بررسی تطبیقی رمان‌های «شیکاگو» از علاء الأسوانی و «همسایه‌ها» از احمد محمود

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 3، دوره 15، شماره 58، مرداد 1400، صفحه 53-79   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2021.683756

نویسنده

ماندانا منگلی^*

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

رمان «شیکاگو»(2007م) یکی از قدرتمندترین و مخاطب‌پذیرترین رمان‌های معاصر جهان در حوزه فرهنگ و ادب است. علاء اسوانی(متولد 1957م) نویسنده نامدار مصری، در رمان «شیکاگو» به تعارض‌های زندگی مصری-آمریکایی می‌پردازد. تعارض‌هایی که حاصل رفتارهای یک جوان مصری در آمریکا است. احمد محمود(1310- 1381ش) از نویسندگان مکتب جنوب، در ایران است و رمان «همسایه‌ها» متناسب با دوره کودتای سال 1328 یعنی نیمه اول قرن 20 به نگارش در آمده است و به خواننده از لحاظ بسیاری از مسائل یکنواخت در نوع مشکلات و جو حاکم بر کشورها و مردم استعمارزده جهان سوم پرداخته و آن‌ها را به تصویر می‌کشد. سمبلیسم در هر دو اثر وجود دارد. زمان و مکان و تعدد شخصیت‌ها و طرح و پیرنگ و عناصر داستانی در هر دو بسیار قوی است. اسوانی از طریق جامعه روشنفکر به ظلم و تبعیض نگاه کرده و رسوخ بی‌کفایتی‌های هیأت حاکمه را در این بخش ازجامعه و حتی در خارج از مرزها می‌بیند. ولی احمد محمود نگاهی انتفادی به شرائط حاکم بر مردم دارد و این موضوع را با مضمون فقر و فلاکت دنبال کرده است.

کلیدواژه‌ها

عناصر داستان؛ محتوا؛ ساختار؛ نماد؛ سنت و تجدد

مراجع

کتابنامه

احمدی، بابک. 1372ش، جهان داستان، چاپ اول، تهران: نشر نارون.

اخوت، احمد. 1371ش، دستور زبان داستان، اصفهان: فردا.

ارسطو. 1393ش، فن شعر، ترجمه عبدالحسین زرین کوب، تهران: امیرکبیر.

اسکولز رابرت. 1379ش، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، اول، تهران: نشر آگه.

اسلامی ندوشن، محمدعلی. 1374ش، جام جهان بین، چاپ ششم، تهران: گلشن.

الأسوانی، علاء. 2013م، شیکاگو، چاپ اول،مصر: دار الشروق.

ایرانی، ناصر. 1380ش، هنر رمان، چاپ اول، تهران: نشر آبانگاه.

ایوشورل. 1389ش، ادبیات تطبیقی، ترجمه طهمورث ساجدی، تهران: امیرکبیر.

براهنی، رضا. 1362ش، قصه نویسی، چاپ سوم، تهران: نشر نو.

برتنس، هانس. 1383ش، مبانی نظریه ادبی، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: انتشارات ماهی.

بی نیاز، فتح الله. 1392ش، درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی، تهران: انتشارات افراز.

تیگم، پل وان. 1931م، الأدب‌ المقارن، ترجمه سامی مصباح الحسامی، بیروت: بی نا.

حدیدی، جواد. 1385ش، برخورد اندیشه‌ها(هشت گفتار در ادبیات تطبیقی ادب پارسی)، مشهد: توس.

حنیف، محمد. 1384ش، قابلیت‌های نمایشی شاهنامه، تهران: سروش.

دستغیب، عبدالعلی. 1376ش، به سوی داستان نویسی بومی، تهران: سوره.

دستغیب، عبدالعلی. 1386ش، پیدایش رمان فارسی، شیراز: نوید شیراز.

رحیمیان، هرمز. 1379ش، آشنایی با ادبیات معاصر ایران، تهران: پیام نور.

رضوانیان، قدسیه. 1389ش، ساختار داستانی حکایت‌های عرفانی، تهران: سخن.

زرین کوب، عبد الحسین. 1383ش، حکایت همچنان باقی، تهران: سخن.

ساجدی، طهمورث. 1360ش، از ادبیات تطبیقی تا نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.

ستاری، جلال. 1373ش، درد عشق زلیخا، تهران: انتشارات توس.

شکری، فدوی. 1386ش، واقع‏گرایی در ادبیات داستانی معاصر، تهران: نگاه.

شمیسا، سیروس. 1370ش، بیان، تهران: انتشارات فردوس و مجید.

شمیسا، سیروس. 1383ش، انواع ادبی، تهران: فردوس.

شوالیه، ژان و آلن گرابران. 1378ش، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضایلی، تهران: نشر جیحون.

علی الخطیب، عماد. 2011م، فی الأدب الحدیث ونقده، چاپ دوم، اردن: دار المسیره.

کفافی، محمد عبدالسلام. 1382ش، ادبیات تطبیقی، ترجمه سیدحسین سیدی، چاپ اوّل، مشهد: به نشر.

الگا، ام. دیویدسن. 1360ش، ادبیات تطبیقی و شعر کلاسیک فارسی، ترجمه فرهاد عطایی، تهران: نشر پژوهش.

گلستان، لیلی. 1383ش، حکایتحال، تهران: معین.

محمدی، ابراهیم. 1388ش، مبانی نظری ادبیات تطبیقی، بیرجند: قهستان.

محمود، احمد. 1353ش، همسایه‌ها، تهران: امیرکبیر.

مقدادی، بهرام. 1378ش، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی، تهران: فکر روز.

مکی، ابراهیم. 1371ش، شناخت عوامل نمایش،تهران: سروش.

میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی. 1377ش، واژه نامه هنر داستان نویسی، تهران: مهناز.

میرصادقی، جمال. 1376ش، ادبیات داستانی، تهران: انتشارات علمی.

ندا، طه. 1387ش، الأدب ‌المقارن، ترجمه هادی نظری، تهران: نی.

نعمت اللهی، فرامرز. 1385ش، ادبیات کودکان و نوجوانان، تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.

نورتن، آنتالوژی. 1378ش، مکتب ادبی ناتورالیسم با نگاهی به آثار فلوبر،ترجمه سیدجواد نجفی، تهران: ابرار.

ولک، رنه و وارن، آوستن. 1382ش، نظریه ادبیات، مترجمان: ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

هلال، محمد غنیمی. 1987م، الأدب‌ المقارن، بیروت: دار العوده.

یوسف نجم، محمد. 1979م، فن القصة،بیروت: دار الثقافه.

یونسی، ابراهیم. 1379ش، هنر داستان نویسی، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.

یونگ، کارل گوستاو. 1377ش، انسان و سمبول‌هایش، محمود سلطانیه، تهران: جامی.

 

مقالات

پروینی، خلیل. 1378ش، «تحلیل ادبی قصه‌های قرآن»،رساله دکتری زبان و ادبیات عربی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.

شهدین، شهروز و ابوالقاسم امیراحمدی و علی عشقی سردهی. 1399ش، «بررسی تطبیقی سه اثر داستانی منیرو روانی پور: کنیزو، کولی کنار آتش، اهل غرق»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد جیرفت، دوره 14، شماره 50، بهار، صص 9- 32.

صالح بک، مجید و هادی نظری منظم. 1387ش، «ادبیات تطبیقی در ایران پیدایش و چالش‌ها»، مجله زبان و ادب پارسی دانشگاه علامه طباطبایی، ش 38.

محسنی‌نیا، ناصر. 1389ش، «ادبیات تطبیقی، جایگاه و ضرورت‌ها»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، علمی-پژوهشی، شماره 14، بهار، صص 102-81.