

3)   سهام شرکت حداقل شش ماه در سال مورد معامله قرار گرفته باشد.

4)   جزء شرکت‌های سرمایه‌گذاری، واسطه­گری ومالی نباشد.

5)   اطلاعات موردنیاز برای انجام این تحقیق در دوره زمانی مورد بررسی در دسترس باشد.

در نهایت اطلاعات مالی مربوط به 87 شرکت به طور نمونه در دوره زمانی8 ساله ازسال‌های 1391 الی 1398با اعمال محدودیت‌های فوق به‌عنوان نمونه مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.

 

5-1- روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات

به منظور آزمون سؤال پژوهش از الگوریتم‌های فرا ابتکاری یکی از انواع الگوریتم‌های بهینه‌سازی تقریبی (الگوریتم بهینه‌سازی ذرات،pso) استفاده شده است. بهینه‌سازی، عمل به دست آوردن بهترین نتیجه تحت یک شرایط مشخص است. برای تجزیه‌وتحلیل داده­ها از دو مرحله به شرح زیر استفاده شد و در جدول 1 الگوریتم فرا ابتکاری ازدحام ذرات معرفی شده است:

مرحله اول:بعد از انجام محاسبات تعریف عملیاتی متغیرها، بر اساس متغیر مستقل وفاداری صاحبکار نمونه شرکت‌های مورد مطالعه به دو قسمت شرکت‌های با وفاداری صاحبکار و عدم وفاداری صاحبکار تقسیم شدند.

مرحله دوم:با استفاده از الگوریتم تقریبی تجمع ذرات سطح بهینه دو گروه شرکت­های با وفاداری و عدم وفاداری صاحبکار نسبت به کیفیت اطلاعات حسابداری سنجیده شد.

 

جدول 1- معرفی الگوریتم فرا ابتکاری ازدحام ذرات

نام	عملگر یا رفتار گروهی	محل انتشار	الهام گرفته شده از
الگوریتم دسته ذرات	حرکت به سمت بهترین تجربه شخصی و بهترین تجربه کسب شده کل دسته تاکنون	International Confrance on Neural Networks(1995)	پرواز گروهی پرندگان

منبع: یافته‌های پژوهشگر

الگوریتم تجمع ذرات از پرواز گروهی پرندگان الهام گرفته شده است. هر پرنده یا ذره در گروه از یک رفتار بسیار ساده پیروی می­کند، تکرار و تقلید تجربه موفقیت‌آمیز پرندگان همسایه. الگوسازی این اصل ساده منجر به ایجاد یکی از ساده­ترین و در عین حال پرکاربردترین الگوریتم‌های فراابتکاری شده است. در اینجا حرکت دسته‌جمعی پرندگان بیانگر هر ویژگی کیفی اطلاعات حسابداری در شرکت‌های فعال در بورس اوراق بهادار تهران است. اکنون با بکارگیری الگوریتم تجمع ذرات، هرگروه را تحت بهینه‌سازی به روش تقریب میانگین نمونه با انتخاب معادله جدول 2 در برنامه متلب قرار می‌دهیم (سبحانیو همکاران، 139؛ 291):

 

جدول 2- شرایط روش تقریب میانگین نمونه 10

 

-         با توجه به اینکه مقادیر ) همگی دارای توزیع یکسان می‌باشند، انتخاب و ثابت می‌شود.

بنابراین؛       

-          به عنوان یک برآوردگر برای جواب بهینه مسئله در نظر گرفته می‌شود.

 

انجام مراحل پیاده‌سازی تجمع ذرات شامل پنج مرحله‌ی تعریف مسئله، معرفی تنظیمات الگوریتم، مقداردهی اولیه، حلقه اصلی، پس پردازش می‌باشد. تعریف مسئله کیفیت اطلاعات حسابداری، تنظیم بهینه‌سازی دسته‌جات به روش معادله تقریب میانگین نمونه، مقداردهی اولیه بر اساس ماتریس داده‌های کیفیت اطلاعات حسابداری تنظیم و حلقه اصلی را تشکیل می‌دهیم. ساختار پاسخ را بر اساس سطح کیفیت اطلاعات حسابداری بر اساس مبانی نظری تعاریف عملیاتی بررسی می‌نماییم. در اینجا بخشی از پارامترهای قرار داده شده در الگوریتم را جهت اطلاع آورده‌ایم.

nVar=11;        % Number of Decision Variables

VarSize=[1 nVar];   % Size of Decision Variables Matrix

VarMin=-10;         % Lower Bound of Variables

VarMax= 10;         % Upper Bound of Variables

MaxIt=1000;      % Maximum Number of Iterations

nPop=296;        % Population Size (Swarm Size)

w=1;            % Inertia Weight

wdamp=0.99;     % Inertia Weight Damping Ratio

c1=2;         % Personal Learning Coefficient

c2=2.0;         % Global Learning Coefficient

% Velocity Limits

VelMax=0.1*(VarMax-VarMin(;

VelMin=-VelMax

در اینجا تمرکز بر مسائل نامقید است. این روش را می‌توان برای مسائل مقید نیز استفاده نمود. حتی می‌توان زمانی که محدودیتی با استفاده از شبیه‌سازی برآورد شود نیز، قابل اعمال باشد.

 

6- نحوه اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش

6-1- متغیر مستقل- وفاداری صاحبکار

در این پژوهش برای سنجش وفاداری صاحبکار از ترکیب دومتغیر استفاده خواهد شد:

معیار اول:متغیری مجازی که در صورت عدم تغییر تصدی مدیرعامل، عدد یک و در غیر این صورت صفر در نظر گرفته می‌شود.

معیار دوم:متغیری مجازی است، در صورتی که صاحبکار در دوره تصدی چهارساله تغییری برای حسابرس خود نداشته باشد (سه سال یا بیشتر) یک و در غیر این صورت صفر در نظر گرفته می‌شود (فاراگ و الیاس،2011؛185؛ بخردی نسب و ژولانژاد، 1398؛ 269). در نهایت دو ستون به دست آمده از دو معیار فوق را مقایسه می‌کنیم. وفاداری صاحبکار به صورت زیر به دستمی‌آید:

وفاداری صاحبکار:در صورتی که هر دو شامل عدد یک باشند، یک قرار می‌دهیم.

عدم وفاداری صاحبکار:در صورتی که هر دو صفر یا هر دو، یک و صفر بودند، صفر قرار می‌دهیم.

 

6-2- متغیرهای وابسته

تطابقهزینه‌ها با درآمدها:میزان تطابق هزینه‌ها و درآمدها بر اساس مدل دیچو و تانگ[xxvii] (2008) به شرح رابطه 1 تعیین شده است:

(1)                 

 

REV_t= کل درآمدهای فروش کالا و خدمات سال جاری,

EXP_t= هزینه‌های کل در سال جاری؛

EXP_t-1= هزینه‌های کل در سال قبل؛

EXP_t+1= هزینه‌های کل در سال آتی

هزینه کل:برابر با هزینه عموی واداری و توزیعو فروش بعلاوه بهای تمام شده کالای فروش رفته

- در مدل تانگ ضریبB₂>0 نشان‌دهنده رعایت اصل تطابق است.

به موقع بودن سود:به موقع بودن سود از طریق مدل کوتاری و زیمرمن[xxviii] (1995) به شرح رابطه 2 تعیین شده است:

 

(2)           

R_t= بازده واقعی سهام؛

EBIT_t∆= تغییرات سود قبل از کسر مالیات و بهره؛

EBIT_t= سود قبل از کسر مالیات و بهره

-ضریب تعیین R₂ملاک بوده است.

محافظه‌کاری شرطی:بر اساس مدل دیچو وتانگ (2008) به شرح رابطه 3 تعیین شده است:

 

(3)          

 

REV_t= کل درآمدهای فروش کالا و خدمات سال جاری؛

EXP_t= هزینه‌های کل در سال جاری

EXP_t-1= هزینه‌های کل در سال قبل؛

EXP_t+1= هزینه‌های کل در سال آتی

در مدل دیچف وتانگ ضریب B₁>0 نشان‌دهنده رعایت محافظه‌کاری است.

 

محافظه‌کاری غیرشرطی:بر اساس مدل بیور ورایان (2000) به شرح زیر تعیین شده است:

 

(1-)× ارزش بازار حقوق صاحبان سهام/ ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام

 

ارزش پیش‌بینی کنندگی:

(4)            

 

(5)           

ROA_t+1= نرخ بازده دارایی‌ها در سال بعد؛

ROA_t= نرخ بازده دارایی‌ها سال جاری؛

_t€= خطای باقیمانده مدل

 

 

ارزش تأییدکنندگی:همانند پژوهش‌های اعتمادی و همکاران (1388) از مدل کرمندی و لیپ[xxix] (1987) استفاده شده است.

(6)          

 

در خصوص به دست آوردن ارزش بازخورد اطلاعات، نیاز به طی سه مرحله می‌باشد.

مرحله اول عبارتست از اشتباه پیش‌بینی سود سال‌های بعد، با در نظر گرفتن سود سال جاری؛بنابراین؛ در این مرحله مقدار باقیمانده مدل رگرسیونی پایین محاسبه می‌شود.

 (7)        

 

مرحله دوم عبارتست از اشتباه پیش‌بینی سود سال‌های بعد، بدون در نظر گرفتن سود سال جاری؛بنابراین در این مرحله مقدار باقیمانده مدل رگرسیونی پایین محاسبه می‌شود.

(8)           

 

لازم بذکر است در مدل‌های بالا برای همسان‌سازی متغیرها و حذف اثر اندازه شرکت‌ها در نتایج پژوهش، تمامی متغیرها بر حسب میانگین دارایی‌های شرکت استاندارد شده است.

مرحله سوم برای سنجش میان ارزش بازخورد اطلاعات مالی از تفاوت بین قدر مطلق اشتباهات در برآورد سود سال بعد، قبل و بعد از لحاظ کردن سود سال جاری به شرح فرمول زیر استفاده شده است.

 

(9)

انتخاب خاصه:با توجه به این ویژگی، صورت‌های مالی تنها می‌توانند آن خاصه‌هایی را ارائه کنند که بر حسب پول قابل بیان است. چندین خاصه پولی وجود دارد که می‌تواند در صورت‌های مالی ارائه کرد؛ از قبیل بهای تمام شده تاریخی، بهای جایگزینی یا خالص ارزش فروش. انتخاب خاصه که قرار است در صورت‌های مالی گزارش شود باید مبتنی بر مربوط بودن آن به تصمیمات اقتصادی استفاده‌کنندگان باشد و خاصه‌های غیر پولی در یادداشت‌های توضیحی به استفاده‌کنندگان انتقال می‌یابد (شورورزی و نیکو مرام، 1389؛110)؛بنابراین برای مشخص کردن ویژگی انتخاب خاصه در این تحقیق، گزارش حسابرسی سالانه شرکت‌های عضو جامعه مورد بررسی قرار می‌گیرد، شرکت‌هایی که انتخاب خاصه را رعایت نکرده باشند، به عنوان بند گزارش انعکاس یافته است به آنها عدد (صفر) و آنهایی که رعایت کرده‌اند عدد (یک) اختصاص می‌یابد.

- رتبه کیفیت افشاء: رتبه‌های اختصاص یافته به شرکت‌ها توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران که از دو قسمت زیر تشکیل شده است:

بخش اول (به موقع بودن با ضریب تأثیر  از امتیاز کل؛  بخش دوم) قابلیت اتکا با ضریب تأثیر  از امتیاز کل

 

احتیاط (محافظه‌کاری):احتیاط عبارتست از کاربرد درجه‌ای از مراقبت که در اعمال قضاوت برای انجام برآورد در شرایط ابهام مورد نیاز است، به‌گونه‌ای که درآمدها یا دارایی­ها بیشتر از واقع و هزینه‌ها یا بدهی‌ها کمتر از واقع ارائه نشود. در این پژوهش برای ارزیابی شاخص محافظه‌کاری از مدل گیولی و هاین[xxx] (2000) استفاده می‌گردد که نیکومرام و بنی مهد (1387)؛ زلقی و بیات (1394) نیز در پژوهش خود از این مدل استفاده کرده است (در اکثریت پژوهش­های انجام شده در خارج از کشور در سال‌های اخیر از این مدل استفاده شده است.)

 

(10)                

TA_it= جمع دارایی­ها بیانگر اندازه شرکت است؛

IO= سود عملیاتی؛CEO= جریان نقد عملیاتی؛

Dep_t= هزینه استهلاک

 

کامل بودن:اطلاعات مالی مندرج در صورت‌های مالی باید با توجه به کیفیت اهمیت و ملاحظات مربوط به فزونی منافع بر هزینه و ارائه آن کامل باشد.

-حذف بخشی از اطلاعات، ممکن است باعث شود که اطلاعات نادرست یا گمراه‌کننده شود و لذا قابل اتکا نباشد و از مربوط بودن آن کاسته شود.

- برای کامل بودن اطلاعات حسابداری نیز از گزارش سالانه حسابرسی استفاده می‌شود.

-شرکت‌هایی که بند محدودیت در رسیدگی یا بند شرط درباره عدم افشاء کامل اقلامی از صورت‌های مالی (مانند ذخیره مالیات) دارند، بخاطر این که اطلاعات آنها کامل نمی‌باشد عدد (صفر) و آنهایی که بند محدودیت یا شرط مذکور در رسیدگی را ندارند عدد (یک) داده می‌شود؛زیرا اطلاعات مندرج در صورت‌های مالی آنها به‌طور کامل ارائه شده است. ((در این تحقیق چنین معیاری با توجه به مفاهیم نظری گزارشگری مالی در نظر گرفته می‌شود.))

 

بیان صادقانه:اطلاعات باید اثر معاملات و سایر رویدادهای را که ادعا می‌کند (یا به‌گونه‌ای معقول انتظار می­رود) بیانگر آن است، به طور صادقانه بیان کند. به طور مثال، ترازنامه باید بیانگر صادقانه اثرات معاملات و سایر رویدادهایی باشد که منجر به عناصری در تاریخ ترازنامه شوند که معیارهای شناخت را احراز کرده باشند. لذا بررسی همبستگی بین سود و بازده سهام و قدرت توضیح دهندگی سود روشی برای تعیین میزان بیان صادقانه آن است.

مطابق با دیدگاه بیور[xxxi] (1989)؛ فرض می‌شود تغییر در قیمت سهام واکنش به تغییرات سود در یک دوره معین است.

بنابراین بازدهی، تابعی از تغییرات سود است و ضریب تغییر سود به عنوان معیاری برای کیفیت سود در نظر گرفته می­شود (نصراللهی و عارف منش 1389؛117). بر این اساس ضریب تعیین مدل زیر که بر اساس اطلاعات 5 سال قبل هر شرکت محاسبه می‌شود، به عنوان میزان بیان صادقانه آن در نظر گرفته می‌شود.

(11)           

 

RET_it : میانگین بازده ماهانه سهام (12 ماه) برای سال t؛

NI_it / P_it: نسبت سود خالص سال جاری به قیمت بازارسهام  -((ضریب تعیین  بیانگر صادقانه بودن است.))

 

7- یافته‌های پژوهش

7-1- آمار توصیفی

جدول 3 و 4 و 5 آمار توصیفی مجازی دو گروه وفاداری و عدم وفاداری صاحبکار شرکت‌های موجود در نمونه را ارائه می‌نماید. متغیر وفاداری صاحبکار با مقدار 486/0 نشان می‌دهد کمتر از نیمی از شرکت‌ها با پدیده وفاداری صاحبکار به حسابرس روبه‌رو بوده‌اند. با توجه به مجازی بودن متغیر کامل بودن و انتخاب خاصهو میانگین آنها در گروه وفاداری صاحبکار به ترتیب مقدار 784/0 و 985/0 و در گروه عدم وفاداری صاحبکار به ترتیب مقدار 859/0 و 927/0 می‌توان دریافت که در این پژوهش به ترتیب گروه وفاداری صاحبکار و گوه عدم وفاداری صاحبکار بیش از 79 و 86 درصد شرکت‌های نمونه در طی دوره پژوهش دارای بند گزارش حسابرسی نبوده­اند و 99 و 93 درصد نشان‌دهندهشرکت­هایی است که انتخاب خاصه را رعایت نموده‌اند.

 

 

جدول 3- تحلیل توصیفی مقادیر مربوط به متغیر مجازی پژوهش

تعداد مشاهدات	درصد فراوانی	فراوانی	مقادیر مجازی	نماد	متغیر
609	514/0	313	۰	El	وفادار صاحبکار
	486/0	296	۱

 

جدول 4-تحلیل توصیفی مقادیر مربوط به متغیرهای مجازی (وفاداری صاحبکار)

تعداد مشاهدات	درصد فراوانی	فراوانی	مقادیر مجازی	نماد	متغیر
296	216/0	64	۰	Completeness	کامل بودن
	784/0	232	۱
	105/0	31	۰	SS	انتخاب خاصه
	985/0	265	۱

 

جدول 5- تحلیل توصیفی مقادیر مربوط به متغیرهای مجازی (عدم وفاداری صاحبکار)

تعداد مشاهدات	درصد فراوانی	فراوانی	مقادیر مجازی	نماد	متغیر
313	141/0	44	۰	Completeness	کامل بودن
	859/0	269	۱
	073/0	23	۰	SS	انتخاب خاصه
	927/0	290	۱

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول 6 و 7، آمار توصیفی دو گروه وفاداری و عدم وفاداری صاحبکار شرکت‌های موجود در نمونه را ارائه می‌نماید. متغیر ارزش پیش‌بینی کنندگی به طور میانگین در گروه وفاداری صاحبکار برابر با مقدار 330/29 و در گروه عدم وفاداری صاحبکار برابر با مقدار 811/26 است؛ لذا شرکت‌های نمونه دارای خطای پیش­بینی سود بوده‌اند. هرچه مقدار این متغیر کمتر باشد نشان‌دهنده ارزش پیش‌بینی کنندگی بالای اطلاعات است. متغیر ارزش تأییدکنندگی به طور میانگین در گروه وفاداری صاحبکار برابر با مقدار 019/0-و در گروه عدم وفاداری صاحبکار 013/0- است. ارزش بازخورد منفی، بیانگر کیفیت پایین اطلاعات است. متغیر بیان صادقانه از ضریب تعیین رگرسیون سود به بازده محاسبه شده و قدرت توضیح دهندگی سود روشی برای تعیین میزان بیان صادقانه آن است. همان طور که ملاحظه می‌شود به طور میانگین در گروه وفاداری صاحبکار برابر با 803/0 و در گروه عدم وفاداری صاحبکار برابر با مقدار 806/0 است. هرچه این مقدار بیشتر باشد نشان از توضیح دهندگی بالا و بیان صادقانه دارد. متغیر بموقع بودن سود به طور میانگین در گروه وفاداری صاحبکار برابر با 805/0 و در گروه عدم وفاداری صاحبکار برابر با مقدار 811/0 است؛ که هرچه میزان ضریب تعیین بزرگ‌تر باشد یعنی که سود در زمان مناسب‌تری افشا شده است. متغیر محافظه‌کاری شرطی به طور میانگین در گروه وفاداری صاحبکار با مقدار 150/0 و در گروه عدم وفاداری صاحبکار 127/0- است؛ که مقدار منفی نشان می‌دهد، سود شناسایی شده محافظه‌کارانه نخواهد بود. متغیر محافظه‌کاری غیر شرطی به طور میانگین در گروه وفاداری صاحبکار با مقدار 712/0-و در گروه عدم وفاداری صاحبکار برابر با مقدار 675/0- است. بدیهی است هرچه ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام از ارزش بازار فاصله بگیرد بیانگر محافظه‌کاری بیشتر است.

 

جدول 6- آمار توصیفی متغیرهای تحقیق (وفاداری صاحبکار) تعداد مشاهدات:296

کمینه	بیشینه	چولگی	کشیدگی	انحراف معیار	میانگین	نماد	نام متغیر
382/0	809/3-	782/2-	859/10	734/0	441/0-	C SCORE	شاخص محافظه‌کاری(احتیاط)
963/2	992/3-	679/0-	264/5	031/1	150/0	CONSV	محافظه‌کاری شرطی
990/0	060/0	704/0-	862/2	200/0	708/0	DC	رتبه کیفیت افشاء
995/0	172/0	809/0-	033/3	166/0	803/0	FAITH FULNESS	بیان صادقانه
268/0	985/0-	583/6-	727/10	106/0	019/0-	Feedback value	ارزش تأییدکنندگی
922/2	744/3-	218/1-	614/5	031/1	769/0	MATCHING	تطابق هزینه با درآمد
241/141	212/2	880/1	976/6	599/26	330/29	Predictive value	ارزش پیش‌بینی کنندگی
000/1	374/0	672/0-	476/2	151/0	805/0	TIMELY PROFIT	به موقع بودن سود
892/0	929/3-	070/2-	504/8	720/0	712/0-	UCC	محافظه‌کاریغیر شرطی

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول 7- آمار توصیفی متغیرهای تحقیق (عدم وفاداری صاحبکار)تعداد مشاهدات:313

بیشینه	کمینه	چولگی	کشیدگی	انحراف معیار	میانگین	نماد	نام متغیر
315/0	758/4-	958/1-	548/10	818/0	466/0-	CSCORE	شاخص محافظه‌کاری(احتیاط)
370/3	657/4-	760/0-	155/6	156/1	127/0-	CONSV	محافظه‌کاری شرطی
000/0	080/0	746/0-	919/2	199/0	728/0	DC	رتبه کیفیت افشاء
992/0	291/0	699/0-	979/2	152/0	806/0	FAITHFULNESS	بیان صادقانه
693/0	739/0-	353/2-	652/7	090/0	013/0-	Feedback value	ارزش تأییدکنندگی
309/3	655/3-	157/1-	828/4	193/1	586/0	MATCHING	تطابق هزینه با درآمد
709/89	610/1	983/0	056/3	178/21	811/26	Predictive value	ارزش پیش‌بینی کنندگی
000/1	199/0	005/1-	684/3	161/0	811/0	TIMELYPROFIT	به موقع بودن سود
009/0	978/3-	273/2-	384/9	630/0	675/0-	UCC	محافظه‌کاری غیر شرطی

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

7-2- نتایج بهینه‌سازی الگوریتم تجمع ذرات (pso)

الگوریتم‌های فراابتکاری از سازوکار نسبتاً مشابهی برای کشف جواب بهینه استفاده می‌کنند. در اغلب این الگوریتم‌ها، جستجو با ایجاد تعدادی جواب تصادفی در محدوده‌ی مجاز متغیرهای تصمیم شروع می‌شود. این مجموعه جواب در هریک از الگوریتم‌هانام‌هایی مانند جمعیت، کلونی ویا گروه دارند. سپس با عملگرهایی مجموعه‌ای جواب جدید تولید می‌شود و این عمل تارسیدن به معیار توقف ادامه می­یابد (شریف زاده و امجدی، 1393؛27). همانطور که گفته شد این الگوریتم‌ها ماهیتی مبتنی بر جمعیت دارند و باید مسئله را به‌گونه‌ای تعریف کرد که این الگوریتم‌ها بتوانند به صورت توده‌ای از جمعیت آن را بهینه‌سازی کنند. همان­طور که بیان شد، در مرحله پنجم (پس پردازش)، ضرایب بهینه طبق جدول 8و 9 و نمودار یافتن نقطه بهینه بر اساس مقدار بهینه طبق شکل 1و 2 برای هر یک از گروه­ها استخراج گردیده است. جدول 8و 9 ضرایب بهینه و تحلیل هر یک از ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری را بر اساس مبانی نظری در تعاریف عملیاتی نشان می­دهد.

 

 

شکل (1) نتایج نمودار کیفی اطلاعات حسابداریدر مواجه با­ عدم وفاداری­صاحبکار

 

 

شکل (2) نتایج نمودار کیفی اطلاعات حسابداری در مواجه با وفادار صاحبکار

 

جدول 8- نتایج ضرایب بهینه الگوریتم تجمع ذرات (pso) در مواجه با وفاداری صاحبکار

عنوان	ضرایب بهینه	تجزیه‌وتحلیل
کامل بودن	1	مقدار عددی یک نشان از کامل بودن اطلاعات ارائه شده که شامل عدم وجود بند شرط یا بند محدودیت در دامنه رسیدگی در گزارش سالانه حسابرسی است که در غیر این صورت مقدار عددی صفر برای شرکت‌های ارائه‌دهنده اطلاعات ناقص می‌باشد. در نتیجه مقدار به دست آمده در نرم‌افزار متلب و با روش الگوریتم تجمع ذرات نشان از سطحمطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
احتیاط	382/0-	مقادیر کوچک‌تر (منفی‌تر) اقلام تعهدی عملیاتی نشانگر سطوح بالاتر محافظه­کاری هستند؛ بنابراین نتایج نشان از سطح مطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
محافظه‌کاری شرطی	000/0	مدل دیچف و تانگ (2008) مدلی مبتنی بر اصل تطابق است. هرچه مقدارβ1 مثبت و بزرگ­تر باشند، سود شناسایی شده محافظه‌کارانه‌تر خواهد بود؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
محافظه‌کاری غیرشرطی	120/3-	مدل بیور و رایان (2000)، رویکرد ترازنامه‌ای گزارش سریع بدهی نسبت به دارایی می‌باشد. درگزارش گری محافظه‌کارانه نسبت ارزش دفتری دارایی به بازار کمتر از یک خواهد بود.هرچه ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام از ارزش بازار فاصله بگیرد، بیانگر محافظه‌کاری بیشتر می‌باشد؛ بنابراین نتایج نشان از سطح مطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
بیان صادقانه	985/0	همبستگی بین سود بازده سهام و قدرت توضیح دهندگی سود، روشی برای تعیین میزان بیان صادقانه است. ضریب تعیین رگرسیون سود به بازده دوره تملک قدرت توضیح دهندگی سود، به عنوان میزان بیان صادقانه است؛ بنابراین نتایج نشان از سطح مطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با وفاداری صاحبکار را نشان می­دهد.
انتخاب خاصه	صفر	بر اساس گزارش حسابرسی سالانه شرکت‌های عضو جامعه در صورت اینکه شرکت‌ها انتخاب خاصه را رعایت نموده‌اند عدد یک و در غیر این صورت عدد صفر برای شرکت‌هایی کهانتخاب خاصه را رعایت ننمودند و به صورت بند در گزارش حسابرسی آنها انعکاس یافته است؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
ارزش تائید کنندگی	268/0	نسبت ارزش تائید کنندگی محاسبه شده کمتر یا مساوی صفر باشد، ارزش بازخورد منفی است. اگر کمتر از یک باشد ارزش بازخورد محدود و اگر بزرگتر از یک و یا مساوی یک باشد، ارزش بازخورد مثبت و بیانگر کیفیت بالای اطلاعات می‌باشد؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
ارزش پیش‌بینی کنندگی	977/0	قدر مطلق خطای رگرسیون پیش‌بینی سود بر اساس سود جاری، ارزش پیش‌بینی کنندگی است. هرچه این مقدار کمتر باشد؛ نشان‌دهنده ارزش پیش‌بینی کنندگی بالای اطلاعات است؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
رتبه کیفیت افشاء	06/0	امتیاز کیفیت افشاء عددی بین صفر تا صد است. هر چه میزان این عدد بیشتر باشد، نشان از رتبه بالای کیفیت افشاء شرکت‌ها می‌باشد؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
تطابق هزینه با درآمد	720/1	درآمدهای هرسال به هزینه‌های سال جاری و سال قبل و سال آینده وابسته است. (b2) بیانگر رعایت دقیق و کامل اصل تطابق می‌باشد. هرچه (b2) بزرگ‌تر باشد تطابق بین هزینه‌ها و درآمدهای سال جاری بیشتر بوده و تطابق بیشتر به معنای کیفیت بالاتر سود می‌باشد؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
به موقع بودن سود	456/0	بازده سهام به سود خالص سال جاری و تغییرات سود جاری نسبت به سال قبل وابستگی دارد. ضریب تعیین حاصل از تخمین مدل نشان‌دهنده میزان به موقع بودن سود است. هرچهR2بزرگ‌تر باشد نتیجه می‌شود که در زمان مناسب‌تری افشا شده است؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با وفاداری صاحبکار را نشان می­دهد.

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول 9- نتایج ضرایب بهینه الگوریتم تجمع ذرات (pso)  در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار

عنوان	ضرایب بهینه	تجزیه‌وتحلیل
کامل بودن	1	مقدار عددی یک نشان از کامل بودن اطلاعات ارائه شده که شامل عدم وجود بند شرط یا بند محدودیت در دامنه رسیدگی در گزارش سالانه حسابرسی است که در غیر این صورت مقدار عددی صفر برای شرکت‌های ارائه‌دهنده اطلاعات ناقص می‌باشد. در نتیجه مقدار به دست آمده در نرم‌افزار متلب و با روش الگوریتم تجمع ذرات نشان از سطح مطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
احتیاط	123/4	مقادیر کوچک‌تر (منفی‌تر) اقلام تعهدی عملیاتی نشانگر سطوح بالاتر محافظه­کاری هستند؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
محافظه‌کاری شرطی	027/6-	مدل دیچف و تانگ (2008) مدلی مبتنی بر اصل تطابق است. هرچه مقدارβ1 مثبت و بزرگ­تر باشند، سود شناسایی شده محافظه‌کارانه‌تر خواهد بود؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
محافظه‌کاری غیرشرطی	042/21-	مدل بیور و رایان (2000)، رویکرد ترازنامه‌ای گزارش سریع بدهی نسبت به دارایی می‌باشد. درگزارش گری محافظه‌کارانه نسبت ارزش دفتری دارایی به بازار کمتر از یک خواهد بود.هرچه ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام از ارزش بازار فاصله بگیرد، بیانگر محافظه‌کاری بیشتر می‌باشد؛ بنابراین نتایج نشان از سطح مطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
بیان صادقانه	791/0	همبستگی بین سود بازده سهام و قدرت توضیح دهندگی سود، روشی برای تعیین میزان بیان صادقانه است. ضریب تعیین رگرسیون سود به بازده دوره تملک قدرت توضیح دهندگی سود به عنوان میزان بیان صادقانه است؛ بنابراین نتایج نشان از سطح مطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
انتخاب خاصه	صفر	بر اساس گزارش حسابرسی سالانه شرکت‌های عضو جامعه در صورت اینکه شرکت‌ها انتخاب خاصه را رعایت نموده‌اند عدد یک و در غیر این صورت عدد صفر برای شرکت‌هایی که انتخاب خاصه را رعایت ننمودند و به صورت بند در گزارش حسابرسی آنها انعکاس یافته است؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
ارزش تائید کنندگی	5129/0	نسبت ارزش تائید کنندگی محاسبه شده کمتر یا مساوی صفر باشد، ارزش بازخورد منفی است. اگر کمتر از یک باشد ارزش بازخورد محدود و اگر بزرگتر از یک و یا مساوی یک باشد، ارزش بازخورد مثبت و بیانگر کیفیت بالای اطلاعات می‌باشد؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
ارزش پیش‌بینی کنندگی	321/150	قدر مطلق خطای رگرسیون پیش‌بینی سود بر اساس سود جاری، ارزش پیش‌بینی کنندگی است. هرچه این مقدار کمتر باشد؛ نشان‌دهنده ارزش پیش‌بینی کنندگی بالای اطلاعات است؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
رتبه کیفیت افشاء	1	امتیاز کیفیت افشاء عددی بین صفر تا صد است. هر چه میزان این عدد بیشتر باشد، نشان از رتبه بالای کیفیت افشاء شرکت‌ها می‌باشد؛ بنابراین نتایج نشان از سطح مطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
تطابق هزینه با درآمد	415/1	درآمدهای هرسال به هزینه‌های سال جاری و سال قبل و سال آینده وابسته است. (b2) بیانگر رعایت دقیق و کامل اصل تطابق می‌باشد. هرچه (b2) بزرگ‌تر باشد تطابق بین هزینه‌ها و درآمدهای سال جاری بیشتر بوده و تطابق بیشتر به معنای کیفیت بالاتر سود می‌باشد؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار را نشان می‌دهد.
به موقع بودن سود	211/0	بازده سهام به سود خالص سال جاری و تغییرات سود جاری نسبت به سال قبل وابستگی دارد. ضریب تعیین حاصل از تخمین مدل نشان‌دهنده میزان به موقع بودن سود است. هرچهR2بزرگ‌تر باشد نتیجه می‌شود که در زمان مناسب‌تری افشا شده است؛ بنابراین نتایج نشان از سطح نامطلوب ویژگی کیفی اطلاعات در مواجه با عدم وفاداری صاحبکار را نشان می­دهد.

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

 

 

بحث و نتیجه‌گیری

از آنجا که هیئت استانداردهای حسابداری مالی (FASB) و هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IASB) بر اهمیت گزارش­های مالی با کیفیت بالا تمرکز دارند، عملیاتی سازی و اندازه­گیری "کیفیت" هنوز از مشکلات اساسی است و نگرانی­هایی برای ایجاد یک سیستم حسابداری مطلوب وجود دارد. در واقع اطلاعات حسابداری سازوکاری را فراهم می­آورد که به­واسطه آن اطلاعات درون‌سازمانی به سرمایه­گذاران و بازارهای سرمایه انتقال می­یابند. کیفیت اطلاعات حسابداری در صورتی افزایش می­یابد که حذف روش­های مختلف و نیزافزایش گستره­ای از اندازه­های حسابداری که وضعیت اقتصادی را منعکس می­سازند، اختیار مدیران را برای گزارش سوگیرانه مقادیر حسابداری محدود سازند.

بدیهی است که یکی از اهداف مهم گزارشگری مالی، ارائه اطلاعات مفید برای تصمیم­گیری است. استفاده­کنندگان اطلاعات حسابداری بر اساس اطلاعات گزارش شده در صورت­های مالی تصمیمات لازم را اتخاذ می­کنند. با توجه به نقش اساسی که حسابرسان مستقل در اعتباردهی به صورت­های مالی و اطلاعات حسابداری منتشر شده توسط شرکت­ها دارد بر این اساس ممکن است مدیران در انتخاب حسابرسان و یا وفادار بودن به حسابرس قبلی در پی رسیدن به اهداف فرصت‌طلبانه خود باشند. نظر به اهمیت این موضوع دراین پژوهش به سنجش کیفیت اطلاعات حسابداری در مواجه با وفاداری صاحبکار با رویکرد الگوریتم تجمع ذرات بین87 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال­های 1391الی 1398 پرداخته است.

با در نظر گرفتن نتایج به دست آمده از الگوریتم تجمع ذرات، می­توان گفت که در هر گروه وفاداری و عدم وفاداری صاحبکار تعداد ویژگی­های با سطح مطلوب و نامطلوب برابر بوده است. به طور کلی مشاهدات نشان می‌دهند که در مواجه با وفادار بودن و یا عدم وفاداری در چند ویژگی کیفی شامل 1- کامل بودن 2- محافظه‌کاری غیر شرطی 3- بیان صادقانه، سطح مطلوب و ویژگی­های کیفی 1- محافظه­کاری شرطی 2- انتخاب خاصه 3- ارزش پیش‌بینی کنندگی 4-ارزش تأییدکنندگی 5- تطابق هزینه با درآمد 6- به موقع بودن سود، سطح نامطلوبی را به طور مشترک شرکت‌ها تجربه نموده­اند. لیکن دلایل احتمالی نتیجه پژوهش حاضر به شرح زیراست:

1-ویژگی­های مختلف بخصوص دو ویژگی مربوط بودن و قابل اعتماد بودن غالباً با یکدیگر در تضاد هستند و تقویت یکی به بهای تضعیف دیگری تمام می­شود اطلاعات مالی نمی­تواند به‌طور هم زمان از کلیه کیفیت­ها در سطح بالایی برخوردار باشند؛ بنابراین به نظر می­رسد در بورس اوراق بهادار تهران، مدیران چه به حسابرس قبلی خود وفادار باشند و چه نباشند، بیشترین سطح اهمیت و مطلوبیت را به ویژگی قابل اعتماد بودن می‌دهند و کمترین سطح را برای مربوط بودن قائل هستند.در حالی که بر طبق نظریه نمایندگی، این احتمال وجود دارد که مدیران در ارائه اطلاعات به صورت بی­طرفانه عمل نکنند و در جهت دستیابی به منافع شخصی حرکت کنند که منجر به سوء استفاده از اطلاعات و کاهش قابلیت اعتماد اطلاعات حسابداری می­گردند.

2-از سوی دیگر از این منظر می‌توان ذکر کرد که حسابرسان منتخب در هر صورت، اهمیت بیشتری به قابل اعتماد بودن اطلاعات می‌دهند که لازمه ارزیابی بی‌طرفانه شواهد است. این نتیجه با تحقیقات کندی و همکاران (1995) همسو است. آنها به این نتیجه رسیدند که حسابرسان به شواهد قابل اعتماد بیشتر از مربوط بودن اطلاعات اهمیت می‌دهند. همچنین نتایج پژوهش به نوعی با پژوهش سبحانی و همکاران (1398) مغایرت دارد. به طوری که آنها در پژوهش خود کیفیت اطلاعات حسابداری را به روش الگوریتم تجمع ذرات بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که تنها در سه ویژگی سطح کیفی (محافظه‌کاری شرطی، ارزش پیش‌بینی کنندگی و کیفیت افشاء) مطلوب بوده و سایر ویژگی‌ها از کیفیت نامناسبی برخوردار بوده است؛ بنابراین بکارگیری الگوریتم تجمع ذرات با الهام از حرکت دسته‌جمعی پرندگان در این پژوهش نشان داد، کیفیت اطلاعات حسابداری در هیچ از ویژگی‌های خود، الگوی خاصی را نشاننمی‌دهدوضرایببهینهضعیفنشانازعدماهتمامبه کیفیت اطلاعات حسابداری است. در حالی که در پژوهش حاضر بیشترین سطح اهمیت و مطلوبیت به ویژگی قابل اعتماد بودن خلاصه می‌شود.

با توجه به نتایج پژوهش نباید تأثیر مدیران بر کیفیت اطلاعات حسابداری نادیده گرفته شود، بنابراین در صورت تقاضا برای کیفیت بالای اطلاعات حسابداری باید ساختار سازمانی شرکت‌ها و حاکمیت شرکتی به طور مؤثر بهبود داده شوند و قوانین و مقرراتی تدوین شود که محدودیت‌های مدیریتی را تقویت کند تا از این طریق کیفیت اطلاعات حسابداری و شفافیت اطلاعات حسابداری بهبود یابد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[1] گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

[2] گروه حسابداری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران . نویسنده مسئول. [e-mail]

[3] گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد لاهیجان، لاهیجان، ایران.

[4] گروه مدیریت، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.

---

[i]Bello

[ii]Dimitropoulos and Asteriou

^[iii]Lennox and Park

^[iv]DHALIWAL

^[v]Schwartz  and Menon

^[vi]Firth

^[vii]Burton and Roberts

^[viii]Carpenter and Strawser

^[ix]Beattie and Fearnley

^[x]Truemanand Titman

^[xi]Glasser

^[xii]Thornton

^[xiii]Tu

^[xiv]Lennox

^[xv]Magri, J. and Baldacchino

[xvi]Mie Reheul

[xvii]O'Connor

[xviii]Park

[xix]Artanaa

[xx]Forzeh Fossung

[xxi]Alfiyatul

[xxii]Farag  and   Elias

[xxiii]Gaynor

[xxiv]O’Brien  and Maracas

[xxv]Susanto

[xxvi] Board of Accounting Standards

[xxvii]Dichev and Tang

[xxviii]Kothari and Zimmerman

[xxix]Kormendi and LIP

[xxx]Givoly and Hayn

[xxxi]Beaver

مراجع

فهرست منابع

1)   احمدی لویه، افشین، هاشم نیکومرام، فریدون رهنمای رودپشتی و بهمن بنی مهد، (1397)، "حق انتخاب حسابرس و مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی بر اساس نظریه انتخاب گلاسر"، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال 15، شماره 60،صص 103-123.

2)   اعتمادی، حسین، جعفر باباجانی، عادل آذر و زهرا دیانتی دیلمی، (1388)، "تأثیرفرهنگ‌سازمانی، تمرکز مالکیت و ساختار مالکیت بر کیفیت اطلاعات مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، علوم مدیریت ایران، دوره 4، شماره 15، صص 59-85.

3)   بخردی نسب، وحید و فاطمه ژولانژاد، (1398)، "تأثیر حق‌الزحمه حسابرسی بر وفاداری صاحبکار"، مجله دانش حسابرسی، سال نوزدهم، شماره 74، صص 269-297.

4)   بندریان، امیرعلی، ابراهیم وحیدی الیزئی و فرامرز مقصودی، (1397)، "تأثیر تعدیل‌کنندگی کیفیت و تداوم حسابرسی بر رابطه بین ساختار مالکیت و مدیریت سود"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 10، شماره 37، صص 214-195.

5)   زلقی، حسن، عباس افلاطونی و محمد برزآبادی فراهانی، (1398)، "تأثیر مدت تصدی مدیرعامل برتداوم انتخاب حسابرس در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی وحسابرسی، سال یازدهم، شماره 41، صص 1 – 22.

6)    زلقی، حسن و مرتضی بیات، (1394)، "نقش دیدگاه حسابداری محافظه‌کاری در مدیریت نقدینگی"، مجله پژوهش‌های تجربی حسابداری"، سال پنجم، شماره 18، صص 15-28.

7)   سبحانی، مجتبی، فرزین رضایی و حسین کاظمی، (1398)، "ارزیابی کیفیت اطلاعات حسابداری ارائه شده با استفاده از الگوریتم تجمع ذرات مطالعه موردی بورس اوراق بهادار تهران"، مجله دانش حسابرسی، سال نوزدهم، شماره 77، صص 291-313.

8)   شریف زاده، حسین و نیما امجدی، (1393)، "مروری بر الگوریتم‌های فراکاوشی در بهینه‌سازی"، الگوسازی در مهندسی، سال دوازدهم، شماره 38، صص 27-43.

9)   شوروزوی، محمدرضا و هاشم نیکومرام، (1389)، "ارائه مدلی برای ارزیابی کیفیت سود با استفاده از خصوصیات کیفی مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران"، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، شماره 7، صص 127-110.

10) شمس الدینی، کاظم، حسین جوکار و وحید دانشی، (1396)، "بررسی تأثیر حسابرسی برکیفیت اطلاعات حسابداری و عدم اطمینان اطلاعاتی"، فصلنامه پژوهش‌های نوین در حسابداری و حسابرسی، دانشگاه خاتم، دوره 1، شماره 4، صص 123-154.

11) علوی طبری، سید حسین و منا پارسایی، (1398)، "رابطه کیفیت حسابرسی با شفافیت شرکتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 11، شماره 41، صص 68-43.

12) مرادی، محمد و منیره یحیایی، (1399)، "تدوین الگوی انتخاب حسابرس مستقل در ایران"، مجله بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، دوره 27، شماره 2، صص 258-287.

13) نیکومرام، هاشم و بهمن بنی مهد، (1387)، "تبیین و ارائه الگو برای اندازه‌گیری محافظه‌کاری حسابداری"، مجله آینده‌پژوهی مدیریت، دوره 19، شماره 2، پیاپی 77، صص 16-1.

14) نیکومرام، هاشم و حمید احمدزاده، (1392)، "بررسی رابطه بین کیفیت اطلاعات حسابداری و انتخاب حسابرس در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، مطالعات کمی در مدیریت، سال چهاردهم، شماره چهارم، صص 154-135.

15) نصرالهی، زهرا و زهره عارف منش، (1389)، "بررسی مالکیت وکیفیت سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران"، مجله دانش حسابداری، سال اول، شماره 3، صص 117-138.

16)  یعقوبی صالح آبادی، رسول، بهمن بنی مهدو اعظم شکری، (1394)، "مدت تصدی مدیرعامل و کیفیت سود: آزمون فرضیه مشکل افق"، فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، سال چهارم، شماره 14، صص 33-42.

17)  Alfiyatul ,Q .(2018), “The Influences of Internal and External Factors in Auditor Choice: a Literature Study”, Asia-Pacific Journal of Accounting & Econonics https: // doi .org /10.1080/ 160 81 625.2019.1546562.

18)  Artanaa, J.A , Wirakusuma, M.G , Muliarthac K , Gayatri. (2019), “The Effect of Audit and Service Qualities on Client Loyalty through Client Satisfaction as Mediating Variable (Empirical Study of Public Accounting Firm in Bali)”, International Journal of Sciences: Basic and Applied Research (IJSBAR), Vol. 48, No. 4 .

19)  Beaver, W.H. and S.G. Ryan. (2000), “Biases and Lags in Book Value and their Effects on the Ability of the Book-to-Market Ratio to Predict Book Return on Equity”, Journal of Accounting Research 38 (1), PP.127-148.

20)  Beattie, V. and Fearnley, S. (1998), “Auditor Changes and Tendering: UK Interview Evidence [Electronic version]”, Accounting, Auditing and Accountability Journal, Vol. 11(1), PP. 72-98.

21)  Beattie, V. and Fearnley, S. (1998), “Audit Market Competition: Auditor Changes and the Impact of Tendering [Electronic Version]”, The British Accounting Review, Vol. 30(3), PP. 261-289.

22)  Beaver, William H., (1989), “Financial Accounting: An Accounting Revolution”, PrenticeHall, Englewood Cliffs, NJ.

23)  Bello, A. (2009), “Financial Information Quality and Inflation Accounting Disclosure in Nigerian Cement Industry”, Ph.D. Dissertation submitted to the Postgraduate School of Ahmadu Bello University, Zaria – Nigeria, PP. 1-12.

24)  Calderon, T.G. and Ofobike, E. (2007), “Determinants of Client-Initiated and Auditor-Initiated Auditor Changes [Electronic Version]”, Managerial Auditing Journal, Vol. 23, No.1, PP. 4-25.

25)  Dhaliwal, D S.  Lamoreaux , P T. Lennox ,C S. Mauler, L M.(2014), “Management Influence on Auditor Selection and Subsequent Impairments of Auditor Independence during the Post‐SOX Period”, Vol. 32, Issue 2, PP. 575-607.

26)   Dichev ,Ilia D and Vicki Wei Tang .(2008), “Matching and the Changing Properties of Accounting Earnings over the Last 40 Years”, The Accounting Review, Vol. 83, No. 6, PP. 1425-1460.

27)  Dimitropoulos, P. E., & Asteriou, D. (2010), “The Effect of board Composition on the Informativeness and Quality of Annual Earnings: Empirical Evidence from Greece”, Research in International Business and Finance, 24(2), PP. 190-205.

28)  Farag, M. S., and R. Z. Elias. (2011), “The Impact of Accounting Students’ Professional Skepticism on their Ethical Perception of Earnings Management”, Research on Professional Responsibility and Ethics in Accounting 16, PP. 185–200.’

29)  Forzeh Fossung, M . Saurelle, M W. Fortune ,L. (2019), “External Audit and Quality of Accounting and Financial Information in Cameroonian Companies”, European Journal of Accounting, Auditing and Finance Research, Vol. 7, No. 3, PP.55-72.

30)  Glasser, W. (1998), “Choice Theory: A New Psychology of Personal Freedom”, New York, NY: Harper.

31)  Givoly, D., & Hayn, C. (2000), “The Changing Time-Series Properties of Earnings, Cash Flows and Accruals: Has Financial Reporting Become more Conservative?”,Journal of Accounting and Economics. Vol. 29, Issue. 3, PP. 287-320.

32)  Gaynor, Lisa Milici, Andrea Seaton Kelton and Molly Mercer, (2016), “Understanding the Relation between Financial Reporting Quality and Audit Quality”, AUDITING: A Journal of practice & Theory:, Vol. 35, No. 4, PP. 1-22.

33)  Kothari, S.P. and Zimmerman, J. (1995), ”Price and Return Models”, Journal of Accounting and Economics, 20, PP. 155-192. http://dx.doi.org/10.1016/0165-4101(95)00399-4.

34)  Kenedy. D. T. , Joseph Ugras. Y. , Leauby. A. B, Tavana. M. (1995), “An Investigation of the Relative Importance Attached to the Qualitative Characteristics in the SFAC 2 Hierarchy”, Accounting Enquiries. Vol. 4.

35)  Kormendi ,R. and R.LIP.(1987), “Earnings Innovation, Earnings Oersistence and Stock Returns”, Journal of Business. 60, PP. 323-345.

36)   Lennox, C. , (2000), "Do Companies Successfully Engage in Opinion-Shopping? The UK Experience", Journal of Accounting and Economics, Vol. 29, Issue. 3, PP. 321-337.

37)  Lennox, C. and C. Park. (2007), “Audit Firm Appointments, Audit Firm Alumni, and Audit Committee Independence”, Contemporary Accounting Research 24 (1), PP. 235-258.

38)  Magri, J. and Baldacchino, P.J. (2004), ”Factors Contributing to Auditor-Change Decisions in Malta [Electronic Version]”, Managerial Auditing Journal, Vol.19(7), PP. 956-968.

39)  Mie Reheul,A, Van Caneghem,T and Verbruggen,S. (2012), “Auditor Performance, Client Satisfaction and Client Loyalty: Evidence from Belgian Non-Profitsija”, International Journal of Auditing. Vol. 17, Issue. 1, PP. 19-37.

40)  O'Connor, S. M. (2002), “The Inevitability of Enron and the Impossibility of "Auditor Independence" under the Current Audit System”, Working Paper, University of Pittsburgh School of Law, PP. 1-73.

41)  O’Brien, J.A. and Maracas, G.M. (2010), “Introduction to Information Systems, 15th Edition”, NY: McGrew-Hill Irwin.

42)  Park, S. H. (1990), “Competition, Independence and Audit Quality: The Korean Experience”, International Journal of Accounting 25, PP. 71-86.

43)  Schwartz, K. B. and Menon, K, (1985), “Auditor Switches by Failing Firms”, The Accounting Review, 60 (4), PP. 248-261.

44)  Susanto,A,(2015), “What Factors Influence the Quality of Accounting Information”, Int. J.Appl .Bus .Econ .Res., 13, PP. 3995-4014.

45)  Tu, G, (2012), “Controller Changes and Auditor Changes”, China Journal of Accounting Research, 5, PP. 45–58.

46)   Trueman, B. & Titman, S., (1998), “An Explanation for Accounting Income Smoothing”, Journal of Accounting Research, 26 (1), PP. 127-139.

47)  Thornton, D. B, (2002), “Financial Reporting Quality: Implications of Accounting Research”, Submit to the Senate Standing Committee on Banking, Trade and Commerce.

 

 

یادداشت‌ها