بررسی جامعه‌شناختی «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» با تأکید بر رویکرد لوسین گلدمن

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

دوره 17، شماره 25، خرداد 1400، صفحه 14-22   

نویسندگان

ندا یانس¹؛ کامران پاشایی فخری^{* 2}؛ پروانه عادلزاده³

¹استاد تمام گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسالمی، تبریز، ایران

²استاد تمام گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسالمی، تبریز، ایران،.

³دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسالمی، تبریز، ایران.

چکیده

     جامعه­ شناسی ادبیات شاخه ­ای از جامعه­ شناسی است که به رغم سنت دیرینة ادبی و آثار ادبی فراوان در تاریخ ایران، چندان که باید و شاید در میان خانواده علوم اجتماعی گسترش نیافته است. این عدم گسترش، هم در حوزه نظری (توریک) به چشم می خورد، هم در حوزه تحقیقات تجربی. در حوزه نظری با حدود و ثغور رشته جامعه­ شناسی گونه ­های ادبی و رویکردهای نظری جامعه شناختی به آثار ادبی چندان روشن نیست.در عرصه پژوهش تجربی نیز تحقیقات، عمدتاً تنها به گونه (ژانر) ادبی داستان بلند (و با اندک تسامحی رمان) محدود شده و دیگر گونه­ های ادبی عموماً مورد غفلت قرار گرفته­ اند. مدعای اصلی مقاله حاضر این است که صرف نظر از رویکرد نظری ما در جامعه­ شناسی ادبیات، هر گونه ­­ی ادبی ویژگی­ هایی دارد که باید هنگام تحلیل مورد توجّه جامعه ­شناسان قرار گیرد. در این مقاله، به بررسی اجتماعی ـ سیاسی آثار زویا پیرزاد، نویسنده معاصر ارمنی تبار، با توجّه به روش ساختگرایی گلدمن می یردازیم. در این شیوه، محتوای اثر ادبی و رابطه آن با جامعه ای بررسی می ­شود که اثر در آن خلق شده است و به جای توصیف محتوای اثر ادبی، به بررسی محتوا و رابطه آن با جهان­نگری در یک دوران خاص پرداخته شده است­. لذا در این رمان به اختصار به روحیات و شرایط زندگی مردم و تبیین پدیده ­ها، رفتارها، ساخت­ ها و فراز و نشیب ­های اجتماعی ـ سیاسی زندگی شخصیّت­ های رمان اشاره شده است.
 

کلیدواژه‌ها

جامعه‌شناسی؛ زویا پیرزاد؛ لوسین گلدمن؛ ساخت‌گرای تکوینی