بررسی اثر محلول‌پاشی منابع سلنیوم و مراحل مختلف گلدهی بر خصوصیات مورفولوژیک گل گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch. & Mey)

فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران

مقاله 2، دوره 16، شماره 1، اردیبهشت 1400، صفحه 11-23   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مظاهر حسین زاده رستم‌کلایی¹؛ وحید عبدوسی^{* 2}؛ الهام دانائی³

¹دانشجوی دکتری، گروه علوم باغبانی، واحد علی‌آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی ، علی آباد کتول، ایران

²استادیار، گروه علوم باغی و زراعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

³استادیار، گروه علوم باغبانی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

چکیده

حقیق حاضر جهت ارزیابی اثر محلول‌پاشی سلنات سدیم و سلنیت سدیم و مراحل مختلف گلدهی بر شاخص‌های رشدی گل گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch. & Mey) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال 1397در شمال ایران اجرا گردید. تیمارها شامل محلول‌پاشی برگی سلنات سدیم و سلنیت سدیم هر کدام با چهار سطح (2، 4، 8 و 16 میلی‌گرم در لیتر) بود. همچنین گیاه بدون محلول‌پاشی به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. محلول‌پاشی در چهار مرحله، دو برگ حقیقی، ده برگ حقیقی، دو هفته پیش از گل‌دهی و یک هفته پیش از گل‌دهی انجام شد و صفات وزن تر و خشک اندام هوایی، گل و ریشه، ارتفاع بوته، تعداد برگ، گل و ساقه گل دهنده در بوته و طول بلندترین ریشه در مراحل مختلف برداشت گل (آغاز گلدهی، اواسط گلدهی و پایان گلدهی) مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد، اثر منابع سلنیوم و مراحل گلدهی به طور معنی‌داری شاخص‌‌های رشدی گل گاوزبان ایرانی را تحت تأثیر قرارداد. به طوریکه بیشترین وزن تر و خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته، تعداد برگ و ساقه گل دهنده، در اواخر گلدهی و در تیمار 4 ‌میلی‌گرم در لیتر سلنات سدیم و بیشترین وزن تر گل، وزن خشک گل و تعداد گل در اواسط گلدهی و در تیمار 4 ‌میلی‌گرم در لیتر سلنات سدیم بدست آمد، همچنین بیشترین وزن تر و خشک ریشه و طول بلندترین ریشه در اواخر گلدهی و در تیمار 8 ‌میلی‌گرم در لیتر سلنات سدیم حاصل شد. بطورکلی نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که غلظت 4 ‌میلی‌گرم در لیتر سلنات سدیم بطور معنی‌داری خصوصیات مورفولوژیک گیاه را افزایش داد در حالی که غلظت بالاتر آن تاثیر منفی بر شاخص‌‌های رشدی گل گاو زبان ایرانی داشت.

کلیدواژه‌ها

سلنات سدیم؛ سلنیت سدیم؛ گاوزبان؛ مورفولوژیک

مراجع

منابع

1)    خدابخش، م. و دانائی، ا. 1398. ارزیابی اثر پرولین و گلایسین‌بتائین بر برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک، آنزیمی، رشد و گلدهی شمعدانی (Pelargonium spp) تحت تنش خشکی. فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران. 14(3): 45-54.

2)    دانائی، ا. و عبدوسی، و. 1397. پاسخهای فیتوشیمیایی و مورفوفیزیولوژیکی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.) به محلول‌پاشی برگی پلی‌آمین‌ها، فصلنامه گیاهان دارویی، 18(1): 125-133.

3)    زاجی، ب .، خاورینژاد، ر .، سعادتمند، س. و ایرانبخش، ع. 1398. بررسی برخی پاسخ‌های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی بادرشبویه (Dracocephalum moldavica L.)  به سلنیوم تحت تنش شوری، فیزیولوژی محیطی گیاهی، 14(56):13-27.

4)    سروری، س . و باقریان لمراسکی، ح. 1399. مطالعه تاثیر محلول پاشی اسپرمیدین، اسید سیتریک و پرولین بر رشد و گلدهی همیشه بهار (Calendula officinalis L.) تحت تنش خشکی.فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران. 15(4): 28-39.

5)    صفاریزدی، ا.، لاهوتی، م. و گنجعلی، ع. 1391. تأثیر غلظت‌های مختلف سلنیوم بر ویژگی‌های مورفولوژیکی گیاه اسفناج (Spinacia oleracea). نشریه علوم باغبانی. 26(3)، 300-292.

6)    عامریان، م.، دشتی، ف. و دلشاد، م. 1393. تأثیر منابع و سطوح مختلف سلنیوم بر برخی ویژگی‌های رشدی و فیزیولوژیکی پیاز (Allium cepa L.). دوفصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی. 6(2): 179-163.

7)    علی‌پور، ن. و دانائی، ا. 1397. اثر محلول‌پاشی نانوکلات پتاسیم، سلنیوم و کلسیم بر خصوصیات کمی، کیفی، رشد و گلدهی جعفری آفریقایی (Tagetes erecta).فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران. 13(1):31-42.

8)    قاسمی، ک. 1396. غنی‌سازی محصولات کشاورزی با عنصر سلنیوم و اثرات آن بر فیزیولوژی گیاه.دو فصلنامه فنآوری تولیدات گیاهی. 9 (2): 193-207.

9)    کریمی، ن. و صیدی خواه، ز. (1397). اثر سلنیوم بر رشد و برخی پارامترهای فیزیولوژیکی دو گونه تره ایرانی (Allium iranicum Wendelbo) و تره کوهی (.Allium ampeloprasum L). فرآیند و کارکرد گیاهی. 7(24)، 197-183.

10) مستوفی، ی. و ف، نجفی. 1384. روش‌های آزمایشگاهی تجزیه‌ای در علوم باغبانی. ترجمه انتشارات دانشگاه تهران، 136صفحه

11) منجم، س.، احمدی، ع. و محمدی، و. 1390 اثر تنش خشکی بر میزان فتوسنتز، تسهیم مواد پرورده و عملکرد دانه ارقام کلزا. مجله علوم زراعی ایران. 13(3):533-547.

12)    Ahmad, R., Waraich, E. A., Nawaz, F., Ashraf, M. Y. and Khalid, M. 2016.Selenium (Se) improves drought tolerance in crop plants–a myth or fact? Journal of the Science of Food and Agriculture, 96: 372-380.

13)    Dziubinskaa, H., Filekb, M., Krol, E. and Trebacz, K. 2010. Cadmium and selenium modulate slow vacuolar channels in rape (Brassica napus) vacuoles. Journal of Plant Physiology, 167: 1566–1570.

14)    El-Ramady, H., Abdalla, N., Alshaal, T., El-Henawy, A., Faizy, S. E. D. A., Shams, M. S., Shalaby, T., Bayoumi, Y., Elhawat, N., Shehata, S., Sztrik, A., Prokisch, J., Fari, M., PilonSmits, E. A. and Domokos-Szabolcsy, E. 2015. Selenium and its role in higher plants. In"Pollutants in Buildings, Water and Living Organisms" (E. Lichtfouse, J. Schwarzbauer and D. Robert, eds.), pp. 235-296. Springer International Publishing.

15)    Cham.Han-Wens, S., Jing, H., Shu-Xuan, L. and Wei-Jun, K. 2010. Protective role of selenium on garlic growth under cadmium stress. Plant Analys, 41: 1195-1204.

 

16)    Malik, J. A., Kumar, S., Thakur, P., Sharma, S., Kaur, N., Kaur, R. and Srivastava, A. 2011. Promotion of growth in mungbean (Phaseolus aureus Roxb.) by selenium is associated with stimulation of carbohydrate metabolism. Biological Trace Element Research, 143(1), 530-539.‏

17)    Mehrabani, M., Ghassemi, N., Sajjadi, S. E., Ghannadi, A. and Shams-Ardakani, M. 2005. Main phenolic compounds of petals of Echium amoenumfisch. And C.A. Mey., a famous medicinal plant of Iran. Daru, 13, 65-69.(in Farsi).

18)    Murphy, L.A., P.G. Reeves. and S.S. Jones. 2014. Selenium and quality characteristics expressed in wheat breeding lines. Food Systemic Journal, 32: 52-63.

19)    Pennanen, A., Xue, T., Hartikainen, H. and Xue, T. L. 2002. Protective role of selenium in plant subjected to severe UV irradiation stress. Journal of Applied Botany and food Quality, 76: 66-76.

20)    Shafaghi, B., Naderi, N., Tahmasb, L. and Kamalinejad, M. 2010. Anxiolytic effect of Echium amoenum L. in mice. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 37-41.‏

21)    Sors, T. G., Ellis, D. R. and Salt, D.E. 2005. Selenium uptake, translocation, assimilation and metabolic fate in plants. Photosynthesis Research, 86 (3): 373–389.

22)    Spadoni, M., Voltaggio, M., Carcea, M., Coni, E., Raggi, A. and Cubadda, F. 2007 Bioaccessible selenium in Italian agricultural soils: comparison of biogeochemical and pedoclimatic variables. Science of Total Environment, 376: 160–177.

23)    Sun, H. W., Ha, J., Liang, S. X. and Kang, W. J. 2010. Protective role of selenium on garlic growth under cadmium stress. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 41(10), 1195-1204.

24)    Tavakoli, S., Enteshari, Sh. and Yousefifard, M. 2020. The effect of selenium on physiologic and morphologic properties of Melissa officinalis L. Iranian Journal of Plant Physiology,10(2): 3125-3134.

25)    Xu, J. Yang, F. Chen, L. Hu, Y. and Q, Hu. 2003. Effect of selenium on increasing the antioxidant activity of tea leaves harvested during the early spring tea producing season. Journal of agricultural and food chemistry, 51(4): 1081-1084.