مطالعه محلول پاشی کلات روی بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص برداشت ارقام گندم نان در شرایط آب هوایی اصفهان

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

دوره 13، شماره 44، اردیبهشت 1400، صفحه 29-42   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مرجان نکوخو¹؛ احمد مجیدی مهر^{* 2}

¹کارشناس ارشد کشاورزی اکولوژیک، مدیریت جهاد کشاورزی اصفهان، مرکز جهاد کشاورزی براآن شمالی، اصفهان، ایران

²دانشجوی دکتری، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولیدات گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ، گرگان، ایران

چکیده

روی (Zn) از عناصر ریزمغذی ضروری برای رشد گیاه و انسان هستند و کمبود آن در رژیم غذایی، یک مشکل بزرگ تغذیه ای در دنیا به حساب می‌آید. به منظور بررسی تاثیر محلول‌پاشی کلات روی بر عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم گندم نان، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در بخش مرکزی شهرستان اصفهان انجام گرفت. فاکتور اصلی شامل محلول‌پاشی کلات روی دو سطح (عدم محلول‌پاشی و محلول‌پاشی با غلظت 5 در هزار در) و فاکتور فرعی شامل چهار رقم گندم نان (سیروان، سیوند، بهاران و بک کراس روشن) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که اثرات اصلی محلول پاشی و رقم برای صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه‌های بارور، تعداد سنبله، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنی‌دار بود. همچنین اثر متقابل محلول‌پاشی در رقم از نظر عملکرد و اجزای عملکرد دارای اختلاف معنی‌داری هستند. حداکثر میزان وزن هزار دانه، تعداد سنبله و تعداد دانه در سنبله به تیمار F2V4 تعلق داشت. بیشترین عملکرد دانه (00/7654 کیلوگرم در هکتار) و بیولوژیک (00/21866 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمارF2V4 و کمترین آن به ترتیب با میزان 00/3933 و 00/16096 کیلوگرم در هکتار به تیمارF1V1 تعلق داشت. به‌طور کلی به نظر می‌رسد با توجه به نقش عنصر روی در فیزیولوژی گیاهان به خصوص گیاه زراعی گندم به عنوان گیاهی حساس به کمبود روی می‌توان با مصرف ترکیبات حاوی روی به صورت محلول پاشی عملکرد این گیاه را افزایش داد.

کلیدواژه‌ها

ساقه دهی؛ ریزمغذی؛ عملکرد دانه و Triticum aestivum L

مراجع

آمار­نامه کشاورزی. 1395. گزارش سالیانه. انتشارات وزارت جهاد کشاورزی.

اسماعیلی، م.، و ع. عباسیان. 1385. تاثیر کودهای شیمیایی و ریزمغذی سولفات روی و سولفات منگنز بر روی رشد و عملکرد ذرت علوفه­ای رقم 704. چکیده مقالات نهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات در دانشگاه تهران. تهران. ایران.

درگاهی، م.، ر. صدرآبادی حقیقی و ک. بخش کلارستاقی. 1393. اثر محلول پاشی کلات روی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد 8، شماره 2(30): 148-137.

شرفی، س.، م. تاج بخش، ع. مجیدی، ع. ا. پورمیرزا و م. ج. ملکوتی. 1381. اثر کودهای محتوی آهن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم درت علوفه ای در ارومیه. علوم خاک و آب. دوره 12، شماره 11: 22-10.

صدرآبادی حقیقی، ر.، و س. ش. سخاوتی. 1395. مطالعه اثر محلول پاشی عناصر روی، آهن و منگنز بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان رقم پیشگام. یافته های نوین کشاورزی. سال 11، شماره 1. 41-34.

طباطبائیان، ج. 1391. اثر محلول پاشی روی بر عملکرد کمی و کیفی گندم در شرایط کمبود آّب. دانش نوین کشاورزی پایدار. دوره 8، شماره 2: 28-38.

عبدلی، م. و ع. اسفندیاری. 1393. تاثیر محلول پاشی روی بر عملکرد کمی و کیفی و خصوصیات رشدی گیاهچه گندم نان (رقم کوهدشت). نشریه زراعت دیم ایران. دوره 3، شماره 1: 90-77.

فتحی، ق. ا. و م. ر. عنایت قلی زاده. 1388. تاثیر کودهای کم مصرف آهن، روی و مس بر رشد و عملکرد ارقام جو در شرایط آب و هوایی خوزستان. فیزیولوژی گیاهان زراعی. دوره 1، شماره 1: 41-28.

فیروزی شاهعلی بگلو، ی.، ح. فیضی، ا. مهربان و م. علی پناه. 1397. اثر زمان محلول پاشی عناصر ریزمغذی نانو بر صفات کمی و کیفی در 18 ژنوتیپ گندم دوروم دیم. نشریه پژوهش های زراعی ایران، جلد 16، شماره 1: 112-97.

کرمی، س.، س. ع. م. مدرس ثانوی ف. قناتی و م. پوردهقان. 1392. اثر محلول­پاشی عنصر روی بر عملکرد ارقام سویا در شرایط کمبود آب. دانش کشاورزی و تولید پایدار، دوره 23، شماره 41: 130-117.

گنجی، ک.، ع. خورگامی و م. رفیعی. 1391. تاثیر محلول پاشی روی، آهن و بور بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم دیم. اولین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار.

مارالیان، ح.، ر. دیدار طالشمیکائیل، ک. شهبازی و م. ترابی گیگلو. 1387. اثر محلول پاشی آهن و روی در بهبود خصوصیات کمی و کیفی دانه سه رقم گندم. مجله آب، خاک و گیاه در کشاورزی، جلد 8، شماره 4: 59-47.

متاعی، س.، م. تاجبخش ر. امیرنیا و ب. عبدالهی مندولکانی. 1391. تغییرات عملکرد و صفات کیفی ذرت شیرین تحت تاثیر کودهای ریزمغذی و روش مصرف آنها. نشریه علوم باغبانی، دوره 26، شماره 4: 377-370.

نصری، م و م. خلعتبری. 1387. بررسی تأثیر غلظت محلول­پاشی ریزمغذی بر خصوصیات کمی و کیفی ارقام کلزا (Brassica napus L.) در منطقه ورامین. دانش کشاورزی ایران، جلد 5، شماره 2: 213-197.

یگانه­پور، ف.، ب. کهراریان، و. بیگی نیا، ا. معینی­راد و ن. حاجی حسنی اصل. 1392. اثر محلول پاشی روی بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد آن در ارقام گندم دیم. مجله پژوهش در علوم زراعی، جلد 5، شماره 19: 135-125.

Alloway, B. J. 2008. Zinc in Soils and Crop Nutrition. Int. Zinc Assoc. (IZA), Belgium 128p.

Cakmak, I., W.H. Pfeiffer, and B. Mc Clafferty. 2010. Bio fortification of durum wheat with zinc and iron. Cereal Chemistry. 87(1): 10-20.

FAO. 2019. http://FAO. Org. FAOSTATE. Agriculture statistics.

Lucas, H. 2013. An international vision for wheat improvement. Wheat initiative report, May 2013. Available at: http://www.wheatinitiative.org.

Römheld, V., and Marschner. H. 2000. Mobilization of iron in the rhizosphere of different plant species. Adv. Plant Nutr. 2:155–204.

Sadeghzadeh, B. 2013. A review of zinc nutrition and plant breeding. J. Soil Sci. and Plant Nutr. 13 (4): 905-927.

Sadeghzadeh, B., and Z. Rengel. 2011. Zinc in soils and crop nutrition. In: Hawkes ford M. J, Barraclough, P. B. (eds.), the molecular and physiological basis of nutrient use efficiency in crops. Wiley. 335-375.

SAS Institute. 2002. SAS user’s guide: Statistics. Ver 9.1. SAS Institute Cary, NC.

Malakouti M.J. 2008. The effect of micronutrients in ensuring efficient use of macronutrients. Turk. J. Agri. and Fores. 32: 215-220.