اثر هیومیک‌اسید بر خصوصیات رشدی و تغییرات مواد مؤثره گیاه دارویی مریم‌گلی ایرانی (Saliva Mirzayanii L.)

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

دوره 13، شماره 44، اردیبهشت 1400، صفحه 102-115   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم بهادر¹؛ عبدالحسین ابوطالبی جهرمی^{* 2}؛ بهنام بهروزنام³؛ وحید روشن⁴

¹دانشجوی دکتری، گروه علوم باغبانی، واحد جهرم، دانشگاه شآزاد اسلامی، جهرم، ایران

²دانشیار گروه علوم باغبانی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران

³استادیار گروه علوم باغبانی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران

⁴استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران

چکیده

مریم‌گلی ایرانی (Salvia mirzaianii L.) گیاهی دارویی متعلق به خانواده نعناعیان بوده که از گذشته‌های دور به علت داشتن خواص دارویی فراوان و همچنین متابولیت‌های مختلف شامل ترپنوئیتدها، انواع ترکیبات فنلی، فلاونوئیدها، اسیدهای چرب و استرول‌ها مورد توجه بوده و در صنایع دارویی، غذایی، بهداشتی و آرایشی کاربردهای فراوانی دارد. به‌منظور بررسی اثر اسید هیومیک، این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بولک‌های کامل تصادفی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس انجام شد. بیشترین میزان وزن‌تر (96/1 گرم)، وزن خشک برگ(5/0 گرم) و تعداد گل‌آذین( 35 عدد) و وزن گل‌آذین (8/1 گرم ) در اثر استفاده از 15 میلی‌لیتردرلیتر هیومیک‌اسید به دست آمد. مقدار و نوع ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس با دستگاه GC و MS/GC تعیین و درمجموع 62 ترکیب از اسانس مریم‌گلی ایرانی جدا شد. مهم‌ترین ترکیبات کل موجود در اسانس مریم‌گلی ایرانی، 5-نئو سدرانول (11/20 درصد)، لینالیل استات (52/16)، آلفاترپینیل استات ( 28/14 درصد)، لینالول (22/5) و بی‌سیکلوگرماکرون (68/4 درصد) بود. با افزایش غلظت هیومیک‌اسید درصد 5-نئو سدرانول، آلفاترپینیل استات، بی سیکلوگرماکرن و لینالیل استات به ترتیب برابر 5/37، 5/32،7/22 و 59/20 درصد نسبت به شاهد افزایش معنی‌دار یافت. مجموع ترکیبات فنلی موجود در عصاره گیاه در اثر استفاده از 15 میلی‌لیتردرلیتر هیومیک‌اسید به‌طور معنی‌دار و به میزان 8/72 درصد نسبت به شاهد بدون کود افزایش یافت. در این تیمار بیشترین ترکیب فنلی موجود در عصاره مریم‌گلی ایرانی، رزمارینیک اسید به میزان 64/421 میلی‌گرم‌‌درلیتر بود. استفاده از هیومیک‌اسید باعث افزایش معنی‌دار میزان آنتی‌اکسیدان در عصاره گیاه شد.

کلیدواژه‌ها

آلفا ترپنیل استات؛ بی سیکلو گرماکرن؛ لینالول؛ لینالیل استات؛ 5- نئو سدرانول

مراجع

آقاعلیخانی، م.، آ. ایرانپور و ح. نقدی بادی. 1392. تغییرات عملکرد زراعی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی سرخارگل  (Echinacea purpurea L.) تحت تأثیر اوره و کود زیستی. فصلنامه گیاهان دارویی. جلد2 شماره 46: 136-121.

جمزاد، ز. 1391. فلور ایران، خانواده نعنا (Lamiaceae). انتشارات سـازمان تحقیقـات، آمـوزش و تـرویج کشـاورزی، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور (تهران) شماره 76: 1072 صفحه.

خرم‌دل، م.، ع .کوچکی، م. نصیری محلاتی و ح. قربانی. 1389. اثر کودهای بیولوژیک بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاه‌دانه  (Nigella sativa L.)، مجله پژوهش‌های زراعی ایران. جلد 8 شماره 5: 758-746.

درزی، م.، ا.قلاوند، ف. سفیدکن و ف.رجالی.1387، اثر کاربرد کودهای بیولوژیک بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare). مجموعه مقالات دهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، کرج. صفحه256.

شاه‌حسینی، ر.، ر.امیدبیگی ود. کیانی. 1391. بررسی اثر کودهای زیستی بیوسولفور و نیتروکسین و پلیمر سوپرجاذب بر رشد، عملکرد و کمیت اسانس گیاه دارویی ریحان. مجله علوم باغبانی ایران. جلد 3 شماره 26 :136-127

عزیزی، م. و ز.صفایی. 1394. اثر محلول‌پاشی هیومیک­اسید و نانو کود فارمکس بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و میزان اسانس گیاه دارویی سیاه‌دانه. مجله علوم باغبانی ایران. جلد 30 شماره 4: 680-671.

قربانی، ص.، ح. خزاعی، م. کافی و م. بنایان اول. ۱۳۸۹. اثر کاربرد هیومیک­اسیددر آب آبیاری بر عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت، مجله بوم‌شناسی کشاورزی. جلد 2 شماره 1: 111-101.

گرگینی شبانکاره، ح.، ف.صبوری، ف.ساعدی و ب. فاخری.  ۱۳۹۶. اثر سطوح مختلف هیومیک­اسید بر شاخص‌های رشد و اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه تحت رژیم‌های خشکی، مجله تحقیقات علوم زراعی در مناطق خشک. شماره 1 جلد 2: 176-166.

محمدیان، ر. 1392. مطالعه فیتوشیمیایی گیاه مریم‌گلی سهندی در مراحل مختلف رشد و نمو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم، دانشگاه تبریز، 123 صفحه.

مظفری، س.، س.خراسانی نژاد و ح. گرگینی شبانکاره.  ۱۳۹۵. اثر مقادیر آبیاری بر اساس درصد ظرفیت زراعی و کاربرد هیومیک­اسیدبر برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیکی گیاه دارویی خرفه (Portulaca oleracea L.). مجله تولید گیاهان زراعی. شماره  9 جلد 3: 175-153.

میر حاجیان، ح. 1391. هیومیک­اسید چیست. ماهنامه تحلیلی خبری، آموزشی مهندسی کشاورزی .شماره 33: 16-7

نیاکان، م.، ر.خاوری نژاد و م. رضایی. 1383. اثر نسبت‌های مختلف سه کود N,P,K بر وزن‌تر، وزن خشک، سطح برگ و میزان اسانس گیاه نعناع فلفلی. مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. شماره 20 جلد 2 : 148-131.

نیکبخت، ع.، م.کافی، م. بابالار، ن. اعتمادی، ، ح. ابراهیم‌زاده و ش. ییپینگ. ۱۳۸۶. اثـر هیومیـک اسـید بر جذب کلـسیم و رفتـار فیزیولوژیکی پس­از­برداشت گل ژربرا. مجله علوم و فنون باغبانی ایران. شماره 8 جلد 2: 248-237.

 یزدانی، د. و ف. شهنازی.1384. بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس گیاهان آویشن (Thymus vulgaris L.) و ترخون  (Artemisia dracunculus L.) در اندام های خشک و تر گیاه . فصلنامه گیاهان دارویی شماره 17: 15-7.

Abou Dahab, TAM. 2006. Physiological Effect of Diphenylamin and Tryptophan on the Growth and Chemical Constituents of Philodendron erubescens Plants. World J. Agri. Sci. 2 (1): 75 - 81.

Aminifard, M. and H. Ghaderi. 2020. Effects of different levels of humic acid and planting density on antioxidant activity and biochemical properties of Trigonella foenum- graecum L. Eco-phytochem. J. of Medici. Plants, 8 (1): 77-89.

Atiyeh, R.M., S. Subler, C.A. Edwards, G. Bachman, J.D. Metzger and W. Shuster. 2000. Effects of vermicomposts and compost on plant growth in horticultural container media and soil. Pedobiolog, 44: 579–590.

Ayas, H. and F. Gulser. 2005. Use of humic acid for improving soil organic matter and increasing crop yield. J. of Biolog. Sci. 5 (6): 801-804.

Bakry, A.B., Sh. Mervat, H.T. Sadak, E.M. Moamen and A. Abd El Lateef. 2013. Influence of humic acid and organic fertilizer on growth, chemical constituents, yield and quality of two flax seed cultivars grown under newly reclaimed sandy soils. Int. J. of acad. Res. 5 (5): 125-134.

Bayat, H., H. Nemati, Y. Selah Varzi and A. Abdollahi Saadabad. 2012. The effect of silicon on growth, evaporation and transpiration and reproductive function of Iranian Atlasi (Petunia hybrida). Plant and Ecol. J. 8 (33): 51 -60.

Befrozfar, M.R., D. Habibi, A. Asgharzadeh, M. Sadeghi- Shoae and M.R. Tookalloo. 2013. Vermicompost, plant growth promoting bacteria and humic acid can affect the growth and essence of sweet basil (OcimumbasilicumL.). Ann. of Biolog. Res. 4 (2): 8-12.

Cacilia, R., R. Juarez, L. Craker and A. Mendoza. 2011. Humic substances and moisture content in the production of biomass and bioactive constituents of Thyme (Thymus vulgaris.L.). Articulocientifico. 34 (3): 183-188.

Cangi, R., C. Tarakcioglu and H. Yasar. 2006. Effect of humic acid applications on yield, fruit characteristics and nutrient uptake in Ercis grape (V. vinifera L.) cultivar. Asian J. of Chem. 18: 1493-1499.

Delfine, S., R. Tognetti, E. Desiderio and A.Alvino. 2005. Effect of foliar application of N and humic acids on growth and yield of durum wheat. Agron. for Sustainable Develop. 25: 183-191.

Entezari, S., M. Khalatbari, M. Nasri and M. Zakeri. 2008. The effect of amino acid spraying on water deficit in wheat in Varamin condition. Plant and Ecosys. 4 (14): 64-76.

Faten, S. A., A. M. Shaheen, A. A. Ahmad and A. R. Mahmoud. 2010. Effect of foliar application of amino acids as antioxidants on growth, yield and characteristics of squash. Res. J. of Agric. and Biologi. Sci. 6 (5): 583-588.

Filner, P. 1966. Regulation of nitrate reductase in cultured tobacco cells. Biochimica et Biophysica Ada. 118: 299-310.

Gamborg, 0. L., R. A. Miller and K. Ogtma. 1970. Nutrient requirements of suspension cultures of soybean root cells. Exp. Cell. Res. 50: 151-158.

Gawronak, H. 2008. Biostimulators in modern agriculture (general aspects). Arysta Life Sci. Warsaw editorial House Wies Jutra, limited. 203 p.

Gijo´n, M.C., J.Guerrero, J.F. Couceiro and A. Morian. 2009. Deficit irrigation without reducing yield or nut splitting in pistachio (Pistacia vera cv Kerman on Pistacia terebinthus L.). Agri. Water Manag. 96: 12 – 2 2.

Golzadeh, H, A Mehrafarin, H Naghdi Badi, F Fazeli, A Ghaderi, and N Zarincheh. 2011. Effects of bio-stimulants on quantitative and qualitative yield of German chamomile. J. of Medic. Plants, 11 (41): 195-207.

Golzari, M. 2016. Effect of bio-fertilizer and mother corm weight on growth, flower and stigma yield and qualitative criteria of saffron. Iran: M.Sc dissertation, Faculty of Agriculture, University of Birjand.132p.

Haghighat, M.H., A. Alizadeh and M.J. Nouroznejadfard . 2012. Essential oil composition and antimicrobial activity in Iranian Salvia mirzayani Rech. & Esfand. Adv Environ Biol. 6: 1985-1989.

Hikaru, A, H. Amzad, I. Yukio, and Y. Kenichi. 2007. Effect of application of N, P and K alone or in combination of growth, yield and curcumin content of turmeric (Curcuma longa L.). Plant Produc. Sci. 10 (1): 15-25.

Jacopic, J., M. Colaric, R. Veberic, M. Hudina, A. Solar and F. Stampar. 2007. How much do cultivar and preparation time influence on phenolics content in walnut liqueur?. Food Chem. 104 (1): 100 – 105.

Justesen, U., P. Knuthsen, and T. Leth. 1998. Quantitative analysis of flavonols, flavones, and flavanones in fruits, vegetables and beverages by high-performance liquid chromatography with photo-diode array and mass spectrometric detection. J. of Chromatog. 799 (1): 101-110.

Kapoor, R., B. Giri and K.G. Mukerji. 2004. Improved growth and essential oil yield andquality in Foeniculum vulgare mill on mycorrhizal inoculation supplemented with P fertilizer. Biores. Technol. 93: 307-311.

Khajeh, M. and A. Ghanbari. 2011. Application of factorial design and BoxBehnken matrix in the optimisation of a microwave-assisted extraction of essential oils from Salvia mirzayanii. Nat. Prod. Res. 25: 1766-1770.

Khazaie, H.R., E. EyshiRezaie and M. Bannayan. 2011. Application times and concentration of humic acid impact on above ground biomass and oil production of hyssop (Hyssopus officinalis). Med. Plants Res. 5 (20): 5148- 5154.

Kuntal, D., D. Raman, N.S. Thippenahalli, and N. Sekeroglu. 2007. Influence of bio-fertilizers on the biomass yield and nutrient content in (Stevia rebaudiana L.). J. of Med. Plants Res. 1 (1): 5-8.

McKay, D.L. and J.B. Blumberg. 2006. A review of the bioactivity and potential health benefits of peppermint tea (Mentha piperita L.). Phytother. Res. 20: 619-633.

Moazzami Frida, H., T. Rajabi, A. Salami, M. Ranjbar, M. Taghizadeh and N Rahmani. 2015. Fatty acid composition and phytosterol contents of the seeds from three Salvia L. species growing in Iran. Bio.Sci. Prom. 28: 421-434.

Nardi, S., D. Pizzeghello, A. Muscolo and A. Vianel. 2002. Physiological effects of humic substances on higher plants. Soil Biolog. and Biochem. 34: 1527–1536.

Narimani, R., M. Moghaddam and P. Ghasemi Pirbalouti. 2020. Phytochemical changes of Dracocephalum moldavica L. Essential oil under different salinity stresses and application of humic and ascorbic acid. Eco-phytochemical J. of Medic. Plants, 7 (4): 34-48.

Omer, E., H. Said-Al Ahl, E. El Gendy and M. Wahby. 2013. Effect of Amino Acids Application on Production, Volatile Oil and Chemical Composition of Chamomile Cultivated in Saline Soil at Sinai. J. of Applied Sci. Res. 9: 3006-3021.

Ramasubramania Raja, R. 2012. Medicinally Potential Plants of Labiatae (Lamiaceae) Family: An Overview. Res. J of Medic. Plants, 6: 203-213.

Rowshan, V., and A. Tarakemeh. 2013. Comparison of Salvia mirzayanii volatile compounds extracted by headspace extraction and hydrodistillation methods. Int J. Plant Anim. Environ. Sci. 3: 136-140.

Sangwan, S.N., A.H.A. Farooqi, F. Shabih, and S.R. Sangwan. 2001. Regulation of essential oil production in plants. Plant Growth Regul. 31: 3-21.

Saito, B. and M. M Seckler. 2014. Alkaline Extraction of Humic Substances from Peat Applied to Organic-Mineral Fertilizer Production. Braz. J. of Chem. Engin. 31 (3): 675 – 682.

Sánchez-Mata, D, and R Morales. 2016. The Mediterranean Landscape and Wild Edible Plants.

Sharma, A.K. 2002. A hand book organic farming. India: Agrobios. 96p.

Sun, T., Xu, Z., Wu, C.T., Janes, M., Prinyawiwatkul,W. and No, H.K. 2007. Antioxidant activities of different colored sweet bell peppers (Capsicum annuumL.). – J. Food Sci. 72: 98-102.

Tabatabaie, J., and J. Nazari. 2007. Influence of nutrient concentrations and NaCl salinity on the growth, photosynthesis, and essential oil content of peppermint and lemon verbena.L. Turk. J. of Agric. and Fores. 31: 245-253.

Thomas, J., A. K. A. Mandal, R. Raj Kumar and A.Chrodia. 2009. Role of biologically active amino acid formulations on quality and crop productivity of Tea (Camelia sp.). InternationalJ. of Agri. Res. 4: 228-236.

Yamini, Y., M. Khajeh, E. Ghasemi, M. Mirza and K Javidnia. 2008. Comparison of essential oil compositions of Salvia mirzayanii obtained by supercritical carbon dioxide extraction and hydrodistillation methods. Food Chem. 108: 341-346.

Yukui, R, P Yunfeng, W Zhengrui, and B Jian. 2009. Stem perimeter, height and biomass of maize (Zea mays L.) grown under different N fertilization regimes in Beiging. China. Int. J. Agron.Plant Prod. 3 (2): 85-90.

Zarshenas, M.M., and L. Krenn. 2015. Phytochemical and pharmacological aspects of Salvia mirzayanii Rech. F. and Esfand. J. Evid Based Complementary Altern Med 20 (1): 65-72.

Zhang, X. and R.E. Schmidt. 2000. Hormone-containing products impact on antioxidant status of tall fescue and creeping bent grass subjected to drought. Crop Sci. 40: 1344-1349.

Ziaei, A., M. Ramezani, L. Wright, C. Paetz, B. Schneider and Z. Amirghofran. 2011. Identification of spathulenol in Salvia mirzayanii and the immunomodulatory effects. Phytother Res. 25: 557-562.