همگرایی‌ها و واگرایی‌های خوانش کربن و فردید از هایدگر

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 15، دوره 15، شماره 58، مرداد 1400، صفحه 351-375   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2021.683765

نویسندگان

جلال سبحانی فرد¹؛ عزیز جوانپور هروی^{* 2}؛ رضا نصیری حامد³

¹دانشجوی دکتری علوم سیاسی گرایش اندیشه‌های سیاسی دانشگاه آزاد واحد تبریز

²دانشیار، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

³استادیار مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران، دانشگاه تبریز

چکیده

 
مارتین هایدگر، فیلسوف تأثیرگذار سده بیستم در ایران از اقبال قابل توجهی برخوردار بوده است. از نخستین اندیشمندانی که در ایران به اندیشه هایدگر توجه نمود، سیداحمد فردید بوده است. همزمان هانری کربن یکی از متفکران مهم معاصر که شارح و مترجم آثاری از هایدگر هم بوده است، با الهام از بینش‌های هایدگر به بازخوانی میراث فلسفی و حکمی ایران باستان اقدام کرد. همسویی و همگامی و نیز تفاوت‌های بین این دو در مورد تأثیرپذیری از اندیشه هایدگر، موضوع نوشتار حاضر است. توجه به نوع رویکرد این دو به میراث هایدگر و تلاش برای کاربست آن در مسائل اندیشه ایران نشان‌دهنده آن است که هم فردید و هم کربن از منظر متفکرانی صاحبنظر به بحث و گفت‌وگو با هایدگر وارد شده‌اند و با آنکه سودای شرح هایدگر و استفاده از مبانی نظریه او را داشته‌اند، اما موضع فکری خود را بسط و گسترش داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

متافیزیک؛ وجود؛ هرمنوتیک؛ اندیشه؛ پدیدارشناسی

مراجع

 

کتابنامه

آشوری، داریوش. 1383ش، اسطوره فلسفه در میان ما: بازدیدی از احمد فردید و نظریه غربزدگی، برگرفته از: www.nilgoon.org

آشوری، داریوش. 2537، گشتها، تهران: انتشارات آگاه.

پدرام، مسعود. 1383ش، روشنفکران دینی و مدرنیته در ایران پس از انقلاب، چاپ دوم، تهران: گام نو.

خسروپناه، عبدالحسین. 1389ش، جریان‌شناسی فکری ایران معاصر، قم: مؤسسه فرهنگی حکمت نوین اسلامی.

داوری اردکانی، رضا. 1373ش، فلسفه در بحران، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.

ریخته­گران، محمدرضا. 1382ش، مقالاتی درباره پدیدارشناسی، هنر، مدرنیته، تهران: نشر ساقی.

شایگان، داریوش. 1371ش، آسیا در برابر غرب، چاپ دوم، تهران: انتشارات باغ آینه.

شایگان، داریوش. 1391ش، افسون‌زدگی جدید: هویت چهل تکه و تفکر سیّار، ترجمه فاطمه ولیانی، چاپ هفتم، تهران: نشر فرزان روز.

عبدالکریمی، بیژن. 1394ش، هایدگر در ایران؛ نگاهی به زندگی، آثار و اندیشه­های سیداحمد فردید، چاپ دوم، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با همکاری مؤسسه انتشارات امیرکبیر.

عبدالکریمی، بیژن. 1397ش، هایدگر در افق تاریخی ما(به ضمیمه ترجمه مقاله «ذات آزادی» اثر مارتین هایدگر)، چاپ دوم، تهران: نقد فرهنگ.

عنایت، حمید. 1362ش، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.

فردید، سیداحمد. 1393ش، دیدار فرّهی و فتوحات آخرالزمان، به کوشش محمد مددپور، چاپ سوم، تهران: مؤسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر.

فردید، سیداحمد. 1395ش، مصاحبه علیرضا میبدی با سیداحمد فردید، به نقل از روزنامه رستاخیز، 20 مهر و 11 آبان 1355، قابل بازیابی از:

 http://fardidtexts.blogfa.com/post/14

کربن، هانری. 1394ش، چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی، جلد سوم، خاصّان عشق، تشیع و تصوف، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: سوفیا.

کربن، هانری. 1394ش، زمان ادواری در مزدیسنا و عرفان اسماعیلیه، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: سوفیا.

کربن، هانری. 1398ش، چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی، جلد چهارم، بخش اول، مکتب اصفهان، مکتب شیخیه، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: سوفیا.

مددپور، محمد. 1390ش، فردید، در اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، جلد پانزدهم، به کوشش علی اکبر علیخانی و همکاران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

معارف، سیدعباس. 1390ش، نگاهی دوباره به مبادی حکمت انسی، آبادان: پرسش.

نراقی، احسان. 1384ش، علوم اجتماعی و سیر تکوینی آن، چاپ دوم، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز. چاپ دوم؛

نصر، سیدحسین. 1394ش، حکمت و سیاست: گفت‌وگو با سیدحسین نصر، به کوشش حسین دهباشی، چاپ دوم، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

هاشمی، محمدمنصور. 1397ش، هویت‌اندیشان و میراث فکری احمد فردید، چاپ پنجم، تهران: کویر.

هایدگر، مارتین. 1396ش، هستی و زمان، ترجمه سیاوش جمادی، چاپ هفتم، تهران: ققنوس.

کتب انگلیسی

Corbin, Henry(1962) History of Islamic philosophy, trens. By liadin sherrard and Philip sherrard, London, the institute of ismaili studies;

Corbin, Henry(1986) Temple and Contemplation, London, Islamic publications limited;

Mirsepassi, Ali(2017)Transnationalism in Iranian political thought: the life and times of Ahmad Fardid, new York, Cambridge university press;

 

مقالات

ممتحن، مهدی و ایران لک. 1392ش، «تحلیل تطبیقی دو مکتب واقع گرایی و نمادگرایی در آثار نجیب محفوظ و احمد محمود»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال سوم، شماره 12.